«Αιρετικοί άγγελοι. Τελετουργίες της Μεσαιωνικής Βοσνίας και Ερζεγοβίνης» τιτλοφορείται το αγαπημένο cd του κυρίου Γκρι τις τελευταίες εβδομάδες. Κυκλοφορεί από την εταιρεία Arcana σε μια πολύ κομψή έκδοση και είναι αποτέλεσμα έρευνας και επεξεργασίας στην οποία έχει επιδοθεί εδώ και χρόνια η Κροάτισσα παραδοσιακή ερμηνεύτρια Καταρίνα Λίλιαβιτς σε συνεργασία με το μουσικό σύνολο Διάλογος, που διευθύνει η ίδια από το 1997, καθώς επίσης και με τον συνθέτη και μουσικολόγο Γιόσκο Καλέτα και το φωνητικό σύνολο Κανταντούρι.
«Ενα όργιο ανατριχιαστικών πολυφωνικών συνθέσεων με έντονα βαλκανικό χρώμα», μου λέει γεμάτος ενθουσιασμό ο κύριος Γκρι, «όπου ο ερμηνευτής τραβάει τη φωνή του σε μια ανάσα, έως εκεί που αντέχει η αναπνοή του. Είναι δύσκολο να περιγράψεις την αίσθηση που σου αφήνει: από τον υπαρξιακό σπαραγμό σε μια ευδαιμονία γεμάτη ευφορία και χαρά, και από το γκροτέσκο και το αλλόκοτο στην κατάφαση μιας ζωής απρόβλεπτης, αντιφατικής, σαγηνευτικής μα και τρομακτικής μαζί».
Το θέμα του δίσκου είναι οι αντιλήψεις περί της γέννησης και του θανάτου, με μια ξεχωριστή ματιά στο υπερβατικό, σε δαιμονικούς αγγέλους και εξορκισμούς, σε αφορισμούς και οράματα της γένεσης και του τέλους του κόσμου.
Ολα αυτά από μια μικρή περιοχή των Βαλκανίων, όπου η πολιτισμική και θεολογική παράδοση συνδυάζει τον Καθολικισμό, την Ορθοδοξία, τους Κριστιάνι της Βοσνίας, τον εβραϊσμό, αλλά και τον παγανισμό. «Ολοι συνυπήρχαν σε εκείνη τη μικρή γη», γράφει η Λίλιαβιτς στο σημείωμα που συνοδεύει τον δίσκο ακτίνας.
Οι δημιουργοί του πρότζεκτ ανασύρουν παραδοσιακές μελωδίες και στίχους, ανασυνθέτουν άλλες, συνδυάζουν διαφορετικά κείμενα, «ντύνουν» ορισμένα με την ανάλογη μουσική – κείμενα που μπορεί να προέρχονται ακόμα και από επιτάφια επιγράμματα: εδώ πια, οι νεκροί απευθύνονται στους ζώντες, στοιχείο που στον κύριο Γκρι θυμίζει ένα από τα αγαπημένα του βιβλία από παλιά, τον «Επιτάφιο Λόγο. Αρχαία ελληνικά επιτύμβια επιγράμματα», σε μετάφραση και επίμετρο του Παντελή Μπουκάλα, που είχε κυκλοφορήσει το 1999 από τις εκδόσεις Αγρα.
Μονάχα που εδώ δεν είναι ο αρχαίος λόγος, αλλά ένας συνδυασμός διαφορετικών βλεμμάτων και στάσεων απέναντι στην ύπαρξη, στα αινίγματα και στους τρόμους της.
«Οι μουσικές, τα τραγούδια, οι φωνές που υψώνονται στον ουρανό», τονίζει ο κύριος Γκρι, «έχουν κάτι διαπεραστικό, άλλοτε δωρικό, άλλοτε υστερικό. Το πρωτόγονο, το άγριο, το θεατρικό, το καρναβαλικό και το παγανιστικά αισθησιακό έχουν εδώ μια πρώτη, κυρίαρχη κουβέντα: δεν ξέρεις αν ο άνθρωπος, ζωντανός ή πεθαμένος, απευθύνεται στο σύμπαν για να το κατακεραυνώσει ή για να χαθεί μέσα σε αυτό, στις σκιές του, στις οδύνες και τις ηδονές του».
Δεν είναι μια μουσική που γαληνεύει, που ησυχάζει, αλλά που φορτίζει με έναν τρόπο ηλεκτρικό. Ο ερεθισμός έχει πολλές οδούς.
