Ο,τι και αν έχει ακούσει ή διαβάσει κανείς για τη Δήλο, είναι φυσικά ασύγκριτο με την εμπειρία μιας επίσκεψης σε αυτήν την ξερή και βραχώδη «εστία των νήσων», όπως την ονόμαζε ο αρχαίος ποιητής Καλλίμαχος. Δεν είναι τόσο οι μύθοι της, που θέλουν τη Λητώ να γεννάει εδώ τον Απόλλωνα και την Αρτέμιδα, ούτε μόνο η ιστορία της και ειδικά εκείνο το κεφάλαιο με τους Αθηναίους να την καθιστούν θησαυροφυλάκιο της Α΄ Αθηναϊκής Συμμαχίας και έπειτα να την εξαγνίζουν για λόγους «ευσεβείας». Δεν είναι καν η εξέλιξή της σε ένα πολυπολιτισμικό ελληνιστικό λιμάνι, όπου συνυπήρχαν ειρηνικά οι λαοί της Μεσογείου· είναι και ότι όλα αυτά μαζί προσδίδουν στον αρχαιολογικό χώρο κάτι σαν ειδικό βάρος, που ο πρόθυμος επισκέπτης αντιλαμβάνεται όταν βαδίζει στη λεγόμενη Πομπική Οδό ή όταν διασχίζει τα Προπύλαια του Ιερού του Απόλλωνος, αλλά και όταν συνεχίζει, αφήνοντας πίσω του μνημεία με ονόματα όπως Μινώα Κρήνη, Αγορά των Ιταλών και Θησαυρός των Ναξίων. Το αντιλαμβάνεται ίσως ακόμη και όταν τα βήματά του τον οδηγήσουν σε ένα νεότερο κτίριο, που άρχισε να οικοδομείται μόλις 120 χρόνια πριν και στην πρόσοψή του γράφει απλώς: «Μουσείον».
Η φθορά του χρόνου και οι ιδιαίτερα δυσμενείς περιβαλλοντικές συνθήκες του νησιού επέβαλαν τη συντήρηση και την αποκατάσταση του κτιριακού κελύφους.
Από τη δεκαετία του ’30
Πρόκειται βεβαίως για το Αρχαιολογικό Μουσείο Δήλου. Ενα από τα παλαιότερα μουσειακά κτίρια της Ελλάδας, που τροποποιήθηκε στις δεκαετίες του ’30 και του ’70, υποδέχθηκε πλήθος επισκεπτών, όμως τα τελευταία τριάμισι χρόνια παρέμενε κλειστό. Αιτία, η φθορά του χρόνου και οι ιδιαίτερα δυσμενείς περιβαλλοντικές συνθήκες του νησιού, που επέβαλαν τη συντήρηση και την αποκατάσταση του κτιριακού κελύφους. Η ανακαίνισή του, που κόστισε συνολικά 1,2 εκατ. ευρώ και πραγματοποιήθηκε στο πλαίσιο της πράξης «Δήλος – Ανοιχτό Μουσείο» με συγχρηματοδότηση από το ΕΠΑνΕΚ 2014-2020 και το ΕΣΠΑ 2021-2027 (Πρόγραμμα «Νότιο Αιγαίο»), αφορούσε κυρίως στις υποδομές του κτιρίου. Η Εφορεία Αρχαιοτήτων Κυκλάδων ανακαίνισε καταρχήν το εξωτερικό και τις αίθουσες, εκσυγχρόνισε τις αποθήκες και τους χώρους εξυπηρέτησης κοινού, ενώ δημιούργησε και ένα σύγχρονο εργαστήριο συντήρησης αρχαιοτήτων. Το ανακαινισμένο Αρχαιολογικό Μουσείο Δήλου εγκαινιάστηκε στις 19 Ιουλίου από την Πρόεδρο της Δημοκρατίας Κατερίνα Σακελλαροπούλου και αποδόθηκε στο κοινό με κανονικό ωράριο και με το εισιτήριό του (που είναι ενιαίο για όλο τον αρχαιολογικό χώρο) να αυξάνεται το 2025, στο πλαίσιο της νέας τιμολογιακής πολιτικής του υπουργείου Πολιτισμού.
Η ανακαίνιση, ωστόσο, περιελάμβανε και παρεμβάσεις στη μόνιμη έκθεση του Μουσείου, την οποία επιμελήθηκε η αρχαιολόγος Μαρία Κουτσουμπού. Μπαίνοντας στο εσωτερικό του, ο επισκέπτης ανακαλύπτει καινούργιες προθήκες και βάσεις αγαλμάτων και σύγχρονο φωτισμό. Το νέο εποπτικό υλικό τού δίνει πληροφορίες για την αρχαϊκή περίοδο του Ιερού του Απόλλωνος και τα μνημειακά γλυπτά που συνδέονται με την αθηναϊκή κυριαρχία στο νησί, για την καθημερινή ζωή του, αλλά και για τα ελληνιστικά γλυπτά του, όπως εκείνο της «ελαφηβόλου» Αρτέμιδος που είχε βρεθεί στη Συνοικία του Θεάτρου. Οι περίφημοι Λέοντες της Δήλου έχουν απέναντί τους μια ολοτοίχια εικόνα της Ιερής Λίμνης που κάποτε αντίκριζαν, φωτογραφημένη από τη Γαλλική Σχολή Αθηνών, η οποία ξεκίνησε να ανασκάπτει το νησί το 1873, ενώ η αίθουσά τους περιλαμβάνει και ηχητικό υλικό που αναβιώνει φυσικούς ήχους της περιοχής της Λίμνης πριν αποξηρανθεί το 1925. Και το «πραξιτελικό» άγαλμα του πλούσιου εμπόρου Γάιου Οφελλίου Φέρου, έργο του 100 π.Χ. περίπου, δεν περιβάλλεται πια από το ικρίωμα που το κρατούσε όρθιο επί δεκαετίες, αλλά στέκεται με τη βοήθεια τριών μεταλλικών δακτυλίων στις κνήμες και στο στήθος: ένας σύγχρονος μηχανισμός στήριξης, που σχεδίασε το Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο υπό την επίβλεψη της Γαλλικής Σχολής, σε συνεργασία με το ΥΠΠΟ.
Η πράξη «Δήλος – Ανοιχτό Μουσείο» προβλέπει ακόμη νέες διαδρομές επισκεπτών στη Δήλο, έργα υποδομής και αναστηλωτικές εργασίες σε μνημεία του νησιού, όπως ο Ναός και το Ιερό του Απόλλωνος, η Παλαίστρα του Γρανίτη, η Οικία του Διαδουμένου. Απώτερος στόχος είναι «η επένδυση στον αναπεπταμένο αρχαιολογικό χώρο με τη μετατροπή των αναστηλωμένων μνημείων σε μουσειακές εστίες, αλλά και η δημιουργία μιας νέας μουσειακής υποδομής, απολύτως ενταγμένης στο αλώβητο κυκλαδικό τοπίο της Δήλου», σημείωσε ο προϊστάμενος της ΕΦΑ Κυκλάδων, Δημήτρης Αθανασούλης, στην εκδήλωση για την απόδοση του Αρχαιολογικού Μουσείου της Δήλου στο κοινό, η οποία πραγματοποιήθηκε στο Αρχαιολογικό Μουσείο της Μυκόνου, το οποίο θα αναδιαμορφωθεί με τη σειρά του και θα επεκταθεί: όπως ανέφερε η υπουργός Πολιτισμού Λίνα Μενδώνη στην ομιλία της (που αναγνώσθηκε επειδή η ίδια απουσίαζε λόγω ασθενείας), ήδη έχουν εκπονηθεί το σχετικό κτιριολογικό πρόγραμμα και οι πρόδρομες μελέτες. Ο δήμαρχος Μυκόνου Χρήστος Βερώνης φιλοδοξεί, όπως είπε, να αναβαθμίσει τις λιμενικές υποδομές της Δήλου. Στο μουσείο του «Νησιού των Ανέμων» παρουσιάστηκε και η περιοδική έκθεση «Δήλος – Ρήνεια – Μύκονος. Εικόνες από τα 150 χρόνια αρχαιολογικών ερευνών», που συνδιοργανώνεται από την ΕΦΑ Κυκλάδων με τη Γαλλική Σχολή και τον Δήμο Μυκόνου και περιλαμβάνει στιγμιότυπα της συναρπαστικής ανασκαφικής περιπέτειας των τριών νησιών, η οποία έφερε κοντά επώνυμους αρχαιολόγους και απλούς εργάτες, «πρόθυμους να μοχθήσουν για να φέρουν στο φως το θαύμα», είπε χαιρετίζοντας την παρουσίαση της ανακαίνισης του μουσείου της Δήλου και της φωτογραφικής έκθεσης η Πρόεδρος της Δημοκρατίας Κατερίνα Σακελλαροπούλου.
