Το 2010 η 23η Ιουνίου καθιερώθηκε από τον ΟΗΕ ως Διεθνής Ημέρα Χηρών. Στόχος του Οργανισμού ήταν «να επισημαίνεται η φτώχεια και η αδικία που βιώνουν εκατομμύρια χήρες και τα προστατευόμενα από αυτές μέλη σε όλο τον κόσμο». Η ιδέα ήταν του Ινδού λόρδου Λούμπα. Στις 23 Ιουνίου 1954 έχασε τον πατέρα του, η μητέρα του Σριμάτι Πούσπα Βάτι Λούμπα χήρεψε σε ηλικία 37 ετών και βίωσε έντονα τον κοινωνικό και οικονομικό αποκλεισμό που συνεπάγεται η χηρεία στην Ινδία. Σε περιοχές στην Ινδία οι χήρες ζουν εξορισμένες σε ειδικές κοινότητες, καθώς οι οικογένειές τους φοβούνται το κακότυχο στίγμα τους.
Το 2023 οι χήρες σε όλο τον κόσμο είχαν υπολογιστεί περί τα 258 εκατομμύρια και σχεδόν οι μισές ζούσαν κάτω από το όριο της φτώχειας, ενώ περί τα 86 εκατομμύρια είχαν βιώσει σωματική κακοποίηση. Ο ΟΗΕ υπολόγισε τα παιδιά των γυναικών αυτών σε 580 εκατομμύρια. Πολλά αποκλείονται από την εκπαίδευση και αναγκάζονται να εργαστούν ή να παντρευτούν πρώιμα για να εξασφαλίσουν την επιβίωση (τη δική τους ή και της οικογένειάς τους). Περί το 1,5 εκατομμύριο παιδιά που είναι ορφανά από πατέρα πεθαίνουν πριν να συμπληρώσουν τα πέντε τους χρόνια. Αφήστε που υπάρχουν ανήλικες χήρες (γιατί είχαν παντρευτεί πολύ μεγαλύτερους άνδρες) οι οποίες καταλήγουν στην πορνεία ή πέφτουν θύματα trafficking.
Βέβαια, η χηρεία είναι μια συνθήκη που μπορεί να εγκλωβίσει τις γυναίκες. Ας πούμε σε μικρές κοινωνίες, ακόμη και στην Ελλάδα και τον δυτικό κόσμο, η χηρεία συνοδεύεται από ηθικούς κανόνες για το πώς πρέπει να ζει η γυναίκα. Φορούν μαύρα, αντιμετωπίζονται με οίκτο, χάνουν τις παρέες τους γιατί πλέον δεν συνοδεύονται, στερούνται την αγάπη και τον έρωτα. Οι αυστηροί κανόνες, υποβόσκον πλαίσιο σε τάχα προοδευτικές κοινωνίες, δεν τους επιτρέπουν να ζουν. Κάθε «παρέκβαση» στους κοινωνικούς κανόνες εμφανίζεται ως επαναστατική πράξη. Σκεφτείτε πώς μία θρησκευόμενη γυναίκα μπορεί να βιώσει την απάντηση που δίνει ο Αγιος Χρυσόστομος σε μία χήρα – «τον άνδρα σου θα τον ξαναβρείς στον Παράδεισο, πρόσεξε όμως μη χάσεις τον Θεό σου και την εύνοιά του»!
Να παραδεχθούμε ότι μιλάμε για γυναίκες αδύναμες, χωρίς ισχυρό εσωτερικό άξονα. Ωστόσο, στο πίσω μέρος του μυαλού μας ας υπάρχει και η άλλη πλευρά της χηρείας – εξόχως μειοψηφική, αλλά υπαρκτή. Για παράδειγμα, ποιος ξεχνάει τις «Μαύρες Χήρες» και τον σημαντικό ρόλο τους στο τσετσενικό αυτονομιστικό κίνημα. «Είναι γυναίκες, σύζυγοι και μητέρες Τσετσένων αυτονομιστών μαχητών, οι οποίοι σκοτώθηκαν στις μάχες με τις ρωσικές δυνάμεις. Εχουν χάσει τα πάντα και είναι αποφασισμένες για όλα. Είναι το ισχυρότερο φονικό όπλο των Τσετσένων αυτονομιστών», έγραφαν τα δημοσιεύματα στις αρχές της δεκαετίας του 2000. Η Χάβα Μπαράγεβα είναι η πρώτη γνωστή «Μαύρη Χήρα». Ανατινάχτηκε σε ρωσική στρατιωτική βάση στην Τσετσενία τον Ιούνιο του 2000.
Τίποτε δεν μπορεί να προδικάσει πώς μια γυναίκα, μια μάνα θα αντιμετωπίσει το πένθος για τον άνδρα ή το παιδί της. Πώς θα (θελήσει να) «αντιδράσει» στο βάρος –την αδικία– της απώλειας ενός οικείου. Ζώντας πίσω από… κλειστές κουρτίνες, ανέγγιχτη από την αύρα της ζωής ή παίρνοντας τη θέση του άνδρα της(!).
