Η διεπιστημονική κοινότητα «Μπουλούκι», ένα περιοδεύον εργαστήριο με πλούσια ερευνητική και εκπαιδευτική δράση και στόχο τη διαφύλαξη της γνώσης για τα παραδοσιακά υλικά και τις τεχνικές δόμησης, είναι ανάμεσα στους νικητές των ευρωπαϊκών βραβείων πολιτιστικής κληρονομιάς Europa Nostra 2024, που ανακοινώθηκαν χθες.
Το «Μπουλούκι» κατασκευάζει καλντερίμια, λίθινους αναβαθμούς, κρήνες, ξυλόφουρνους, δεντρόσπιτα και πεζούλες, αποκαθιστά κτίρια, μικροφράγματα και γεφύρια, αρμολογεί ξερολιθιές, οργανώνει εργαστήρια πέτρας, ξύλου και πηλού και στοχεύει στην ανάδειξη μιας νέας γενιάς μαστόρων με δράσεις που ενεργοποιούν την κοινότητα.
«Το βραβείο είναι μια ευκαιρία να επικοινωνήσουμε το έργο μας και να μιλήσουμε για την παράδοση και την αρχιτεκτονική με διαφορετικούς όρους από τις κυρίαρχες αφηγήσεις, σε ένα μεγαλύτερο κοινό στην Ελλάδα και το εξωτερικό. Πετυχαίνοντας αυτή τη σημαντική διεθνή αναγνώριση αντιλαμβανόμαστε πόσο σοβαρός είναι ο αντίκτυπος της δουλειάς μας, θέτοντας νέες βάσεις για να προχωρήσουμε», μας λέει η Ιωάννα Ντούτση, μέλος της πολυπληθούς ομάδας, στην οποία συμμετέχουν αρχιτέκτονες, μηχανικοί και άλλοι επαγγελματίες της πολιτιστικής κληρονομιάς, αλλά και τεχνίτες.
Η Europa Nostra υπερασπίζεται τη διαφύλαξη και την ανάδειξη της πολιτιστικής και φυσικής κληρονομιάς, πραγματοποιώντας ταυτόχρονα εκστρατείες διάσωσης απειλούμενων μνημείων και τοπίων της Ευρώπης, κυρίως μέσω του προγράμματος «7 υπό απειλή». Φέτος, ανάμεσα στους 7 τόπους βρίσκονται οι Κυκλάδες και ειδικότερα η Σίφνος, η Σέριφος και η Φολέγανδρος. Νησιά που τείνουν να χάσουν τον χαρακτήρα τους λόγω του υπερτουρισμού και της υπέρμετρης κάκιστης δόμησης.Και εδώ έρχονται δράσεις σαν αυτές του «Μπουλουκιού», ως ανάχωμα στην αλλοίωση του τοπίου: ταξιδεύοντας σε όλη την Ελλάδα, διεξάγοντας εκπαιδευτικά εργαστήρια και προωθώντας μια νέα οικοδομική κουλτούρα, που αντλεί από τα χαρακτηριστικά κάθε τόπου. Ενα από τα έργα τους, το «Κάτω από το τοπίο», εστίασε στην ανάκτηση της ξεχασμένης μαστορικής γνώσης που κρύβεται στις υπόσκαφες και θολωτές κατασκευές του σαντορινιού αρχιπελάγους, αναδεικνύοντας το πολιτιστικό τοπίο της Θήρας και της Θηρασιάς.
«Πρέπει να αντιληφθούμε την παράδοση και τον πολιτισμό ως ανοιχτά και πολύμορφα συστήματα, ως ζωντανά πεδία για να ξανασυναντηθούμε με ανθρώπους και τόπους: στις κυκλαδίτικες πεζούλες και τα ηπειρώτικα καλντερίμια συναντώνται τόσα διαφορετικά στοιχεία, φυσικά και ανθρωπογενή, που πρέπει να είσαι επίμονος μελετητής για να τα ανακαλύψεις. Είναι πολλές οι κληρονομιές κάθε τόπου και είναι σημαντικό να συνδιαλέγεσαι με πολιτισμούς που είναι μακριά από σένα. Αυτές τις κληρονομιές θέλουμε να ανακαλύπτουμε, με φρέσκια ματιά, απαλλαγμένη από στενόμυαλους φολκλορισμούς και τουριστικές σειρήνες», αναφέρει η κ. Ντούτση.
Και προσθέτει: «Ας σκεφτούμε πως σύγχρονες προσεγγίσεις στον κατασκευαστικό τομέα, από τον βιοκλιματικό σχεδιασμό μέχρι το zero-transport και τη χρήση οικολογικών υλικών, έχουν βαθιά σύνδεση με τη λεγόμενη παραδοσιακή, “λαϊκή” γνώση κάθε τόπου, μια γνώση άμεσα συνυφασμένη με τη διαχείριση των φυσικών πόρων που βασίζεται ακριβώς σ’ αυτή την ισορροπία μεταξύ ανθρωπογενών παρεμβάσεων και φυσικού περιβάλλοντος».
Στα επόμενα σχέδιά τους η δημιουργία της βάσης τους στην Ηπειρο. «Στα Φράστα Τζουμέρκων ανακαινίζουμε το παλιό δημοτικό σχολείο της περιοχής, με στόχο να λειτουργήσει σαν ένα εργαστήριο πειραματισμού –το πρώτο κέντρο έρευνας και εκπαίδευσης για δεξιότητες οικοδόμησης κληρονομιάς– και συνεχίζουμε και φέτος το έργο μας στις Κυκλάδες με συμμετοχικές και εκπαιδευτικές δράσεις».
