ΑΛΜΠΑ ΝΤΕ ΣΕΣΠΕΝΤΕΣ
Απαγορευμένο τετράδιο
μτφρ.: Σταύρος Παπασταύρου
εκδ. Πατάκη, 2023, σελ. 346
Τρισευτυχισμένη. Στην ερώτηση της κόρης της, που με ωμή ειλικρίνεια, σχεδόν σκληρότητα, τη ρωτά πώς νιώθει με τη ζωή που ζει, απαντά «τρισευτυχισμένη», όχι απλά και μόνο ευτυχισμένη, όπως οι πολλοί. Η κόρη της που την αμφισβητεί, χαράσσει άλλο δρόμο στη ζωή της, απαρνιέται όσα νομίζει ότι της έμαθε, δεν τη σέβεται πια, αυθαδιάζει και δεν φοβάται, επιλέγει την ανεξαρτησία, δείχνει δύναμη και αποφασιστικότητα αναλαμβάνοντας και τις συνέπειες, η αγαπημένη της Μιρέλλα είναι ερωτευμένη, έχει σχέση με κάποιον που κατά τη γνώμη της μάνας της είναι απαγορευμένος καρπός. Κύματα αγάπης και μίσους για το παιδί της, απέχθεια και απόρριψη, έλλειψη κατανόησης, σκληρές κουβέντες και μια υπόνοια ζήλιας, τόσο επώδυνη που ίσως όντως υπάρχει.
Στον αντίποδα ο γιος της Ρικάρντο, αδύναμος, θυμωμένος, πελαγωμένος σε επιλογές που δεν είναι δικές του, αντιγράφει τη ζωή των γονιών του, δεν μπορεί με τίποτα να σταθεί στα πόδια του, που είναι ξύλινα, δεν αντέχουν το βάρος συνειδητών αποφάσεων και επιλογών. Κι ενώ ονειρεύεται μια άνετη, πλούσια, ήρεμη ζωή, εγκλωβίζεται σε γεγονότα που τον υπερβαίνουν και κουρνιάζει στο πατρικό σπίτι, ανήμπορος να αναλάβει τη ζωή του.
Η ηρωίδα μπροστά στις άδειες σελίδες μαθαίνει να σκέφτεται. Να μη θεωρεί τίποτα δεδομένο, να αμφισβητεί και να αναρωτιέται.
Ο Μικέλε, ο άνδρας της, με τον οποίο είναι μαζί πάνω από είκοσι χρόνια, είναι παραδομένος στην καθημερινότητα της ζωής του, στο αδιατάρακτο των συνηθειών του, στη δουλειά του στην τράπεζα και τις μικρές απολαύσεις του, να διαβάζει εφημερίδα ακούγοντας αγαπημένες μουσικές. Μέχρι που θα μπει μέσα του η ανάγκη να δημιουργήσει, να καταξιωθεί, να πλουτίσει, να γίνει διάσημος. Ή μήπως απλά και μόνον να αρέσει στην παιδική της φίλη την Κλάρα, που ζει μια τελείως αντίθετη από τη δική τους ζωή, χωρισμένη, ανεξάρτητη, κοινωνική, εξωστρεφής, ευκατάστατη;
Ιταλία, στη δεκαετία του ’50, εποχή μετά τον πόλεμο. Η Βαλέρια Κοσάτι είναι σαράντα τριών ετών, σύζυγος, μητέρα, κόρη, εργαζόμενη, που ζει την προδιαγεγραμμένη ζωή της με υπομονή, αρχές, αμετακίνητη στα πιστεύω της, ανεπηρέαστη από τον κόσμο γύρω της που αλλάζει και δεν την παρασέρνει μαζί του.
Το μυστικό
Μια Κυριακή πρωί όμως, πηγαίνοντας στο καπνοπωλείο, το οποίο δεν επιτρέπεται να διαθέτει τίποτα άλλο από καπνό εκείνη τη μέρα, θα αγοράσει επιμένοντας, κρυφά κι ενοχικά, ένα τετράδιο. Δεν θα μπορεί να εξηγήσει ούτε στον ίδιο της τον εαυτό γιατί έκρυψε κάτω από το παλτό της αυτό το τετράδιο, που γεμίζοντάς το με τις σκέψεις της θα τη μεταμορφώσει. Οπως κρυφά το αγόρασε, έτσι κρυφά θα το φυλάξει και στο σπίτι. Ανάμεσα σε ασπρόρουχα, στο καλάθι με τα πανιά του καθαρίσματος, στην κλειδωμένη βαλιτσούλα με τα ενθύμια, αλαφιασμένη θα το κρύβει, έχοντας τον νου της να μην τη δουν, να μην την ανακαλύψουν να γράφει, να γράφει όσα δεν μπορεί να πει. Είναι που η εικόνα που έχει δημιουργήσει και συντηρεί δεν συμβαδίζει με τίποτα με τις σκέψεις που αυτό το τετράδιο τη βάζει να αραδιάζει. Γιατί η Βαλέρια ξαφνικά, μπροστά στις άδειες σελίδες, μαθαίνει να σκέφτεται. Να μη θεωρεί τίποτα δεδομένο, να αμφισβητεί και να αναρωτιέται, να αμφιβάλει και να ανακαλύπτει τον εαυτό της ξανά, στην πιο αυθεντική του υπόσταση, που μοιραία περιλαμβάνει έκπληξη, ενοχή, αποδοχή.
Η Βαλέρια τις νύχτες, μένοντας ξάγρυπνη για χάρη των λέξεων και εξαιτίας τους, τρομαγμένη θα ανακαλύψει ότι ίσως δεν είναι όλα όπως τόσο στέρεα τα έχει τοποθετήσει, θα διαπιστώσει μικρές ρωγμές στο οικοδόμημα της ζωής της, τόσο πολλές μικρές ρωγμές, όμως, που θα το κάνουν να τρίζει, να καταρρέει από όσα νιώθει και σκέφτεται. Τίποτα δεν θα είναι δεδομένο πια από τη στιγμή που το μυαλό της θα αποφασίσει να κρίνει και να μην αποδέχεται απλά, να βλέπει και την άλλη πλευρά των ανθρώπων, των καταστάσεων, των γεγονότων. Η αμφιβολία θα την ξαναγεννήσει, ίσως γιατί και ο έρωτας για κάποιον άλλον δεν είναι μακρινός, εξωπραγματικός, αδύνατος, αλλά υπάρχει.
Είναι ένα βιβλίο εσωτερικής αναμέτρησης, αναθεώρησης, ελπίδας, που προκαλεί εντατικά τη σκέψη, τόσο ζωντανό στην απλότητά του, τόσο σκληρό στην ειλικρίνειά του, τόσο τρυφερό στην αγνότητά του, τόσο απελευθερωτικό χάρη στη δύναμη του μυαλού.
