Οι Πανελλαδικές Εξετάσεις παράγουν… άυλη κληρονομιά στην Ελλάδα; Μην καγχάζετε. Εχει γίνει έθιμο σε διάφορες περιοχές της χώρας πριν από την έναρξη των εξετάσεων να τελούνται λιτανείες για τους υποψηφίους. Ιερείς δίνουν στους μαθητές ευχές και συμβουλές για το πώς να χειριστούν το άγχος των εξετάσεων. Στο τέλος ευλογούν τα παιδιά, ενώ τους μοιράζουν μικροδώρα. Μεταξύ αυτών, cd με την Καινή Διαθήκη, εικόνες, αλλά και σοκολάτες. Απαραίτητο βέβαια δώρο, και χρηστικό, είναι τα στιλό με ή χωρίς εικονίτσες, που θα μπορούν να έχουν οι υποψήφιοι στις εξετάσεις, μάλλον για να έχουν θεία φώτιση προς απάντηση των θεμάτων. Μάλιστα, σε κάποιες θείες λειτουργίες μετείχαν και τοπικά στελέχη της εκπαίδευσης.
Παλαιότερο… έθιμο, και άρα πιο ισχυρό, είναι η εμφάνιση των γονιών έξω από τα εξεταστικά κέντρα, κυρίως μαμάδων. Πώς να ξεπεράσουν το άγχος οι γονείς, αν όχι με κοινωνική κριτική – κουτσομπολιό, δηλαδή; Μάλιστα, στα δικά μου χρόνια, προ τριάντα και βάλε έτη, θυμάμαι ότι κάποιες μητέρες κατέφευγαν στο ιδιαιτέρως αγχολυτικό, καθώς και χρήσιμο, πλέξιμο.
Πρόσφατα, δε, συνέβη και το εξής περιστατικό. Στον Βόλο, γονείς που είχαν συγκεντρωθεί έξω από εξεταστικό κέντρο, κατήγγειλαν ότι συνεργείο έκανε εργασίες με κομπρεσέρ, με αποτέλεσμα να προκαλεί θόρυβο που θα διασπούσε τη συγκέντρωση των παιδιών στα θέματα. Πέτυχαν έτσι την απομάκρυνση των εργατών. Το αστείο είναι ότι, όπως ανέφεραν οι επιτηρητές του εξεταστικού κέντρου, ουδείς υποψήφιος είχε διαμαρτυρηθεί για τυχόν θορύβους που τον ενοχλούσαν.
Προφανώς και η εσωτερική ανάγκη ενός 18χρονου να καταφύγει σε κάτι ανώτερο –σε ό,τι πιστεύει– σε μια κρίσιμη στιγμή για τη ζωή του είναι προσωπική υπόθεση, που δεν επιδέχεται αξιολόγηση. Ολοι το κάνουμε άλλωστε. Και σαφώς η συσπείρωση της οικογένειας σε μια δύσκολη περίοδο ενός μέλους της είναι πολύτιμη πράξη αγάπης, φροντίδας, αποτελεί εν πολλοίς την ουσία των υγειών οικογενειακών δεσμών. Ομως άλλο ζήτημα αυτό, και άλλο αυτό που βλέπουμε να συμβαίνει τούτες τις ημέρες κάθε χρόνο.
Η υπερβολή των αντιδράσεων αυτών διόλου δεν υπερκαλύπτει, αντίθετα υπερτονίζει, τις παθογένειες της «αγίας» ελληνικής οικογένειας. Και αυτό που ξαφνιάζει είναι πως η υπερβολή ανακυκλώνεται από τις νεότερες γενιές γονιών, που την έχουν υποστεί. Γιατί το κάνουν; Οι νεότεροι δεν μαθαίνουν από τα λάθη των προηγούμενων;
Δεν έχει να κάνει με το άγχος των γονιών, οι οποίοι έχουν καταξοδευτεί στα φροντιστήρια ώστε το παιδί να επιτύχει σε μια καλή σχολή. Οι θυσίες προς τους αγαπημένους δεν θέλουν εξαργύρωση, ούτε προσβλέπουν σε ανταποδοτικό όφελος. Οι γονείς υπερβάλλουν διότι βλέπουν το παιδί ως δική τους προέκταση, θέλουν να καρπωθούν την επιτυχία του, να δικαιωθούν μέσα από αυτήν. Μήπως ελπίζουν πως έτσι παίρνουν συγχωροχάρτι για τα λάθη που έχουν κάνει στο μεγάλωμα των παιδιών; Ετσι όμως δεν τα αφήνουν μόνα τους να παλέψουν γι’ αυτό που επιθυμούν, να αγωνιστούν για το μέλλον τους. Τα κρατούν κολλημένα στην… ποδιά της μάνας!
Αυτά που χρειάζονται οι υποψήφιοι είναι ένα καλό πρωινό, λίγο γόνιμο άγχος, μια ζεστή αγκαλιά και μια «καλή επιτυχία». Το φυλλοκάρδι για την πρόοδο των παιδιών τους, οι γονείς, ας το κρατήσουν για εκείνους, ενθύμιο προσωπικό ότι υπήρξαν στοργικοί, γλυκείς γονείς.
