«Mια έκθεση που επιχειρεί να αποτυπώσει και να “ιστορικοποιήσει” τη χαρά των Αθηναίων σε δύο κομβικές εποχές της ελληνικής ιστορίας του 20ού αιώνα και της ζωής της πόλης: την απελευθέρωση από τη ναζιστική κατοχή το 1944 και την επάνοδο στη δημοκρατία το 1974». Ετσι περιγράφει στην «Κ» ο ιστορικός, καθηγητής Νεότερης και Σύγχρονης Ιστορίας στο ΕΚΠΑ Βαγγέλης Καραμανωλάκης τη μεγάλη ιστορική έκθεση «1974 & 1944: Η Αθήνα γιορτάζει την ελευθερία της» που εγκαινιάζεται στο Κέντρο Τεχνών του ΟΠΑΝΔΑ στο Πάρκο Ελευθερίας σε λίγες ημέρες.
Τα τεκμήρια αναζητούν και προβάλλουν τον ενθουσιασμό και τη χαρά που συνόδευσε τους Αθηναίους τόσο στις γιορτινές ημέρες του 1944 όσο και του 1974.
Ο κ. Καραμανωλάκης έχει τη γενική επιμέλεια της συνολικής εργασίας, και μαζί με την επιμελητική ομάδα αποσκοπούν στο να παρουσιάσουν μια ιστορική έκθεση που απευθύνεται στο ευρύτερο κοινό. Στόχος τους είναι να δημιουργήσουν μια αφήγηση που θα βοηθήσει τους επισκέπτες να κατανοήσουν όχι μόνον τις εξαιρετικές στιγμές του χαρμόσυνου ξεσπάσματος του πλήθους –κοινό βίωμα και στις δύο επετείους–, αλλά επίσης τη διαδικασία του περάσματος από το σκοτάδι της Κατοχής και του ολοκληρωτισμού προς το φως, χωρίς να ξεχνά το συλλογικό τραύμα που εγγράφηκε στο σώμα της πόλης.
Κοινά συναισθήματα
«Χωρίς να συναιρεί τις δύο επετείους, η έκθεση επιχειρεί να αναδείξει τα κοινά συναισθήματα που τις χαρακτήρισαν, τις κοινές ελπίδες που γέννησε η εκάστοτε συγκυρία, τους διαφορετικούς πανηγυρισμούς και τις μαζικές συγκεντρώσεις που εκτυλίχθηκαν, όμως, στα ίδια μέρη της Αθήνας», σημειώνει ο ιστορικός. Μέσα από σπάνια τεκμήρια και εικόνες καταγράφεται η ιστορία δύο στιγμών που συνέδεσαν αξεδιάλυτα το προσωπικό με το συλλογικό, φέρνοντας στο προσκήνιο την ανάταση που δημιουργούσαν οι κερδισμένοι αγώνες για την ελευθερία και τη δημοκρατία.
Η έκθεση σχεδιάζεται και υλοποιείται από την Τεχνόπολη Δήμου Αθηναίων σε συνεργασία με τα Αρχεία Σύγχρονης Κοινωνικής Ιστορίας (ΑΣΚΙ), τα Γενικά Αρχεία του Κράτους και το Ιστορικό Αρχείο του Δήμου Αθηναίων και αποτελεί το επίκεντρο των επετειακών εορταστικών εκδηλώσεων που απλώνονται στο κέντρο και στις γειτονιές της πόλης μέχρι τον Νοέμβριο. Μέσα από σπάνιες φωτογραφίες, οπτικοακουστικό υλικό, έγγραφα, εφημερίδες, αφίσες, έργα τέχνης, προκηρύξεις, προσωπικά αντικείμενα και πλούσιο αρχειακό υλικό, τα περισσότερα από 500 τεκμήρια της έκθεσης «1974 & 1944: Η Αθήνα γιορτάζει την ελευθερία της» αναζητούν και προβάλλουν την ίδια ελπίδα, την ίδια ανάταση και τον ίδιο ενθουσιασμό που συνόδευσε τους Αθηναίους τόσο στις γιορτινές ημέρες του 1944 όσο και του 1974.
Αφηγηματικά δίπολα
Παράλληλα, η έκθεση ενώνει τη χαρά με τη θλίψη, τη λύτρωση με τον πόνο, την ανακούφιση με την αγωνία, καθώς το διπλό γιορτινό ξέσπασμα βάραινε τόσο η σκιά των Δεκεμβριανών και του φόβου του εμφυλίου πολέμου, όσο και η τουρκική εισβολή στην Κύπρο.
Πιο συγκεκριμένα, οι επισκέπτες ανακαλύπτουν μεταξύ άλλων τεκμήρια από την περίοδο του μεγάλου λιμού στην Αθήνα, οπτικοακουστικό υλικό σχετικό με τις πρακτικές των συλλήψεων και των βασανιστηρίων της χούντας, εγκατάσταση με προσωπικές ιστορίες τριών γυναικών της Αντίστασης που θυσιάστηκαν για την απελευθέρωση, αλλά και εγκατάσταση αφιερωμένη στους 25 δολοφονημένους αγωνιστές του Πολυτεχνείου. Από την άλλη πλευρά, αυτή του φωτός, στο επίκεντρο μπαίνουν μοναδικές αποτυπώσεις από το ποτάμι κόσμου που πλημμύρισε τους σημαιοστολισμένους δρόμους της πρωτεύουσας με τραγούδια και χορούς, πανό και αυτοσχέδια πλακάτ γεμάτα γιορτινά συνθήματα, πανηγυρικά πρωτοσέλιδα για τον θρίαμβο της δημοκρατίας, στιγμιότυπα από αγκαλιές με όσους επέστρεψαν από τόπους εξορίας.
Με αυτόν τον τρόπο, μερικές από τις πιο πικρές στιγμές της σύγχρονης ιστορίας της Αθήνας ενώνονται με τις πιο χαρούμενές της, σε μία έκθεση που αποτελεί έναν φόρο τιμής σε δύο διαφορετικές εποχές και σε δύο διαφορετικούς κόσμους που ένωσε η ίδια πόλη, η Αθήνα, αλλά και η κοινή απαίτηση των κατοίκων της για δημοκρατία και ελευθερία, το συλλογικό όνειρο για μια καλύτερη ζωή.
Διάρκεια έκθεσης: 23/7-31/8.
