Η συλλογή των δοκιμίων του Κίμωνα Χατζημπίρου, «Θερμοκήπια κρίσεων – “Βαθύ” Πανεπιστήμιο ή αριστεία;» (εκδ. Επίκεντρο), για την κατάσταση της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης στην Ελλάδα, ανατρέχει στις λεπτομέρειες αυτής της δυστροπίας. Αρχίζει με το άρθρο 16 του Συντάγματος που θέσπισε η στρατιωτική δικτατορία για να προστατέψει τη δημόσια εκπαίδευση από τα καινά δαιμόνια της ιδιωτικής. Σήμερα, προστάτες αυτού του «επιτεύγματος» είναι οι προοδευτικές «δυνάμεις» του Κοινοβουλίου που αρνήθηκαν να ψηφίσουν τον νόμο για τα ιδιωτικά ΑΕΙ της κυβέρνησης.
Στις 22 Αυγούστου 1978, ο νόμος 815 του Καραμανλή πρόβλεπε: α) μείωση εξεταστικών περιόδων από 3 σε 2, β) κατάργηση μεταφοράς μαθημάτων, γ) επιβολή ανώτατου ορίου σπουδών, δ) οριοθέτηση πανεπιστημιακού ασύλου. Ο νόμος αυτός ξεσήκωσε μεγάλες αντιδράσεις από ακραίους και η κυβέρνηση τον απέσυρε τον Ιανουάριο του 1979. Αντιρρήσεις επίσης διατύπωσε ο Ανδρέας Παπανδρέου, αρχηγός του ΠΑΣΟΚ.
Η εμβληματική φράση του υπουργού Παιδείας του ΣΥΡΙΖΑ «η αριστεία είναι ρετσινιά» εκφράζει το αδιέξοδο το οποίο προκαλεί κάθε αξία που δεν είναι δυνατό να αναδιανεμηθεί. Το ενδιαφέρον των πολυάριθμων υποψηφίων για την ανώτατη εκπαίδευση συγκεντρώνεται στις εισαγωγικές εξετάσεις που καταστρέφουν το λύκειο. Τα ΑΕΙ γεμίζουν με μέτριους φοιτητές και αδειάζουν γρήγορα από τον πλεονάζοντα πληθυσμό τους γιατί η παρακολούθηση μαθημάτων δεν είναι υποχρεωτική.
Η μεταρρύθμιση του ΠΑΣΟΚ όταν πρωτοήρθε στην εξουσία έδωσε την ευκαιρία στους υπάρχοντες βοηθούς των ΑΕΙ να εξασφαλίσουν διδακτική θέση εφόσον αποκτούσαν διδακτορικό τίτλο. Κανένα άλλο κριτήριο δεν απαιτήθηκε για την είσοδό τους στο προσωπικό του πανεπιστημίου.
Η εμβληματική φράση του υπουργού Παιδείας του ΣΥΡΙΖΑ «η αριστεία είναι ρετσινιά» εκφράζει το αδιέξοδο το οποίο προκαλεί κάθε αξία που δεν είναι δυνατό να αναδιανεμηθεί.
Στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση, μοχλός που εμποδίζει κάθε εκσυγχρονιστική μεταρρύθμιση είναι οι συνδικαλιστικές ηγεσίες των διδασκόντων (ΟΛΜΕ). Η αξιολόγηση αποκλείεται εξασφαλίζοντας την ακινησία στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση.
Τα Συμβούλια Ιδρύματος αποτελούν το κύριο όργανο χάραξης πολιτικής για τα περισσότερα πανεπιστήμια διεθνώς. Στην Ελλάδα, τα συμβούλια ιδρύματος περιέχονται στον νόμο Διαμαντοπούλου αλλά η ζωή του δεν ξεπέρασε τα 4 χρόνια. Ο Αντώνης Εφραιμίδης, καθηγητής σήμερα στο Πανεπιστήμιο του Μέριλαντ, σύμβουλος του ΕΜΠ, περιγράφει με λεπτομέρειες τη θητεία του στο συμβούλιο ιδρύματος. Γράφει ο Εφραιμίδης: «Ολες οι δυνάμεις εξουσίας πολέμησαν τον νόμο Διαμαντοπούλου που είχε περάσει στη Βουλή με τη μεγαλύτερη δυνατή πλειοψηφία». Σε περιγραφή του Διονύση Γουσέτη για την παρουσίαση του βιβλίου του Χατζημπίρου στο κοινό, η Αννα Διαμαντοπούλου δέχθηκε επίθεση από την αντιπολίτευση με την απειλή ότι θα τη θάψουν και αυτή σκέφτηκε το αποτέλεσμα από την ταφή ενός σπόρου ελευθερίας.
*Ο κ. Θάνος Βερέμης είναι ομότιμος καθηγητής ΕΚΠΑ.
