Τελικά ποιος είναι ο κόσμος μας; Από τι συντίθεται; Από την οικογένειά μας, τους φίλους, έστω τους οικείους γνωστούς που αποτελούν το δικό μας κουκούλι, προστατευτικό σε κάθε κακοτυχιά και γιορταστικό σε κάθε χαρά;
Το Διαδίκτυο έχει διαπεράσει τη ζωή μας. Από τη στιγμή που ανοίγουμε το κινητό τηλέφωνο αμέσως μετά με το πρωινό ξύπνημα ή το τάμπλετ στη δουλειά, διευρύνουμε τα όρια όσων μπορούν να εισβάλουν στις προσωπικές μας στιγμές, να τις επηρεάσουν, να τις διαπεράσουν, να τις χρωματίσουν. Και το κάνουμε με όλο και λιγότερες άμυνες.
Είμαστε πια ευάλωτοι στην εικόνα και τα κείμενα που περνούν από το μάτι κατά το σκρολάρισμα στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και τα κάθε είδους πόρταλ. Ερμαια των διαθέσεων των άλλων, των εικόνων, των σκέψεων που εκείνοι επιλέγουν να μοιραστούν. Ακόμη κι αν το θέλουμε, η πράξη αποδεικνύει ότι είναι δύσκολο να ξεπεράσουμε τον εθισμό να κοιτάμε έξω στον κόσμο. Η κλειδαρότρυπα μάλλον είναι πια ένα σχήμα των παλιών καιρών, πλέον η θέαση γίνεται μέσα από μία πόρτα ανοιχτή διάπλατα.
Οι «Βάκχες» του Ευριπίδη θέτουν το ζήτημα του ανοίγματος στο Αλλο, την ετερότητα, το καινούργιο. Ο Θάνος Παπακωνσταντίνου, που σκηνοθετεί φέτος τις «Βάκχες» σε παραγωγή του Εθνικού Θεάτρου, θέτει μια σειρά ερωτημάτων (στη Γιώτα Συκκά, στην «Κ» 21/7). Πώς αντιμετωπίζει ο σύγχρονος άνθρωπος τον βομβαρδισμό πληροφοριών και εμπειριών που του δίνει το Διαδίκτυο, πώς τις μετουσιώνει σε βίωμα, πώς επηρεάζεται, πώς αλλάζει ο ίδιος μέσα από αυτές; Πώς ξυπνά μέσα μας και εξαπλώνεται η βία;
Οπως επισημαίνει ο Παπακωνσταντίνου, ο καταιγισμός των εικόνων στο Διαδίκτυο, οι φυσικές καταστροφές, οι βόμβες, τα ακρωτηριασμένα σώματα και τα νεκρά παιδιά στα media, οι άψυχες selfies, οι ανεξέλεγκτες ροές δεδομένων και ανθρώπων έχουν γίνει μέρος της καθημερινότητάς μας. Δεν αντέχουμε πια την πνευματικότητα, επειδή ο μόνος θεός που μπορούμε να καταλάβουμε, περίκλειστοι στην ατομικότητά μας, είναι ο θεός εκδικητής, ο θεός τιμωρός; Η ερώτηση του Παπακωνσταντίνου υποδηλώνει την απάντηση την οποία επιβεβαιώνει η πραγματικότητα.
Ο εθισμός στη βία δεν αποδεικνύεται μόνο από την εξοικείωση σε αποκρουστικές εικόνες που μπορεί, όλο και ευκολότερα, να παρατηρεί το ανθρώπινο μυαλό.
Εχουμε πάψει να κατανοούμε και να αποδεχόμαστε, προτιμάμε να διαμελίζουμε, να κατατροπώνουμε τον άλλον. Υπό το πρόσχημα της απόδοσης δικαιοσύνης, η κουλτούρα της ακύρωσης είναι από τα πιο χαρακτηριστικά φαινόμενα που έχουν διογκωθεί τα τελευταία χρόνια μέσω του Διαδικτύου, και αποδεικνύει βαριά μόλυνση στο σώμα της σύγχρονης κοινωνίας. Αποτελεί ευκρινές δείγμα της ευρύτατης κρίσης που ταλανίζει τη δυτική κουλτούρα και ταυτότητα, η οποία φέρεται να έχει δομηθεί πάνω στα θεμέλια της αποδοχής, της κατανόησης, της ορθής πολιτικά σκέψης και στάσης ζωής.
Οπως συμβαίνει στις Βάκχες, οι σύγχρονοι θεοί για να επιβάλουν την ψευδαίσθηση της δικαιοσύνης, μετέρχονται τα μέσα των παλιών. Σαν ο κύκλος της βίας να μην μπορεί να σταματήσει ποτέ, απλώς αλλάζει τα όπλα του, όσο η τεχνολογία προχωράει και μπορεί να οπλίζει όχι μόνο τους πόλους της εξουσίας, αλλά και τον καθένα μας προσωπικά.
