Ξεχωριστή περίπτωση στο εγχώριο θεατρικό τοπίο αποτελεί η ομάδα ατόμων με και χωρίς αναπηρία «Εν Δυνάμει», που από τα πρώτα της βήματα το 2008 στη Θεσσαλονίκη έως σήμερα συνεχίζει αδιαλείπτως να δημιουργεί, πάντα υπό τη φροντίδα της καλλιτεχνικής της διευθύντριας Ελένης Δημοπούλου.
«Μόνο ο Κρέοντας ερμηνεύεται από έναν ηθοποιό, διότι η εξουσία έχει πάντα μοναξιά», λέει η σκηνοθέτρια Σοφία Αντωνίου για την παράσταση.
Ομως αυτό το καλοκαίρι η ομάδα δοκιμάζει κάτι διαφορετικό. Καταπιάνεται για πρώτη φορά με την αρχαία δραματουργία, δουλεύοντας πάνω στην «Αντιγόνη» του Σοφοκλή. «Ηταν μια πρόκληση για εμένα να τολμήσω να σκηνοθετήσω μια τραγωδία με αυτή την ομάδα», μας λέει η Σοφία Αντωνίου, που έχει διατηρήσει αυτούσιο το κείμενο του μεγάλου τραγικού ποιητή, ενώ περιλαμβάνει κι ένα ποίημα του Παλαιστίνιου Μαρουάν Μακούλ.
Πρόκειται για ένα έργο που η ίδια μελετά εδώ και χρόνια, καθώς αποτέλεσε τη διπλωματική της εργασία στη Σχολή Σκηνοθεσίας του Εθνικού Θεάτρου. Εκείνη την παράσταση είδε η Ελένη Δημοπούλου και της ζήτησε να συνεχίσει τη δουλειά της πάνω στο έργο μαζί με τους «Εν Δυνάμει». «Από πέρυσι ξεκινήσαμε ένα εργαστήρι με την ομάδα πάνω στο Αρχαίο Δράμα και στην Αντιγόνη που εξελίχθηκε περαιτέρω σε σχέση με το έργο που είχα παρουσιάσει και συμπεριέλαβε τα άτομα με αναπηρία και χωρίς, με έναν πολύ αποκαλυπτικό τρόπο», εξηγεί η σκηνοθέτρια.
Η βασική συνθήκη πάνω στην οποία έχει στηθεί το έργο, είναι αυτή μιας έκτακτης γενικής συνέλευσης, η οποία αποδίδεται και από την εγγύτητα του κοινού με τη σκηνή και τους ηθοποιούς. «Είναι τοποθετημένοι όλοι πολύ κοντά, ώστε να δίνεται η αίσθηση ότι όλοι συμμετέχουμε στη συνέλευση και χρειάζεται να πάρουμε θέση σε αυτό που συμβαίνει», αναφέρει η Σοφία Αντωνίου. Σε αυτή την αίσθηση συμβάλλει και ο Χορός, τα μέλη του οποίου περιλαμβάνουν και την τοπική ομάδα Κοζάνης και Αιανής.
Δίκαιο και ηθικό
Κατά τη διάρκεια των προβών έγιναν πολλές συζητήσεις με την ομάδα γύρω από τα ερωτήματα που τίθενται στο έργο, μας λέει η σκηνοθέτρια. «Τι είναι δίκαιο, τι ηθικό; Αυτά τα διλήμματα δεν έχουν εύκολες απαντήσεις και συνεχώς δημιουργούν κύκλους συζητήσεων». Το βασικό όμως στοιχείο πάνω στο οποίο δούλεψαν «ήταν η συμπερίληψη ατόμων με αναπηρία μέσα στους ρόλους και πώς οι ταυτότητές τους, ο τρόπος ομιλίας, η κινησιολογική συμπεριφορά, μπορούν να ενσωματωθούν στους ρόλους και να αποκαλύψουν μια ιδιαίτερη ποιότητα που εμείς ως κοινό δεν έχουμε συνηθίσει να βλέπουμε σε τόσο κλασικούς και πολυπαιγμένους ρόλους». Ετσι, στην παράσταση όλη η ομάδα ερμηνεύει τον Χορό και ταυτοχρόνως τους κεντρικούς ρόλους οι οποίοι μοιράζονται σε πολλούς ηθοποιούς. Μόνο ο Κρέοντας ερμηνεύεται από έναν ηθοποιό, διότι, όπως λέει η κ. Αντωνίου, «η εξουσία έχει πάντα μοναξιά και στέκεται απέναντι από την κοινωνία και όχι μαζί της».
Πώς όμως προέκυψε η ιδέα να ανέβει το «Σχέδιο Αντιγόνη» στο Αρχαιολογικό Μουσείο Αιανής; Η αρχική πρόθεση ήταν να παρουσιαστεί στον αρχαιολογικό χώρο της νεκρόπολης της Αρχαίας Αιανής στην Κοζάνη, με τους βασιλικούς θολωτούς τάφους, διότι «ταιριάζει θεματικά με το έργο», μας λέει η κ. Αντωνίου, ωστόσο ο αύλειος χώρος του Αρχαιολογικού Μουσείου κρίθηκε πιο προσβάσιμος για τα άτομα με αναπηρία. Ταυτόχρονα όμως, τόσο η ίδια, όσο και η Ελένη Δημοπούλου που υπήρξε καλλιτεχνική διευθύντρια του ΔΗΠΕΘΕ Κοζάνης, γνωρίζουν καλά την περιοχή και τους ανθρώπους της. Κατά κάποιο τρόπο, «νιώθουμε ότι πάμε στον τόπο μας να παίξουμε». Επόμενος στόχος είναι η παράσταση να παιχτεί τον Σεπτέμβριο στη Θεσσαλονίκη και ίσως αργότερα και στην Αθήνα.
Ομάδα Εν Δυνάμει, «Σχέδιο Αντιγόνη», 9 και 10 Αυγούστου 2024, Αρχαιολογικό Μουσείο Αιανής Κοζάνης. Στο πλαίσιο του «Ολη η Ελλάδα ένας πολιτισμός», με δωρεάν είσοδο. Ωρα έναρξης: 21.00.
