Σωτήρης Δημητρίου
Αντιπαθητικές λέξεις
εκδ. Πατάκη
σελ. 88
Αλληλέγγυες κοινότητες, δομές, δράσεις και δραστηριότητες, κωλοτούμπα, συμπερίληψη, ενσυναίσθηση, ηθικό πλεονέκτημα, συλλογικότητες, δικαιωματιστές, συστημικός, αριστεία, ασύμμετρη απειλή. Είναι ορισμένες μόνο από τις «Αντιπαθητικές λέξεις» που βάζει στο κοφίνι του ο Σωτήρης Δημητρίου, στο νέο του βιβλίο που κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις Πατάκη. Ο συγγραφέας δηλώνει εξαρχής την πρόθεσή του· μας παραδίδει ένα αφήγημα που αν έχει μια αφετηρία αυτή εντοπίζεται στο 2015 και στην εποχή του δημοψηφίσματος και αν έχει πρωταγωνιστές αυτοί είναι οι «σοσιαλεθνικιστές». Ποιοι είναι αυτοί; Οσοι «τιμούσαν τις ναυμαχίες των προγόνων μας με ρίψεις στεφάνων, από ελικοπτέρου, στη θάλασσα» και όσοι «τράβηξαν για την Κίνα εκλιπαρώντας δανεικά και άλλοι στη Ρωσία για να μας τυπώσουν δραχμές».
Αν και βασισμένο σε πραγματικά γεγονότα, όπως λέει το κλισέ, το αφήγημα ανοίγει με μια σκηνή καθαρής μυθοπλασίας, μιας εναλλακτικής πραγματικότητας την επαύριο της διαπραγμάτευσης των Βρυξελλών. Τη μετονομασία της Ελλάδας σε «Διογενεία», το χάρισμα οικοπέδων σε Ευρωπαίους για να χτίσουν τα εξοχικά τους και τη θέσπιση ημερών αρχαιοφιλίας. «Ντυνόμασταν αρχαίοι και οι τουρίστες φωτογραφίζονταν μαζί μας επ’ αμοιβή. Ολοι οι πολίτες είχαν πάντα μαζί τους ένα POS συνδεδεμένο με το δημόσιο ταμείο». Οι κάτοικοι της Διογενείας καλλιεργούσαν φύλλα δάφνης, έκαναν εισαγωγή αρχαίων στολών από την Κίνα, ενώ οι ντόπιοι απαλλάχθηκαν από κάθε χειρωνακτική εργασία και τη θέση τους πήραν οι νέοι «ικέτες», οι πρόσφυγες. Και όταν κανείς τολμούσε να κάνει κριτική στη νέα κατάσταση, γράφει ο Δημητρίου, έλεγαν: «Για πείτε μας αντιφρονούντα, θέλεις να γίνουμε πάλι αγρότες;».
Το ολιγοσέλιδο αφήγημα των «Αντιπαθητικών λέξεων», που μοιάζει να είναι γραμμένο με μιαν ανάσα, απαιτεί από τον αναγνώστη τη δέουσα προσοχή για να παρακολουθήσει τη ροή της σκέψης του συγγραφέα, τις παρενθέσεις τους, τα μονοπάτια που ανοίγει και κλείνει, αλλά και τη δέουσα χαλαρότητα για να απολαύσει την ειρωνεία, το χιούμορ και την κριτική του· ο Δημητρίου δεν αφήνει κανέναν σε χλωρό κλαρί. Στο κοφίνι του εκτός από τις λέξεις βάζει τους αριστερούς του ηθικού πλεονεκτήματος, τους δικαιωματιστές, τους εθνομηδενιστές, τους ακραίους με το μακάριο, αγελαδινό, βλέμμα των βεβαιοτήτων, τους θρησκόληπτους, τους καλλιτέχνες που είναι έτοιμοι να στάξουν «λαμπυρίζοντα δάκρυα».
Για τους λογοτέχνες επιφυλάσσει μια κάποια επιείκεια αλλά δεν τρέφει αυταπάτες. «Ηξεραν πως ακόμα και άπειρους συνδυασμούς να κάνουν με τις λέξεις, η αλήθεια θα παραμένει όσο υπάρχει το είδος, καταχωνιασμένη στα ερέβη. Αν υπάρχει βέβαια και καμιά αλήθεια». Η αναζήτησή της, όμως, μας σώζει από τη θανάσιμη πλήξη.
