Η πολυδιάστατη δράση με θέμα τη «Μεταπολίτευση», που εγκαινιάζεται σήμερα στην Πειραιώς 260 (Β), ενταγμένη στο Φεστιβάλ Αθηνών – Επιδαύρου, θα μπορούσε να αποτελεί ελληνική συμμετοχή σε μια Μπιενάλε της Βενετίας. Ή, για να ακριβολογούμε, μεταφέροντας σωστά όσα κουβεντιάσαμε με τον Χριστόφορο Μαρίνο, έναν από τους τρεις επιμελητές της δράσης, η ιδέα ξεκίνησε το 2015-2016. «Με την Ξένια Καλπακτσόγλου είχαμε προτείνει τότε το πρότζεκτ –και το χαρακτηρίζω έτσι γιατί δεν είναι μια συνηθισμένη έκθεση ή μόνο μια εικαστική έκθεση– για το ελληνικό περίπτερο στην Μπιενάλε Βενετίας, αλλά οι συνθήκες δεν ήταν προφανώς ώριμες για να γίνει αποδεκτή μια τέτοια υβριδική πρόταση», μας λέει ο ίδιος λίγες ώρες πριν από την έναρξη της δράσης.
Η σύλληψη της ιδέας αποδίδεται στους Μαρίνο και Καλπακτσόγλου, ενώ την επιμέλεια έχουν οι δυο τους μαζί με τον συγγραφέα Χρήστο Χρυσόπουλο. Ραχοκοκαλιά του εγχειρήματος είναι η τηλεοπτική εκπομπή του σκηνοθέτη Ροβήρου Μανθούλη «Μια ταινία, μια συζήτηση» (ΕΡΤ, 1976-1982) ως ένα εν εξελίξει έργο. Το τηλεοπτικό σκηνικό ανακατασκευάζεται, φιλοξενώντας ζωντανές συζητήσεις και καλλιτεχνικές επιτελέσεις που αναδεικνύουν τη διαχρονία της Μεταπολίτευσης.
Παράλληλα η «Μεταπολίτευση», ανατρέχοντας στην ιστορική κληρονομιά των τελευταίων 50 χρόνων, περιλαμβάνει εικαστική έκθεση με έργα που σχολιάζουν, αναστοχάζονται και παρωδούν την κουλτούρα της Μεταπολίτευσης ή μεταφέρουν αυτούσιο το πνεύμα της εποχής. Επίσης προβάλλονται καλλιτεχνικά φιλμ που κινούνται ανάμεσα στο τεκμήριο και στο σχόλιο, ενώ οι περφόρμανς (επιτελέσεις) που θα γίνουν είναι συνυφασμένες με την εκάστοτε θεματική της συζήτησης και λειτουργούν ως ισότιμοι συνομιλητές της.
Κατά την άποψή μας, ένα πρότζεκτ για τη Μεταπολίτευση δεν θα μπορούσε παρά να υλοποιηθεί από μια ομάδα η οποία συνεργάζεται με πολλούς και με διαφορετικά μέσα, προκειμένου να μπορέσει να κερδηθεί το στοίχημα που βάζει κάθε ιστορικά φορτισμένο έργο. «Η κύρια πρόκληση ήταν να εξετασθεί η Μεταπολίτευση όχι τόσο ως μια περίοδος με σαφώς ορισμένα όρια, αλλά ως ένα διαρκές ιστορικό γεγονός που οδηγεί στο παρόν μέσα από την επιβίωση προσδοκιών και αναγνωρίσιμων συνθηκών του τρέχοντος βίου», σχολιάζει ο Χρήστος Χρυσόπουλος.
Από απόσταση
Σκοπός της ομάδας, λοιπόν, ήταν η αποφυγή της νοσταλγίας αλλά και της δογματικότητας. Η εξιδανίκευση κρίνεται, αλλά δεν επιδιώκεται η αποδόμηση. «Σίγουρα δεν θέλαμε να μιλήσουν οι μάρτυρες της περιόδου. Μας ενδιαφέρουν κυρίως πρόσωπα της γενιάς μας, που μπορούν να κρίνουν από μια απόσταση τα γεγονότα», εξηγεί ο κ. Μαρίνος. «Η Μεταπολίτευση ήταν γέννημα της γενιάς των γονιών μας. Εκείνοι πρωταγωνίστησαν σε αυτό το “θέατρο”, ας το πούμε έτσι. Αναπόφευκτα βλέπουμε με κριτική ματιά αλλά και με αγάπη τους ήρωες και αντιήρωες αυτής της περιόδου. Γεννήθηκα τον Δεκέμβριο του 1975. Τα “Τραγούδια της φωτιάς” από το ομώνυμο πολιτικό ντοκιμαντέρ του Νίκου Κούνδουρου ηχούν ακόμη στα αυτιά μου, είναι μια κυρίαρχη παιδική ανάμνηση».
Πώς οργανώνεται μια πολυδιάστατη και πολυσυμμετοχική έκθεση σαν τη «Μεταπολίτευση», ρωτάμε την κ. Καλπακτσόγλου. «H επιμέλεια εκθέσεων είναι για εμένα ομαδική υπόθεση ούτως ή άλλως, αποτέλεσμα αλληλεξάρτησης, συνεργασίας και σύμπραξης πολλών ατόμων, τόσο σε επίπεδο σύλληψης όσο και σε επίπεδο υλοποίησης», απαντά.
«Η διοργάνωση των συζητήσεων, για παράδειγμα, που συνεπιμελούμαστε με τον Χριστόφορο, μας υπενθύμισε αυτούς τους τελευταίους μήνες ότι περπατάμε και σκοντάφτουμε μαζί. Η μεταπολιτευτική περίοδος μοιάζει με ένα παρατεταμένο Σάββατο που δεν λέει να ξημερώσει Κυριακή, όπως έγραφε ο Τζορτζ Στάινερ. Υπό αυτή την έννοια, στο τριήμερο θα καταπιαστούμε μοιραία και με τα όρια: τα όρια της ταξικής μας καταγωγής, της οικονομίας μας, της γεωγραφίας μας, της πρακτικής μας, των ομάδων, της συνεργασίας, της γλώσσας, των άκρων μας και της θεσμικής κριτικής», καταλήγει.
Και αν ζητούσαμε έναν ορισμό αυτού που θα δούμε ως εικαστικό γεγονός κυρίως; «Ενα οπτικό δοκίμιο διανθισμένο με λόγο», σχολιάζει ο κ. Μαρίνος. Η σύντομη διάρκειά του, μόνον τρεις ημέρες, «είναι σαν έκρηξη ή έκλαμψη, παρότι προϋποθέτει πολλή δουλειά. Ηταν σαν να δοκιμάζεις την εκτόξευση ενός πυραύλου, που δεν ξέρεις αν θα πετύχει ή όχι».
Τι είναι κατά τη γνώμη του η Μεταπολίτευση ρωτάμε τον κ. Χρυσόπουλο: «Μολονότι θα μπορούσε κανείς να την ορίσει στενά ως μια ιστορική πολιτειακή αλλαγή που συντελέστηκε μέσα σε μερικούς μήνες, μια τέτοια αντιμετώπιση θα παραγνώριζε το γεγονός ότι η πολιτειακή αλλαγή είναι μόνο ένα μέρος από μια διεργασία που είχε ευρύτερες και διαρκέστερες πολιτιστικές, κοινωνικές, πολιτικές, γλωσσικές επιπτώσεις».
«Μεταπολίτευση», Πειραιώς 260, από τις 6 μ.μ. με ελεύθερη είσοδο, 5-7 Ιουνίου.
