Ο Ντμίτρι Μπορτνιάνσκι (Dmitry Bortnyansky, 1751-1825) ήταν Ρώσος συνθέτης, σπουδαγμένος στην Ιταλία, με πολλές διευθυντικές θέσεις στην αυτοκρατορική αυλή. Αφησε όμως και πλούσιο έργο ως μουσουργός.
Το είδος στο οποίο διακρίθηκε ιδιαιτέρως και δημιούργησε μεγάλη παράδοση στη Ρωσία ήταν το χορωδιακό κοντσέρτο που προοριζόταν για θρησκευτικούς αλλά και για κοσμικούς σκοπούς. Τα δε κείμενα που μελοποιούνταν προέρχονταν από τους Ψαλμούς, αλλά και από έργα ποιητών της εποχής εκείνης. Μια εποχή που έγινε γνωστή στους ρωσικούς μουσικούς κύκλους ως «Περίοδος Μπορτνιάνσκι», με χρονικό βεληνεκές από το τελευταίο τέταρτο του δεκάτου ογδόου αιώνα έως το 1825, περίπου.
Τη μεγάλη αυτή, εξόχως ρωσική, παράδοση αναδεικνύει το άλμπουμ που κυκλοφόρησε φέτος η εταιρεία Fuga Libera με τον τίτλο «Russian Choral Concertos: An Introduction». Ερμηνεύει η Φιλαρμονική Χορωδία του Γεκατερινμπούργκ, υπό τη διεύθυνση του Αντρέι Πετρένκο. Οπως μαρτυρεί και ο υπότιτλος του άλμπουμ («Μια εισαγωγή»), πρόκειται για οδηγό στο είδος μέσα από δέκα έργα (ή αποσπάσματα έργων) από συνθέτες όπως οι Στεπάν Ντεγκτιάρεφ (1766-1813), Αλεξάντερ Αρκαντζέλσκι (1846-1924), Σεργκέι Ραχμάνινοφ (1873-1943), Πάβελ Τσεσνόκοφ (1877-1944) και Γκιόργκι Σβιρίντοφ (1915-1998). Από τις χρονολογίες γέννησης και θανάτου των συνθετών αντιλαμβάνεται κάποιος ότι το άλμπουμ καλύπτει τόσο την «κλασική» εποχή όσο και τη σύγχρονη, όσον αφορά το συγκεκριμένο μουσικό είδος.
Από τα παραπάνω ονόματα, ο κύριος Γκρι γνώριζε μονάχα αυτόν που ξέρουμε όλοι –τον Ραχμάνινοφ– και ελάχιστα τον Αρκαντζέλσκι. Από τον Ραχμάνινοφ είχε λατρέψει την περίφημη Λειτουργία του Ιωάννη του Χρυσοστόμου και την Αγρύπνια, όμως εδώ, η καρδιά του κυλάει σαν ποτάμι σε τρία άλλα έργα: στο «Σκέφτομαι τη Δευτέρα Παρουσία» (1898) του Αρκαντζέλσκι (βασισμένο σε παραδοσιακά κείμενα), στο «Ο Αγγελος κραύγασε» (1909) του Τσεσνόκοφ (επίσης βασισμένο σε παραδοσιακά κείμενα) και, πάνω απ’ όλα, στην «Αποκάλυψη» του Σβιρίντοφ, που είναι απόσπασμα από ένα ευρύτερο έργο δέκα μερών, βασισμένο σε κείμενα του Αλεξάντερ Πούσκιν.
«Θα μπορούσα να σου μιλήσω για κατάνυξη και ευλάβεια», λέει ο κύριος Γκρι. «Μια ευλάβεια που υπερβαίνει την πίστη με τη στενή έννοια· είναι κάτι άλλο: κάτι υπερβατικό που περνάει μέσα από το θρησκευτικό αίσθημα, κυρίως όμως αντανακλά πάνω σε ένα είδος εσωτερικής ενατένισης από την οποία δεν λείπει το δέος, ακόμα και ο τρόμος».
Μου βάζει να ακούσω την «Αποκάλυψη», στην οποία ο άνθρωπος βρίσκεται μόνος απέναντι στην αιωνιότητα, όπως γράφει η Γελένα Κριβονόγκοβα στο φυλλάδιο που συνοδεύει το άλμπουμ. Η κορυφαία στιγμή της συλλογής, με την οποία κλείνει. Εύστοχη επιλογή για κλείσιμο: μετά από αυτό, ανοίγει ένας άλλος κόσμος μέσα σου.
