Στη φετινή, τρίτη διοργάνωσή του, από τις 26 έως τις 30 Ιουνίου, είχε διπλάσιο αριθμό ξένων καλεσμένων: 24 συμμετοχές, έναντι 11 που ήταν πέρυσι. Ισως για αυτό ένα σύνθημά του είναι ότι «διεθνής αποδεικνύεσαι, δεν αυτοχαρακτηρίζεσαι». Πέραν πάντως της αύξησης της εξωστρέφειάς του, το Φεστιβάλ Βιβλίου Χανίων, ένας θεσμός όχι ακριβώς δεδομένος στην Ελλάδα των κυρίως εμπορικών εκθέσεων και των εκδοτικών περιπτέρων, συνέχισε φέτος να υπηρετεί και πιο αμιγείς «βιβλιοφιλικούς» στόχους. Τους συνόψιζε ο διευθυντής του, Μανώλης Πιμπλής, όταν σε έναν πρώτο απολογισμό της διοργάνωσης, που φέτος είχε κεντρικό θέμα «Ευρώπη, παρελθόν και μέλλον», ανέφερε τη σημασία της δημιουργίας διαλόγου και συζητήσεων: «στόχος μας», έλεγε, «είναι ένα ελκυστικό περιβάλλον γύρω από το βιβλίο, που θα δημιουργεί όλο και περισσότερους αναγνώστες».
Ειδικά νέους, θα έλεγε κανείς. Σύμφωνα εξάλλου με τα πρώτα αποτελέσματα μιας έρευνας για τη θέση του βιβλίου στη ζωή της Gen-Z (γεννημένοι μεταξύ 1995-2006), την οποία παρουσίασε στο φεστιβάλ η Αναστασία Γιαννακοπούλου, επίκουρη καθηγήτρια του τμήματος Επικοινωνίας και Ψηφιακών Μέσων του Πανεπιστημίου Δυτικής Μακεδονίας, οι «zoomers» δεν απορρίπτουν την ανάγνωση, αλλά τακτικά χρόνο της αφιερώνει το 32%. Το 68% προτιμά τα έντυπα βιβλία, ενώ το 32% διαβάζει ebooks, το 28% ακούει audiobooks και το 40% διαβάζει ιστορίες σε ηλεκτρονικές πλατφόρμες (π.χ. Wattpad). Οι γυναίκες διαβάζουν περισσότερο, ενώ ανεξαρτήτως φύλου η γενιά «Ζ» θεωρεί το βιβλίο πηγή συναρπαστικών εμπειριών και μάθησης, συχνά όμως επιλέγει άλλες ψυχαγωγικές δραστηριότητες. Το «μπεστ σέλερ» πάντως του 3ου Φεστιβάλ Βιβλίου Χανίων, σύμφωνα με το συνεργατικό βιβλιοπωλείο του, ήταν το βιβλίο «Οι δωσίλογοι: Ενοπλη, πολιτική και οικονομική συνεργασία στα χρόνια της Κατοχής» (εκδ. Αλεξάνδρεια), του ιστορικού Μενέλαου Χαραλαμπίδη. Κατάμεστο ήταν το θέατρο «Μίκης Θεοδωράκης» και στην εκδήλωση για την παρουσίαση των «Δωσιλόγων», ενώ πολύς κόσμος παρακολούθησε τον Πέτρο Μάρκαρη να μιλάει για το νέο του αστυνομικό μυθιστόρημα, «Η βία της αποτυχίας» (εκδ. Κείμενα) και φυσικά τη Ρέα Γαλανάκη, που βραβεύτηκε τιμητικά από τη διοργάνωση και μίλησε για την επανέκδοση του «Πού ζει ο λύκος» (εκδ. Καστανιώτη), ένα προσωπικό αφήγημα για τα βιώματά της στη δικτατορία, το οποίο παρουσιάστηκε στο πλαίσιο της ενότητας «50 χρόνια κοινοβουλευτικής δημοκρατίας». Δημοφιλείς ήταν και η διάλεξη του κβαντικού φυσικού Στέφανου Τραχανά στο Μεγάλο Αρσενάλι με αφορμή το βιβλίο του «Ο κύκλος – Επιστήμη και δημοκρατία σε ανήσυχους καιρούς» (Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης), η εκδήλωση στην οποία ο οθωμανολόγος Ηλίας Κολοβός εξήγησε ότι δεν φταίνε και τόσο οι Οθωμανοί για την απομάκρυνση των Νεοελλήνων από την Ευρώπη, η δραματοποιημένη ανάγνωση του «Επιστροφή στη Ρενς» του Ντιντιέ Εριμπόν από το ΔΗΠΕΘΕ Κρήτης, τον Ακύλλα Καραζήση και τον Γκάρι Σάλομον κ.ά.
Διεθνής χαρακτήρας
«Βέβαια, μεγάλο πολιτιστικό ερέθισμα για τα Χανιά είναι ο διεθνής χαρακτήρας του Φεστιβάλ, καθώς έρχονται συγγραφείς που δεν θα είχαμε την ευκαιρία να δούμε», έλεγε στην «Κ» η κ. Στέλλα, φίλη του φεστιβάλ που έχει βρεθεί και στις δύο προηγούμενες διοργανώσεις. Της άρεσε, όπως σε πολλούς ακόμα, ο πολυβραβευμένος Βούλγαρος Γκεόργκι Γκοσποντίνοφ, που στο πλαίσιο της θεματικής «Ευρώπη, παρελθόν και μέλλον» μίλησε για το μυθιστόρημά του «Χρονοκαταφύγιο» (εκδ. Ικαρος) και για την καπηλεία του ευρωπαϊκού παρελθόντος από λαϊκιστές ηγέτες. Ο Ολλανδός Ιλια Λέοναρντ Πφέιφερ, συγγραφέας του «Grand Hotel Europa» (εκδ. Ικαρος), αναφέρθηκε και αυτός στην ευρωπαϊκή νοσταλγία για το παρελθόν, ενώ ο Γάλλος Ματίας Ενάρ μίλησε για το μυθιστόρημά του «Ο χορός της προδοσίας» (εκδ. Στερέωμα) και επισήμανε, δύο ημέρες πριν από τις γαλλικές εκλογές, την αντίφαση ενός κόσμου όλο και πιο διασυνδεδεμένου και ανοιχτού, όπου όμως παρατηρείται ένα κλείσιμο στον εαυτό, το έθνος και το θρήσκευμα.
Το επόμενο Φεστιβάλ Βιβλίου Χανίων, έλεγε ο δήμαρχος της πόλης, Παναγιώτης Σημανδηράκης, θα έχει ενισχυμένο πολιτιστικό πρόγραμμα. Συνεργασίες με το υπουργείο Πολιτισμού και τον νέο φορέα για το βιβλίο δεν αποκλείονται, ενώ αν το Φεστιβάλ αξιοποιήσει στο μέλλον και τα υπό αποκατάσταση Ενετικά Νεώρια, όπως είπε ο δήμαρχος, «θα είναι ανεπανάληπτο· μετά δεν θα υπάρχει ταβάνι».
