ΝΙΚΟΛΑΪ ΣΟΥΛΤΣ
Ναυτία της γης
μτφρ. Κώστας Σπαθαράκης
εκδ. Αντίποδες, σελ. 120
Η «ναυτία της γης» είναι ένα φαινόμενο που βιώνουν οι πρωτάρηδες ναυτικοί τη στιγμή που επιστρέφουν στη στεριά. Τo ίδιο νιώθει και ο πρωταγωνιστής μετά από ένα ταξίδι με ιστιοπλοϊκό. Ο λόγος του ταξιδιού του ήταν η απεγνωσμένη προσπάθεια να φύγει από το Παρίσι – να δραπετεύσει και να «αποσυνδεθεί από τις υλικές συνέπειες της ύπαρξής του». Ο αφηγητής νιώθει να ασφυκτιά στους τέσσερις τοίχους του μικρού διαμερίσματός του. Είναι άλλη μια μέρα καύσωνα, κάτι ασυνήθιστο έως και κάποια χρόνια πριν για τη βόρεια Ευρώπη, αλλά όλο και πιο συχνό πια, και αυτό τον αποπροσανατολίζει. Κοιμάται αργά γιατί η ζέστη είναι αφόρητη, και όταν τον παίρνει ο ύπνος, ο ήχος από τον ανεμιστήρα τού δημιουργεί άγχος. Κάθε πηγή ψύξης αυξάνει την κατανάλωση ενέργειας, εκπέμπει περισσότερο διοξείδιο του άνθρακα και αυτό έχει ως αποτέλεσμα να επιβαρύνεται ακόμη περισσότερο η ατμόσφαιρα.
Μπαίνει σε έναν νοητικό κλιματικό φαύλο κύκλο, όπως κάθε σκεπτόμενος δυτικός πολίτης. Ο ανώνυμος αφηγητής δεν είναι άλλος από τον συγγραφέα του βιβλίου, τον Νικολάι Σουλτς, και το βιβλίο, το οποίο χαρακτηρίζει ως έργο «εθνογραφικής μυθοπλασίας», στηρίζεται στις ημερολογιακές καταγραφές του. Οι Ελληνες αναγνώστες το πήραμε στα χέρια μας σε μια ανατριχιαστικά όμοια περιόδο με αυτή που περιγράφει ο Σουλτς. Από τον Ιούνιο βιώνουμε έναν παρατεταμένο καύσωνα, με τα μέσα κλιματισμού να δουλεύουν διαρκώς. Οι ταυτίσεις, όμως, δεν σταματούν εδώ. Η επίσκεψη στο ειδυλλιακό Πορκερόλ, ένα νησί με 200 μόνιμους κατοίκους, οδηγεί τον Σουλτς σε σκέψεις για τον τουρισμό. Μια ντόπια του λέει να κάνει στην άκρη γιατί την ενοχλεί. Στο πρόσωπό του βλέπει έναν από τους 15.000 ημερήσιους επισκέπτες που θέλουν να αποδράσουν για λίγο από τη ζωή στο άστυ, αλλά που «τα σημάδια που αφήνουν στον τόπο της είναι μόνιμα» – στην ακτογραμμή του νησιού, οι λόφοι υποχωρούν κατά τρία εκατοστά κάθε χρόνο.
Οι γεωλόγοι έχουν χαρακτηρίσει την περίοδο που ζούμε ως Ανθρωπόκαινο: το σύστημα της Γης έχει μετασχηματιστεί εξαιτίας του ανθρώπου και μαζί μετασχηματίστηκε και ο ίδιος ο άνθρωπος. Παρότι ο Σουλτς περιγράφει με ενάργεια το αδιέξοδο στο οποίο βρισκόμαστε, δεν πρόκειται για ένα δοκίμιο πολεμικής, αλλά για έναν νηφάλιο αναστοχασμό. Δεν προτείνει λύσεις, αλλά μέσα από την περιγραφή και τις νοητικές διεργασίες μάς βοηθάει να κατανοήσουμε καλύτερα την εποχή μας, αλλά και τον ίδιο μας τον εαυτό.
