Τρεις φορές θα παρασταθεί ο μύθος της Ιφιγένειας στο φετινό Φεστιβάλ Αθηνών – Επιδαύρου. Μία στο πλαίσιο του κύκλου Contemporary Classics, μία δεύτερη με τη μορφή χορευτικού έργου και μία τρίτη ως η διεθνής παραγωγή του φετινού Φεστιβάλ, η «Ιφιγένεια εν Αυλίδι» του Ευριπίδη, που στις 5 και 6 Ιουλίου θα κάνει παγκόσμια πρεμιέρα στην Επίδαυρο (είναι μάλιστα σχεδιασμένη για το αργολικό θέατρο), σε σκηνοθεσία του Τιμοφέι Κουλιάμπιν, ο οποίος συστήθηκε στο ελληνικό κοινό όταν το 2018 παρουσίασε στην Πειραιώς 260 τις «Τρεις αδερφές» του Τσέχοφ.
Τι γνωρίζουμε, λοιπόν, για τη δική του «Ιφιγένεια εν Αυλίδι»; Λίγα πράγματα για το σκηνικό του Oλεγκ Γκολόβκο κατ’ αρχάς, που συζητήθηκε σε πρόσφατη συνεδρίαση του Κεντρικού Αρχαιολογικού Συμβουλίου και του οποίου ενδεικτικό ίσως αντικείμενο είναι μια χαμηλή εξέδρα μήκους εννέα μέτρων, στην οποία θα δημιουργηθεί σταδιακά μια σύνθεση με διακοσμητικά στοιχεία γάμου. Το ΚΑΣ δεν δυσκόλεψε τον Κουλιάμπιν ως προς το σκηνικό, αλλά και εκείνος, στη χθεσινή συνέντευξη Τύπου της παράστασης, ανέφερε ότι τα όρια που οι αρμόδιοι θέτουν για την προστασία του αρχαίου θεάτρου δεν τα βλέπει ως «περιορισμούς», αλλά ως «προκλήσεις».
Στο επίκεντρο της παράστασής του, είπε, δεν βρίσκεται τόσο η έννοια της θυσίας αλλά η «πολιτική τεχνολογία» του πολέμου, η οποία περιλαμβάνει την αιτιολόγησή του, την απεικόνισή του στα media, την ικανότητα να μετατρέπει εντός του πλαισίου του το ψευδές σε αληθινό, την ομοιότητά του με μια «μπίζνες». Η θεά Aρτεμις, που ζητάει τη θυσία της Ιφιγένειας, προσεγγίζεται «όπως ένας πολιτικός ή κυβερνητικός οργανισμός, που εξουσιάζει τους πάντες και έχει δύναμη στην οποία κανείς δεν μπορεί να αντιταχθεί».
Το γεγονός του πολέμου, συνέχισε ο Κουλιάμπιν, «περιβάλλει» το έργο και το πρόβλημα είναι ότι κανείς δεν το αμφισβητεί, θεωρώντας το, αντίθετα, κομμάτι της ζωής. Για τον Κουλιάμπιν, ο πόλεμος είναι κάτι που δεν θα έπρεπε να συμβαίνει, για κανένα λόγο. «Αλλά συμβαίνει», πρόσθεσε, «γι’ αυτό πρέπει να επιστρέφουμε σε ένα κείμενο που γράφτηκε χιλιάδες χρόνια πριν. Δεν μάθαμε το μάθημά μας. Ο πολιτισμός έχει κάνει βήματα προς τα εμπρός, προς μια καλύτερη ζωή, αλλά ο πόλεμος είναι ίσως πιο κοντά από όσο νομίζουμε».
Oσον αφορά το αισθητηριακό κομμάτι της παράστασης, ο Κουλιάμπιν ανέφερε ότι πρόθεσή του είναι αυτή να διαθέτει μια «ξεχωριστή οπτική γλώσσα», διακριτό ρυθμό, ατμόσφαιρα και μουσική, εικόνες και συνειρμούς που θα λειτουργούν έτσι ώστε «ακόμη και αν δεν καταλαβαίνω το κείμενο, να βλέπω την εικόνα και να αντιλαμβάνομαι τι συμβαίνει».
Από τους συντελεστές, η Ανθή Ευστρατιάδου (Ιφιγένεια) σημείωσε ότι ο Κουλιάμπιν «μας έχει πάρει από το χέρι για να βουτήξουμε σε ψυχικές περιοχές πραγματικά άγριες», ο Νίκος Ψαρράς (Αγαμέμνων) και ο Θάνος Τοκάκης (Αχιλλέας) αναφέρθηκαν αντίστοιχα στην «ισότητα» και στην «πυκνότητα» που χαρακτηρίζουν τις πρόβες, ενώ η Μαρία Ναυπλιώτου (Κλυταιμνήστρα) μίλησε για τα σκηνοθετικά όρια που δίνουν στους ηθοποιούς ελευθερία. Ο μεταφραστής Παντελής Μπουκάλας τόνισε ότι «αν δεν ηττηθείς από τον αρχαίο λόγο δεν υπάρχει περίπτωση να τον προσεγγίσεις», ενώ η καλλιτεχνική διευθύντρια του Φεστιβάλ, Κατερίνα Ευαγγελάτου, εξέφρασε την ελπίδα τούτη η «Ιφιγένεια» να συνεχίσει το ταξίδι της στο εξωτερικό, όπως συνέβη και με άλλες παραστάσεις του Φεστιβάλ, στο πλαίσιο της εξωστρέφειάς του.
Η παράσταση θα παιχτεί τον Σεπτέμβριο και στο Ηρώδειο, το οποίο αναμένεται να κλείσει για εργασίες συντήρησης το 2026.
