DAVID MITCHELL
Cloud Atlas
μτφρ. Μαρία Ξυλούρη
εκδ. Μεταίχμιο, 2024, σελ. 640
«Τα μυθιστορήματα είναι διακοπές από τον Εαυτό. Τα μυθιστορήματα ενθαρρύνουν δεύτερες σκέψεις και τρίτες σκέψεις. Τα μυθιστορήματα μας επιτρέπουν να έρθουμε για λίγο στη σκέψη του Αλλου. Στη φωνακλάδικη εποχή μας της κλεμμένης εστίασης, τα μυθιστορήματα τρέφουν τις μικροδιαφορές. Γι’ αυτούς τους λόγους εκτιμώ το είδος και λαχταρώ να περάσω τη ζωή μου αποτυγχάνοντας καλύτερα στη συγγραφή μυθιστορημάτων».
Με αυτά τα λόγια ο Ντέιβιντ Μίτσελ εκκινεί το εκτενές και τόσο κατατοπιστικό επίμετρο που υπάρχει στη νέα έκδοση του εξαντλημένου για πολλά χρόνια μεταμοντέρνου μυθιστορήματός του, έργο το οποίο κυκλοφορεί ξανά στη χώρα μας σε μετάφραση Μαρίας Ξυλούρη από τις εκδ. Μεταίχμιο. Περιζήτητο στην αγορά για πολύ καιρό, είκοσι χρόνια μετά την πρώτη του έκδοση και πολλά χρόνια μετά την κινηματογραφική του μεταφορά, θεωρείται ένα εμβληματικό έργο, το οποίο έχει επηρεάσει τις μεταγενέστερες συγγραφικές φωνές, ένα κλασικό δημιούργημα που παραμένει διαχρονικό έως τις μέρες μας.
Χωρισμένο σε έξι νουβέλες, με τις πέντε από αυτές να διακόπτονται για να συνεχιστούν μετά την έκτη σε φθίνουσα σειρά, μοιάζει να γράφεται κάθε φορά από έναν διαφορετικό συγγραφέα, γεγονός που αναδεικνύει την αφηγηματική δεινότητα του Μίτσελ αλλά και την ικανότητά του να αλλάζει συγγραφικό στυλ, να μετατρέπει την υφολογία του κειμένου του κατά το δοκούν, ώστε να παρουσιάζει κάθε φορά ένα άρτιο αποτέλεσμα. Γι’ αυτούς τους λόγους το συγκεκριμένο βιβλίο θεωρείται παγκοσμίως ένας συγγραφικός άθλος και παραμένει ένα κλασικό ανάγνωσμα. Η αναπαράσταση των διαφορετικών κόσμων που περιλαμβάνει, ιστορικών ή φανταστικών, «με τις ψυχές να διασχίζουν τους αιώνες όπως τα σύννεφα διασχίζουν τους ουρανούς», θεμελιώνει τους οραματισμούς του μεταμοντέρνου συγγραφέα, τον οποίο και αναδεικνύει ως μία από τις κορυφαίες παγκοσμίως συγγραφικές προσωπικότητες του 21ου αιώνα.
«Οι δυνάμεις που στ’ αλήθεια σκίζουν είναι όλες αόρατες» και δεν είναι άλλες από «εξουσία, χρόνος, βαρύτητα, αγάπη».
Με την αφήγηση να διαπερνά έξι ζωές οι οποίες συνιστούν τη μεγάλη περιπέτεια της ανθρωπότητας για την εξουσία και τα επακόλουθά της, καταργώντας τη ροή του χρόνου και σπάζοντας αφηγηματικά στερεότυπα, ο Μίτσελ αφηγείται μια ιστορία που ξεκινάει στα 1850 με τον Αμερικανό συμβολαιογράφο που επιστρέφει στην Καλιφόρνια κάνοντας ήδη μια θεραπεία για ένα σπάνιο είδος εγκεφαλικού παρασίτου, περνάει στο Βέλγιο του 1931 του αμφισεξουαλικού και αποκληρωμένου συνθέτη, στη Δυτική Ακτή της δεκαετίας του ’70 με τη δημοσιογράφο Λουίζα Ρέι να ανακαλύπτει τους κινδύνους που την απειλούν, στην Αγγλία του σήμερα, στην κορεατική υπερδύναμη του μέλλοντος που διακυβεύει την ύπαρξή του και στη Χαβάη στο τέλος της Ιστορίας. Αυτό όμως που έχει εξαιρετική σημασία είναι ο δρόμος που ακολουθεί η αφήγηση διαπλέκοντας τις ιστορίες από τον 19ο αιώνα στο μέλλον και επιστρέφοντας, για να αναδείξει, κάθε φορά, πως «οι δυνάμεις που στ’ αλήθεια σκίζουν είναι όλες αόρατες» και δεν είναι άλλες από «εξουσία, χρόνος, βαρύτητα, αγάπη».
Σε όλο το έργο του ο Μίτσελ πραγματεύεται θέματα πάντα επίκαιρα, όπως ο τρόπος που η γνώση μετασχηματίζεται από γενιά σε γενιά, πώς ο άνθρωπος διαμορφώνεται από τις αναμνήσεις του αλλά και από όσα σβήνονται από τη μνήμη του, για ποιον λόγο είναι σημαντικό να κατανοούμε το παρελθόν και τις ιστορίες του. Σημαντικές είναι, επίσης, οι αναγνωστικές προσλαμβάνουσες του συγγραφέα, στις οποίες αποτίει έναν φόρο τιμής δηλώνοντας με σαφήνεια πόσο τον επηρέασαν στη συγγραφική του δημιουργία.
Η γλωσσική επεξεργασία του έργου είναι ακόμη ένας σημαντικός άξονας στον οποίο ο Μίτσελ στηρίζει το αρχιτεκτονικό οικοδόμημα του συγκεκριμένου βιβλίου του. Με δεδομένο ότι κάθε λέξη έχει ένα ιδιαίτερο ηχόχρωμα και φέρει ένα αντιληπτό βιωματικό φορτίο, διαφορετικό στον χρόνο και από γενιά σε γενιά, ο Μίτσελ σταχυολογεί με ιδιαίτερη προσοχή τις γλωσσικές του επιλογές σπάζοντας τα όρια της γλωσσικής αισθητικής, δημιουργώντας με αυτόν τον τρόπο νέους κόσμους λεκτικών πολιτισμών, και καλεί τον αναγνώστη του να εισχωρήσει βαθιά στη σημασιολογική τους ερμηνεία, για να ανακαλύψει την πυρηνική τους ουσία. Γι’ αυτόν τον λόγο το έργο αυτό αποτελεί και έναν μεταφραστικό άθλο στον οποίο επιδόθηκε η Μαρία Ξυλούρη με επιτυχία για το ελληνικό αναγνωστικό κοινό.
Ενα βιβλίο που δικαίως χαρακτηρίστηκε ένα σύγχρονο κλασικό δημιούργημα και κέρδισε την εμπιστοσύνη και τον θαυμασμό των αναγνωστών σε όλο τον κόσμο.
