Ο Αντώνης Αντύπας, ηθοποιός και σκηνοθέτης που έπαιξε πρωταγωνιστικό ρόλο στο ελληνικό θέατρο της Μεταπολίτευσης, έφυγε χθες από τη ζωή σε ηλικία 83 ετών. Εχουν περάσει ακριβώς πέντε δεκαετίες από την αποκατάσταση της δημοκρατίας μετά την πτώση της δικτατορίας των Συνταγματαρχών και πέντε δεκαετίες από την ίδρυση του «Απλού Θεάτρου», που σηματοδότησε την αρχή μιας νέας εποχής για τα εγχώρια θεατρικά πράγματα.
Στα πολλά συλλυπητήρια που ακολούθησαν την ανάρτηση της αναγγελίας του θανάτου από τη σύντροφο και μόνιμη συνεργάτιδά του Ελένη Καραΐνδρου, οι πολλοί φίλοι του ζευγαριού και θεατρόφιλοι θυμούνται έναν άνθρωπο γλυκό και αγαπητό, χαμηλών τόνων αλλά ταγμένο στη δουλειά του. Μνημονεύουν επίσης το «Απλό Θέατρο», ως ένα καταφύγιο για όσους διερευνούσαν τα νέα πατήματα του ελληνικού θεάτρου την εποχή των μεταπολιτευτικών αλλαγών, ένα «σχολείο» που δίδαξε θεατρικό ήθος και πρόσφερε χαρά.
Γεννημένος στον Βύρωνα, γιος Κεφαλονίτη και προσφυγοπούλας από τη Σμύρνη, εγκατέλειψε νωρίς τις σπουδές στην Ανωτάτη Βιομηχανική Σχολή Πειραιά και μπήκε στη Δραματική Σχολή του Θεάτρου Τέχνης του Καρόλου Κουν. Η πορεία του αρχικά ήταν στον χώρο της υποκριτικής, όμως γρήγορα έδειξε ενδιαφέρον για τη σκηνοθεσία.
Από τα πρώτα του βήματα στη δεκαετία του ’70 το «Απλό Θέατρο» που δημιούργησε μαζί με τον Χρήστο Πολίτη δεσμεύτηκε σε ένα απαιτητικό ρεπερτόριο, το οποίο υπηρέτησε χωρίς εκπτώσεις. Το 1982, το «Απλό» όπως χαϊδευτικά το αποκαλούσαν όλοι, βρήκε μόνιμη στέγη στην Καλλιθέα με τη μετατροπή ενός γκαράζ σε θέατρο 180 θέσεων. Μέσα στα επόμενα χρόνια εκείνη η γειτονιά, ανάμεσα στα συνεργεία αυτοκινήτων, προσέλκυσε εκτός των μυημένων στη θεατρική τέχνη, το κοινό μιας συνοικίας η οποία έως τότε βρισκόταν εκτός της κλασικής θεατρικής «πιάτσας».
Τη δεκαετία του ’80 ο Αντώνης Αντύπας σκηνοθέτησε μια σειρά έργων ξένου ρεπερτορίου, αλλά από το 1986 στράφηκε επίσης στο νεοελληνικό έργο με τη «Νίκη» της Λούλας Αναγνωστάκη. Χάρη στη δουλειά του απέκτησε φιλική σχέση με συγγραφείς όπως ο Χάρολντ Πίντερ και ο Μπράιαν Φρίελ, οι οποίοι μάλιστα παρευρέθηκαν σε παραστάσεις του.
Από το 1990 μέχρι το 2012, εκτός από τις προσωπικές του σκηνοθεσίες, παραχώρησε τις δύο σκηνές του θεάτρου, την Κεντρική και τη Νέα, σε άλλους σκηνοθέτες – έμπειρους αλλά και νεότερους. Σε μια συνέντευξη που είχε δώσει ο ίδιος στην «Κ» (Γιώτα Συκκά, Ιανουάριος 2017), είπε ότι στα έργα που σκηνοθετούσε δεν παρενέβαινε: «Ασχολούμαι τόσο πολύ μέχρι να ανακαλύψω τις κόγχες κάθε χαρακτήρα, τον λόγο, τη στίξη, τα σύμβολα – σημάδια, το αίσθημα. Πάντα αισθανόμουν ότι το θέατρο χρειάζεται ταπεινότητα κι όχι αλαζονεία». Αυτή του τη δέσμευση με τη θεατρική τέχνη αλλά και την αντίληψη ότι το «Απλό» ήταν η οικογένειά του, επιβεβαίωνε κάθε βράδυ, όταν καθισμένος στα ψηλά του θεάτρου παρακολουθούσε την παράσταση. Επί δύο δεκαετίες δεν έχασε ούτε μία, όπως θυμούνται όσοι δούλεψαν μαζί του, αλλά και εμείς που ως θεατές ζήσαμε τη δημιουργική ατμόσφαιρα εκείνης της καλλιτεχνικής φαμίλιας.
Η κρίση που έβαλε λουκέτο σε ιστορικά θέατρα όπως το «Αμόρε» και το «Αμφι-Θέατρο», σφράγισε και το «Απλό». Επειτα από ένα διάστημα απογοήτευσης και σιωπής, επέστρεψε στο προσκήνιο το 2017 σκηνοθετώντας στο Εθνικό Θέατρο το έργο του Ευγένιου Ο’ Νιλ «Πόθοι κάτω από τις λεύκες».
