ΑΓΗΣ ΠΕΤΑΛΑΣ
Κυμύλη ή η νήσος των δυνατοτήτων
εκδ. Εστία, σελ. 272
Ενας ακαδημαϊκός πρόκειται να κάνει μια εισήγηση για την Κυμύλη, ένα νησί του Αιγαίου, διάσημο για το θαλερό του δάσος. Η εισήγησή του θα γίνει στο πλαίσιο ενός συνεδρίου νησιωτικής κοινωνικής γεωγραφίας, που λαμβάνει χώρα σε ένα μέγαρο καταμεσής της τοσκανικής υπαίθρου. Μολονότι ο πολύς Μιράντολους Χολ νιώθει αποστροφή για τις «μετριοφυΐες» της ακαδημαϊκής κοινότητας, παίρνει στα σοβαρά το καθήκον του να αναδείξει την Κυμύλη ως μια σπάνια νήσο, φανταστική σαν ουτοπία. Στην πρώτη σελίδα έχουν περάσει μερικές ημέρες από το πέρας του συνεδρίου και ο Μιράντολους Χολ ή αλλιώς Greekmam Hope ανακαλεί τα περιστατικά που προηγήθηκαν της άφιξής του στην Τοσκάνη. Στην αναδρομή του μπλέκονται αναμνήσεις από τα παιδικά του καλοκαίρια στην Κυμύλη, καθώς και διαβάσματα για το παραδείσιο νησί.
Φυσικά η Κυμύλη είναι πρόσχημα. Ο Αγης Πετάλας (γεν. 1978) φαντασιώνεται μια αρκαδική επικράτεια μόνο για να καταδείξει πως κάθε ουτοπία δεν είναι παρά αυταπάτη. Ο ήρωας ταλαντεύεται ανάμεσα στο υψηλό και το χθαμαλό. Είναι το πρότυπο του αναγεννησιακού ανθρώπου, ένα εκλεκτό τέκνο του Λεονάρντο ντα Βίντσι. Ο πολιτισμός είναι το λίκνο του. Προτού φθάσει στην Τοσκάνη περιηγήθηκε στην Ιταλία, τελώντας υπό «μια ανεξιχνίαστη, παρότι οξεία, κρίση νοσηρής κατάθλιψης». Ετσι, όταν βρέθηκε στην Μπολόνια επισκέφθηκε μια μακάβρια μουσειακή έκθεση, όπου εκτίθεντο φριχτές απεικονίσεις της ανθρώπινης παθολογίας. Καταρρακωμένος από τους ολέθρους που άλωναν τα σπλάχνα, μεταβαίνει σε ένα παλάτσο στη Μάντοβα, όπου συγκλονίζεται από τις μεγαλειώδεις ζωγραφικές διακοσμήσεις. Αυτό που αντίκριζε στα δυσθεώρητα ταβάνια του παλατιού ήταν ένα τιτάνιο αποτύπωμα ένθεης εξουσίας και συντριπτικής δύναμης. Η αιώνια αντινομία της ύπαρξης, η αντιπαλότητα του θνητού και του επουρανίου, τον συντρίβει. Και τότε αρχίζει να διατρέχει τις σημειώσεις του για την Κυμύλη.
Στη μυθιστορία ενός Ζαν Σετιέν εμφανιζόταν ένας κομπογιαννίτης, ο οποίος είχε φυτέψει στην κεφαλή ενός δούκα ένας δάσος, εφάμιλλο του κυμυλικού. Ο Πιερ Καρμό, ένας άθεος παπάς με αναρχικό πνεύμα, δεινός στη ρητορεία, που αναζωπύρωνε η άλως της Γαλλικής Επανάστασης, καλούσε το ποίμνιό του να μετοικήσει στην Κυμύλη. Ενας θεοσεβούμενος ριζοσπάστης του αγγλικού εμφυλίου πρότεινε την Κυμύλη ως το ιδεατό φαλανστήριο. Από την άλλη, μια επιχειρηματική ιδιοφυΐα που έμελλε να διαπρέψει στη Silicon Valley, προορατική στη woke culture, είδε, υπό την επήρεια ενός παραισθησιογόνου ονείρου, την υπόσχεση της Εδέμ σε ένα νησί που το έλεγαν Κυμύλη.
Είναι ατέρμονες οι παρεκβάσεις του Πετάλα στο θέμα Κυμύλη, που αποτελούν μια συναρμογή αυτόνομων μυθοπλασιών, με επανερχόμενο μοτίβο την απελπιστική μηδαμινότητα του ανθρώπου μπροστά στις υψηλόφρονες ψευδαισθήσεις του. Με πνευματώδεις απεραντολογίες και σοφιστικές αλχημείες, ο συγγραφέας εμπλέκει τους ήρωες σε πλατωνικές φιλοσοφικές αντιδικίες με θρυαλλίδα την αντίφαση. Στο τέλος της διανοητικής του περιήγησης, ο ήρωας καταλήγει σε ένα διαμέρισμα της δεκαετίας του ’80, ένα μουσειακό έκθεμα, που μνημειώνει εκείνο το παλιό «άκακο κακό γούστο».
Εχουν περάσει σχεδόν δέκα χρόνια από τότε που έγραψα για το πρώτο βιβλίο του Πετάλα. Αυτή είναι η τρίτη φορά. Και στις τρεις περιπτώσεις τον θαυμασμό μου για την καλλιέργειά του και τις ανατρεπτικές του μυθοπλασίες αντιμάχεται ο έκτυπος ναρκισσισμός. Αναμφίβολα είναι εξαιρετικός στη σύνθεση και αντιμετωπίζει κάθε επεισόδιο της πλοκής με περίσσεια φαντασίας και ειρωνείας. Ωστόσο έχω την εντύπωση πως σε κάθε σελίδα νιώθει την ανάγκη να υπογραμμίσει πόσο φοβερός είναι, ιδίως στις αφόρητες φιλοσοφικές αγορεύσεις με τον πρόσβαρο βερμπαλισμό τους. Ενα καλό βιβλίο δεν χρειάζεται την κηδεμονία ενός τόσο έξυπνου συγγραφέα.
