Κυριακή πρωί έξω από την Αγία Θηρεσία, την καθολική εκκλησία στην οδό Επτανήσου, μπορεί να ακούσεις τους ύμνους της λειτουργίας που φθάνουν έως έξω στο πεζοδρόμιο. Είναι σαν ένα μελωδικό μουρμουρητό, ένα αστικό κελάηδισμα, μέσα στην Κυψέλη, την τόσο ζωντανή και πάλι. Η αφρικανική κοινότητα ζωηρεύει τον περίβολο της εκκλησίας, που στέκει δίπλα σε ένα από τα ωραία, διώροφα, αμιγώς νεοκλασικά σπίτια της Κυψέλης, με τις όμορφες κορνίζες του στα παράθυρα, το στηθαίο στο πρόπυλο, τη γιρλάντα με τα ακροκέραμα. Εκεί τελειώνει η οδός Χανίων. Αν συνεχίσεις την Επτανήσου με τη φορά των αυτοκινήτων, θα φθάσεις στην πλατεία του Αγίου Γεωργίου. Αν πας αντίθετα, θα βγεις στη Φωκίωνος Νέγρη.
Διστακτικά στην αρχή μπήκα στον περίβολο της Αγίας Θηρεσίας για να νιώσω τον χώρο. Στο βάθος, η μεγάλη αυλή μού έφερνε τη μυρωδιά εκείνων των παλιών οικοπέδων που υπήρχαν κάποτε ανάμεσα στα αθηναϊκά σπίτια και στις μεσοαστικές πολυκατοικίες. Παρκαρισμένα αυτοκίνητα αριστερά και πιο πέρα, οι πίσω όψεις διαμερισμάτων. Οι κρεβατοκάμαρες. Αλλά στο βάθος, στεφανωμένα μέσα σε μια αγκαλιά από πυκνά και μυρωμένα πεύκα, ξεχώριζαν τα παράθυρα μιας ψηλής, παλιάς κατοικίας.
Ηταν ένα απρόσμενο θέαμα που μου έφερνε μνήμες από αρώματα καλοκαιρινής γης και μυρωδιές από εισόδους σπιτιών. Παρήλαυναν στη μνήμη σκιές ανθρώπων που θυμάσαι τη φωνή τους, ερχόταν εκείνη η σχολική ανάσα από ξύσματα μολυβιού, ο ήχος από ξεφυλλίσματα βιβλίων, τα τικ τακ από τα τακούνια στα πεζοδρόμια, οι φωνές που έσβηναν από τα μέσα δωμάτια, ένας ακατανόητος βόμβος από την τηλεόραση, ένα φαγητό που σιγοψηνόταν…
Και ήταν αυτό το κάδρο της πίσω όψης ενός παλιού σπιτιού, έτσι όπως το έβλεπα μέσα από την αγκαλιά των γέρικων πεύκων στην αυλή της Αγίας Θηρεσίας, που μου γεννούσε τόσα συναισθήματα, που ξετύλιγε τόσες συνειρμικές σκέψεις. Οταν έκανα μετά τον κύκλο της γειτονιάς, βρήκα την μπροστινή όψη αυτού του σπιτιού στην οδό Κυκλάδων κοντά στις θεατρικές σκηνές. Είναι ένα θαυμάσιο, αρχοντικό τριώροφο, χτισμένο στη δεκαετία του 1920, με όψη συντηρημένη και φροντισμένη, με γεισίποδες και ρομαντικές γιρλάντες.
Σκάβοντας βαθιά στα ορυχεία της αστικής μνήμης αυτής της παλιάς συνοικίας, θα βρείτε όλα εκείνα που κάποιοι κάποτε σας αφηγήθηκαν. Ισως να είναι υπερβολές και μεγεθύνσεις του χρόνου που παρήλθε, όμως –μπορεί να έχει συμβεί και σε εσάς– έρχονται αυτές οι διηγήσεις απρόσμενα. Είναι απρόσκλητοι συνειρμοί και είναι σαν να ανοίγουν μια πόρτα του νου και να εισβάλουν αθόρυβα. Εκεί γύρω στην Κυκλάδων, στη Σποράδων, στην Κεφαλληνίας, ψηλά, είχα την αίσθηση μιας συνεχούς παρουσίας, που μπαινόβγαινε μέσα από εκείνα τα παράθυρα των σπιτιών και τις μπαλκονόπορτες των παλαιικών πολυκατοικιών του ’50.
Σαν αυτή τη στεφάνη από πεύκα στην πίσω αυλή της Αγίας Θηρεσίας είδα σε παραλλαγές και σε άλλα σημεία. Αν πλησιάσετε την πλατεία του Αγίου Γεωργίου από την Επτανήσου, σταθείτε να δείτε το αρχοντικό σπίτι, που σχεδίασε ο Αναστάσιος Μεταξάς, στη γωνία με την οδό Τήνου. Είναι ένα εξαίρετο οικοδόμημα, βανδαλισμένο και αφημένο στη μοίρα του. Αλλά από την πλαϊνή όψη επί της οδού Επτανήσου θα δείτε το ρομαντικό πίσω μπαλκόνι του, μισοκρυμμένο από τις πυκνές φυλλωσιές μιας θεόρατης συκιάς. Πόσες συκιές στις πίσω αυλές της Κυψέλης να ξεριζώθηκαν, εκεί που έδιναν σκιά, καρπούς και όνειρα σε τόσα παιδιά;
Και πιο κάτω στην αριστερή πλευρά του Αγίου Γεωργίου, στον πεζόδρομο, ένα παλιό σπίτι που έχει όμορφη ζωή ακόμη, διατηρεί την αυλή του φροντισμένη. Και στον φράχτη, οι γεμάτοι χυμούς κλώνοι μιας γλυσίνας είναι έτσι πλεγμένοι που θυμίζουν τον Λαοκόοντα.
