Τα 100 χρόνια από την έκδοση του εκτενούς φιλοσοφικού μυθιστορήματος του Τόμας Μαν «Το Μαγικό βουνό» είναι μια επέτειος με συμβολική διάσταση. Με έκταση περί τις 1.000 σελίδες, το «Μαγικό βουνό» εκδόθηκε το 1924 (λίγα χρόνια πριν δοθεί το Νομπέλ Λογοτεχνίας στον Τόμας Μαν) και συνδέθηκε εξαρχής με μία παραβολή για τη φύση της Ευρώπης. Η έκδοσή του συνέβη λίγα χρόνια μετά τον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, την κατάλυση της Γερμανικής Αυτοκρατορίας και την ταπείνωση εκατομμυρίων Γερμανών. Το «Μαγικό βουνό», συμβολικά εκτυλισσόμενο σε ένα σανατόριο φυματικών στο Νταβός λίγο πριν τον Μεγάλο Πόλεμο, παραλληλίζει την πορεία της ασθένειας του σώματος με την ασθένεια στο σώμα της Ευρώπης, συμπυκνώνοντας το υπόβαθρο των αναφορών του Τόμας Μαν και τη δική του αγωνία παράλληλα με την πορεία του γερμανικού έθνους στον χρόνο.
Συλλεκτική έκδοση
Το «Μαγικό βουνό» γνωρίζει επανεκδόσεις φέτος σε όλον τον κόσμο και στα ελληνικά η σκληρόδετη συλλεκτική έκδοση κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Μεταίχμιο στη μετάφραση του Θόδωρου Παρασκευόπουλου (με πρόλογο Τίνας Μανδηλαρά, επίμετρο A.S. Byatt και χαρακτικό Μιχάλη Αρφαρά). Εκδηλώσεις επετειακού χαρακτήρα οργανώνονται και στη Ζυρίχη και συγκεκριμένα από το Ομοσπονδιακό Τεχνολογικό Ινστιτούτο (ΕΤΗ Ζurich), όπου φυλάσσεται το Αρχείο Τόμας Μαν. Θα προβληθεί μια σειρά βίντεο με θέμα το «Μαγικό βουνό» και τη σύγχρονη σημασία του σε συνδυασμό με προβολή του αρχειακού υλικού και τη συμβολή νέων προσεγγίσεων πάνω στο έργο του Τόμας Μαν. Υπάρχει ακόμη και έμφαση στον σιδηρόδρομο (καθώς ο πρωταγωνιστής Χανς Κάστροπ ταξιδεύει με τρένο από το Αμβούργο στα ελβετικά βουνά) όπως και στο γραμμόφωνο (καθώς ο Τόμας Μαν περιγράφει νέους τρόπους απόλαυσης της μουσικής). Το πρωτότυπο χειρόγραφο του «Μαγικού βουνού» θεωρείται χαμένο. Ωστόσο, στο Αρχείο Τόμας Μαν υπάρχουν φωτογραφίες που δείχνουν τους «πύργους» σελίδων με το χειρόγραφο. Η ετήσια διάλεξη «Τόμας Μαν» στο ΕΤΗ Zurich θα έχει φέτος θέμα το «Μαγικό βουνό» (3 Δεκεμβρίου).
Ο «Μάγος»
Η προσωπικότητα του Τόμας Μαν και όλο το πολυμεταφρασμένο έργο του, η διασύνδεσή του με τους πυλώνες του γερμανισμού που τον καθόρισαν (Σοπενχάουερ, Βάγκνερ, Νίτσε), η ρευστή σεξουαλικότητά του, η σχέση του με την ιδέα της πατρίδας και της ελευθερίας, όπως και με το οικογενειακό δέντρο της ίδιας της Γερμανίας, η αντιναζιστική στάση του και η εμπειρία από δύο παγκόσμιους πολέμους, τοποθετούν την περίπτωσή του στο κάδρο του σύγχρονου προβληματισμού. Η μυθιστορηματική βιογραφία που έγραψε ο Κολμ Τοϊμπίν με τίτλο «Ο Μάγος» (μετάφραση Αθηνά Δημητριάδου, εκδόσεις Ικαρος), με όλες τις ελευθερίες που παίρνει στους διαλόγους, φωτίζει την περίπλοκη σκέψη του Τόμας Μαν, την πολυμελή οικογένειά του, τις κρυφές φαντασιώσεις του, την παρατήρηση της Ιστορίας που ξεθεμελίωνε την παλιά Γερμανία.
Ενα ζήτημα κατανόησης του Τόμας Μαν συνδέεται με την πόλη που μεγάλωσε, το Λίμπεκ (που παλιά ονομάζαμε Λυβέκη), στα βόρεια της Γερμανίας, κέντρο της Χανσεατικής Ενωσης (μιας «κοινής αγοράς», ενός εμπορικού δικτύου από τη Βόρειο ώς τη Βαλτική Θάλασσα στη διάρκεια του ύστερου Μεσαίωνα) μακριά ως αντίληψη από την πρωσική οργάνωση του Βερολίνου. Ο Τόμας Μαν, που εγκαταστάθηκε στο Μόναχο πριν αυτοεξοριστεί στις ΗΠΑ όταν ανήλθαν οι ναζί στην εξουσία, είχε καταγράψει την παρακμή της αστικής τάξης της Λυβέκης στο νεανικό του αριστούργημα «Οι Μπούντενμπρουκς» που τον καθιέρωσε ως συγγραφέα διεθνούς φήμης.
Ο ίδιος όμως παρατηρούσε τις μεταλλάξεις της γερμανικής ιδέας από τον Μπίσμαρκ και τον Κάιζερ ώς τη Βαϊμάρη και τον Χίτλερ, παράλληλα με τις τεράστιες ανατροπές στον ψυχισμό των συμπατριωτών του, που καθρεφτίζονται παραστατικά στις συμπεριφορές των μελών της δικής του οικογένειας. Το «Μαγικό βουνό» ως ένα από τα μεγάλα ευρωπαϊκά μυθιστορήματα συμπυκνώνει όλον τον συμβολισμό της κατάρρευσης της παλιάς Ευρώπης.
