Η νέα σειρά γραμματοσήμων των Ελληνικών Ταχυδρομείων με θέμα τους Ολυμπιακούς Αγώνες του 2024 στο Παρίσι επαναφέρει το βλέμμα μας σε μια μακρά παράδοση σχεδιασμού αλλά και σε ένα ευρύ συλλεκτικό κοινό σε όλον τον κόσμο.
Η σειρά αποτελείται από δύο γραμματόσημα σχεδιασμένα από τη χαράκτρια και ζωγράφο γραμματοσήμων Μυρσίνη Βαρδοπούλου, η οποία δουλεύει για το ελληνικό γραμματόσημο από το 1995. Τα γραμματόσημα για το Παρίσι έχουν σύγχρονη οπτική και εμβαθύνουν και σε πτυχές ελληνογαλλικής φιλίας, που έχουν και στο παρελθόν υπηρετηθεί από εκδόσεις ελληνικών γραμματοσήμων. Τα ολυμπιακά γραμματόσημα προκαλούν συλλεκτικό ενδιαφέρον ευρύτερο του αμιγώς φιλοτελικού.
«Η πρώτη σχεδίαση ολυμπιακής έκδοσης που μου ανατέθηκε, συνέπεσε με τη συμπλήρωση ενός αιώνα από την έκδοση για τους Α΄ Ολυμπιακούς Αγώνες της Αθήνας το 1896», λέει η κ. Βαρδοπούλου. Σχεδιάζοντας το 1996 για τα 100 χρόνια των Ολυμπιακών Αγώνων είχε τότε πάρει το βάπτισμα του πυρός «πάνω στα πρότυπα του E. Mouchon, μελετώντας με απόλυτη ακρίβεια τη χαρακτική λύση που είχε δώσει στα σχέδια του A. Guilleron». Η εκτύπωση είχε γίνει με χρωμολιθογραφική μέθοδο.
«Παρ’ όλα αυτά», εξηγεί, «τόσο οι σύγχρονες εκτυπωτικές μέθοδοι του ελληνικού γραμματοσήμου όσο και οι προσωπικές αισθητικές αναζητήσεις με οδήγησαν στη μελέτη νεώτερων ολυμπιακών εκδόσεων, οι οποίες ξεκινούν από το 1960 με το έργο του κορυφαίου Α. Τάσσου». Ο χαράκτης Τάσσος είχε σχεδιάσει ορισμένες από τις κορυφαίες σειρές ελληνικών γραμματοσήμων στις δεκαετίες του ’50 και του ’60, προσδίδοντας ιδιαίτερο κύρος στον ελληνικό φιλοτελισμό.
«Μελέτησα το έργο του με προσοχή, γιατί ο Τάσσος κατάφερε να περάσει υποδειγματικά στην offset κλασικές χαρακτικές μεθόδους. Η λιτότητα και η ευκρίνεια της φόρμας του υπήρξαν οδηγός μου για τον τρόπο με τον οποίο θα έπρεπε να προσεγγίζεται η εικόνα του γραμματοσήμου, όπου οι συνθήκες το επέτρεπαν».
Μαθήτρια του Νίκου Κεσσανλή στη ζωγραφική και των Γιάννη Παπαδάκη και Γιάννη Γουρζή στη χαρακτική, η Μυρσίνη Βαρδοπούλου απέκτησε σταδιακά εμπειρία στον σχεδιασμό ολυμπιακών εκδόσεων. Για τους Ολυμπιακούς του Λονδίνου το 2012, ανέλαβε και πάλι την πρόκληση του σχεδιασμού επιχειρώντας, όπως λέει η ίδια, μια νέα προσέγγιση με σκοπό να τιμήσει τη διοργανώτρια πόλη. «Η πρόταση είχε θερμή υποδοχή τόσο από τα ΕΛΤΑ όσο και από τη διεθνή φιλοτελική κοινότητα, αποσπώντας το prix Olympia της ΔΟΕ (δεύτερη θέση μεταξύ 198 χωρών). Στον ίδιο προσανατολισμό ακολούθησαν οι εκδόσεις για τους Ολυμπιακούς Αγώνες του Τόκιο και η φετινή του Παρισιού. Το κοινό τους χαρακτηριστικό είναι η δημιουργία δύο χώρων και δύο χρόνων που συνδέουν την ιστορική σχέση της χώρας με τους Ολυμπιακούς Αγώνες».
Η Ελλάδα είχε παρουσιάσει στη διεθνή φιλοτελική κοινότητα την εξαιρετική σειρά του Τάσσου τους Ολυμπιακούς της Ρώμης το 1960. «Σε αυτή ο Τάσσος κάνει κυριολεκτικά το αρχαίο πρότυπο δικό του σχέδιο», λέει η Μυρσίνη Βαρδοπούλου. «Τα γραμματόσημά του δεν αναπαράγουν τον αρχαίο πολιτισμό, αλλά παράγουν τον δικό τους. Είναι λαμπερά ως σχέδιο και ως εφαρμογή, υπηρετώντας άψογα τις σχεδιαστικές και τεχνικές ανάγκες του γραμματοσήμου αποτυπώνοντας με σαφήνεια το προσωπικό καλλιτεχνικό του ιδίωμα. Θα πρέπει να τονίσω επίσης ότι ειδικά στα γραμματόσημά του αποκαθίσταται το σχέδιο όπου αυτό παραμορφώνεται από την κυρτότητα των αγγείων».
Στον 21ο αιώνα με τη μείωση της χρήσης των γραμματοσήμων καθώς έχει συρρικνωθεί η αλληλογραφία εγείρονται νέα ζητήματα και προκλήσεις. Η Μυρσίνη Βαρδοπούλου επισημαίνει πως οι προσπάθειες αρκετών φιλοτελικών εκδόσεων παγκοσμίως στρέφονται σε θεματολογίες που στοχεύουν σε συγκεκριμένα ακροατήρια (κοινωνικά ζητήματα, νέες τάσεις, τηλεοπτικές σειρές, μουσικά συγκροτήματα). «Σε φιλοτελικό επίπεδο, η πρόκληση ίσως να είναι μεγαλύτερη σε ό,τι έχει σχέση με τον ιδεολογικό προσανατολισμό του γραμματοσήμου. Για την αισθητική, παραμένει πάντοτε ίδια και έχει να κάνει με την οπτική του γλώσσα και τον βαθμό στον οποίο αυτή θα καταφέρει να γίνει σύμφυτη με το μήνυμά του».
*Στη φωτογραφία. Πάνω, η σειρά που κυκλοφόρησαν τα ΕΛΤΑ με αφορμή την Ολυμπιάδα του Παρισιού. Κάτω, η εξαιρετική σειρά του Τάσσου για τους Ολυμπιακούς της Ρώμης το ’60. «Σε αυτή ο Τάσσος κάνει κυριολεκτικά το αρχαίο πρότυπο δικό του σχέδιο», λέει η χαράκτρια Μυρσίνη Βαρδοπούλου.
