«Η Aλεξ με έφερε στον κόσμο όταν ήταν 24 ετών σε μια αυλή στην οδό Υψηλάντου, μετά την Απελευθέρωση και μέρες πριν ξεκινήσει ο Eμφύλιος. Είχε ήδη αποκτήσει την αδελφή μου Μαρία στα 22 της. Ο πατέρας μου ήταν φαντάρος, αιχμάλωτος στην Κρήτη. Τον επόμενο χρόνο άρχισε τη μαθητεία της στη Σχολή Καλών Τεχνών, ενώ εμείς μέναμε με τους παππούδες στην Κηφισιά. Τους βλέπαμε πολύ λίγο τους γονείς, έρχονταν τα Σαββατοκύριακα», τονίζει στην «Κ» η εικαστικός Ελένη Μυλωνά.
Η κ. Μυλωνά δεν παρευρέθη στη χθεσινή συνέντευξη Τύπου που έγινε στην Εσπλανάδα του ΚΠΙΣΝ για την υπαίθρια έκθεση της μητέρας της με τίτλο «Εκπλήρωση». Ο αδελφός της και ηθοποιός Αλέξανδρος Μυλωνάς διάβασε εκ μέρους της μια επιστολή με θερμές ευχαριστίες για την εξαιρετική συνεργασία του κέντρου με την Εθνική Πινακοθήκη, που αναδεικνύει το πρωτοπόρο γλυπτικό έργο της μητέρας τους. «Αν και δεν στάθηκε μια συμβατική, προστατευτική μητέρα για τα βιολογικά της παιδιά, αντιμετώπισε μ’ αυτόν τον τρόπο τα έργα που φιλοτέχνησε», σημειώνει για την Αλεξ Μυλωνά η ιστορικός τέχνης και διευθύντρια της Πινακοθήκης, Συραγώ Τσιάρα, στο επιμελητικό της σημείωμα.
Mολονότι λοιπόν η έκθεση επικεντρώνεται στη σχέση της γυναικείας καλλιτεχνικής δημιουργίας με την ιστορική και θεσμική πραγματικότητα, ένα εξίσου σημαντικό στοιχείο είναι η δυνατότητα της δημιουργικής συνύπαρξης δύο καλλιτέχνιδων υπό την ίδια στέγη. Πώς άραγε λειτούργησε ο σύνδεσμος μάνας – κόρης στη δουλειά της Αλεξ και της Ελένης Μυλωνά;
«Οι στιγμές με την Αλεξ, μόνο οι δυο μας, ήταν σπάνιες και πολύτιμες. Νωρίς πήρα το μήνυμα να μην την ενοχλώ και δεν θα με ενοχλούσε κι εκείνη. Δεν υπήρχε περιθώριο για “mothering” (σ.σ. μητρική φροντίδα), ήμασταν εξαρχής ίσος προς ίσον. Ηταν σκληρό, αλλά το δεχόμουν και κάπου με βόλευε κιόλας. Μοιάζαμε πολύ, όπως αποδείχτηκε αργότερα. Δεν εμπλεκόταν η Αλεξ στις αποφάσεις της ζωής μου. Η ευθύνη ήταν όλη δική μου», υπογραμμίζει η εικαστικός.
«Δουλέψαμε για πολλές ημέρες με επαγγελματισμό, ένταση, αφοσίωση, αλλά και με αρμονία και ηρεμία», λέει η κ. Μυλωνά για τις εικόνες που παρουσιάζονται στο ΚΠΙΣΝ.
Η έκθεση αναπτύσσεται ως σπονδυλωτό πρότζεκτ δίπλα στο Κανάλι του κέντρου. Στον περίπατό του, ο επισκέπτης θα έρθει σε επαφή με τη δουλειά της γλύπτριας μέσω δύο εγκαταστάσεων –τις «Μπεριόσκα» (1957) και «Ανάπτυξη του κύκλου – Πρόταση για κάθισμα σε Μουσείο» (το σχέδιο υλοποιήθηκε το 1986)– καθώς και μιας σειράς ασπρόμαυρων φωτογραφιών, απότοκο μιας απρόσμενης καλλιτεχνικής συνάντησης μητέρας και κόρης το καλοκαίρι του 1976.
«Το 1976 ήταν μια ταραχώδης χρονιά», θυμάται η Ελένη Μυλωνά. «Η Αλεξ είχε κάνει την έκθεσή της στο “Πολύπλανο”, δεν την είδα όμως. Ημουν στο Λονδίνο, είχα αποχωρήσει από τη Νέα Υόρκη και από τον γάμο μου και έψαχνα νέους προσανατολισμούς».
Η Αλεξ Μυλωνά είχε ολοκληρώσει το σπίτι και εργαστήριό της στου Φιλοπάππου, περνούσε τα καλοκαίρια στο εξοχικό της στη Σύρο και είχε φτιάξει ένα στέκι στο Παρίσι. Η φωτογράφιση ήταν δική της πρωτοβουλία. «Ξεσηκώθηκε και ήρθε από τη Σύρο στην Αθήνα αμέσως μετά τον Δεκαπενταύγουστο. Πρωτάκουστο πράγμα. Παρόλο ότι η σχέση μας είχε υπάρξει κατά καιρούς θυελλώδης, καλωσορίσαμε την ευκαιρία να συνεργαστούμε με μεγάλη αυτοπεποίθηση. Δουλέψαμε για πολλές ημέρες με επαγγελματισμό, ένταση, αφοσίωση, αλλά και με αρμονία και ηρεμία. Ηταν μια δουλειά που μας ενδιέφερε και τις δυο, η κάθε μία από την πλευρά της», μας λέει η Ελένη Μυλωνά.
Τίποτα τυχαίο
Το στήσιμο ήταν χρονοβόρο και περίπλοκο· έργα έπρεπε να μετακινηθούν και να τοποθετηθούν όπου τα ήθελε η φωτογράφος για κάθε λήψη. «Τίποτα δεν ήταν τυχαίο», εξηγεί. «Μια μέρα ενώ δουλεύαμε ακούσαμε βροντές και άρχισε να ρίχνει μια γερή μπόρα. Αστραπές φώτιζαν ξαφνικά τον έξω κόσμο ενώ τα strobes φλασάρανε στο εσωτερικό, ήταν σαν ένα είδος συνομιλίας. Είχαμε βρει ένα ρυθμό. Μόλις άκουγα τη βροντή, φλασάριζα. Ωραίες στιγμές».
Κοιτάζοντας το ημερολόγιό της, προκύπτει ότι εργάστηκαν μαζί για περίπου έξι ημέρες. Η Ελένη έβγαζε δοκιμαστικές πολαρόιντ για να ξέρει πώς προχωρούσαν και εμφάνιζε τις λήψεις της ημέρας κάθε βράδυ. «Η τελευταία φωτογράφιση ήταν το γυμνό πορτρέτο πάνω στη σκάλα. Ημασταν αμφότερες ευχαριστημένες με τα αποτελέσματα και τις πρώτες ημέρες του Σεπτεμβρίου η Αλεξ μπήκε στο αεροπλάνο για το Παρίσι, κι εγώ έφυγα οδικώς για να την ξαναβρώ εκεί και να συνεχίσω τον δρόμο μου για το Λονδίνο. Είχαμε συναντηθεί».
«Αλεξ Μυλωνά | Εκπλήρωση. O,τι δε γίνεται μνημείο, γίνεται αντικείμενο ή εξάρτημα», ΚΠΙΣΝ, έως τις 30 Σεπτεμβρίου.
