«Μία από τις καλύτερες ευκαιρίες για να μάθει ένας συνθέτης είναι να ακούει τις νότες του στις πρόβες και στις συναυλίες. Μετά το άγχος της πρώτης πρόβας, υπάρχει ο ενθουσιασμός ενός έργου που αποκτά ζωή. Τότε ο συνθέτης καταλαβαίνει τι λειτουργεί και τι όχι, συνειδητοποιεί καλύτερα το χάσμα μεταξύ της πρόθεσής του και αυτού που τελικά έχει γράψει», λέει στην «Κ» ο Γιάννης Κυριακίδης.
Εμπειρος και καταξιωμένος, με περισσότερες από εκατό συνθέσεις για μουσικό θέατρο, πολυμέσα, ηλεκτροακουστική μουσική, μουσική δωματίου και μεγάλα σύνολα, ο συνθέτης από την Κύπρο, ο οποίος πλέον ζει και εργάζεται στην Ολλανδία, θεωρείται από τους πιο ταλαντούχους συνθέτες σύγχρονης μουσικής.
Τον βρήκαμε στις Σπέτσες την πρώτη ημέρα του εντατικού δεκαήμερου εργαστηρίου που διοργανώνει για πρώτη φορά η Κρατική Ορχήστρα Αθηνών (ΚΟΑ). Το Πιλοτικό Εργαστήριο Σύγχρονης Μουσικής αποτελεί μια πολυεπίπεδη εκπαιδευτική προσπάθεια, η οποία συμπεριλαμβάνει τον Κύκλο Διεύθυνσης Ορχήστρας και τον Κύκλο Σύνθεσης που φέρουν την υπογραφή του αρχιμουσικού Λουκά Καρυτινού και του ιδίου.
Οι ανακαινισμένοι χώροι της Αναργυρείου και Κοργιαλενείου Σχολής παρέχουν ιδανική στέγη για το εγχείρημα, το οποίο εγκαινιάζει μια νέα παράδοση μουσικής συνέργειας, επιτρέποντας τη δοκιμασία μιας σύνθεσης και ενός αρχιμουσικού σε πραγματικές συνθήκες συμφωνικής συναυλίας, υπό την αιγίδα της ΚΟΑ.
Οπως μας σημειώνει ο κ. Κυριακίδης, ο τρόπος λειτουργίας του μουσικού κόσμου συχνά δεν επιτρέπει σε συνθέτες και μαέστρους να δημιουργήσουν μια γόνιμη σχέση συνεργασίας. Επομένως, η ευκαιρία να δουλέψουν σε ισότιμη βάση και να αναπτύξουν εμπιστοσύνη ο ένας στον τομέα του άλλου, είναι μια ανεκτίμητη ευκαιρία.
«Υπάρχει η τεχνική πλευρά μιας πρόβας, η εύρεση λύσεων για τα προβλήματα, αλλά και μια βαθύτερη πλευρά, κατά την οποία το έργο βυθίζεται σταδιακά στην ψυχή των μουσικών και του μαέστρου που το “ενσαρκώνουν”», εξηγεί ο συνθέτης όταν τον ρωτάμε σε τι συνίσταται η συνεργασία. «Γι’ αυτό θα συμβούλευα τους συνθέτες να παραμένουν ενεργοί στις πρόβες, να εξηγούν ό,τι είναι σημαντικό για το έργο, και στη συνέχεια να αφήνουν χώρο στους μουσικούς ώστε να βρουν την προσωπικότητά τους μέσα σε αυτό. Με άλλα λόγια, να προσπαθούν να απολαύσουν τη διαδικασία χωρίς πολύ άγχος».
«Δεν πιστεύω σε μια οικουμενική αισθητική, επομένως κάθε μουσικός πρέπει να βρει τις απαντήσεις που ταιριάζουν στη δική του φωνή και να τολμήσει να προχωρήσει ακολουθώντας την».
Γνωρίζοντας ότι ο κ. Κυριακίδης διδάσκει σύνθεση στο Βασιλικό Ωδείο Μουσικής της Χάγης, τον ρωτάμε εάν πιστεύει ότι η διδασκαλία αλληλεπιδρά με τη σύνθεση. «Ενας δάσκαλος μαθαίνει από τους μαθητές γιατί πρέπει να βρει ερωτήσεις για να τους θέσει ώστε να κάνουν καλύτερη τη δουλειά τους», απαντά.
«Πρέπει να μπορεί να δει τα προβλήματα μέσα από την οπτική γωνία του μαθητή, αλλά και να είναι σε θέση να κατανοήσει πώς μια διαφορετική κοινωνία δημιουργεί διαφορετικά καλλιτεχνικά ζητήματα για τους νεότερους».
Είναι φανερό ότι του αρέσει να διδάσκει και να βρίσκεται σε ένα περιβάλλον όπου μπορεί να συζητήσει και να διερευνήσει θέματα σύνθεσης με συναδέλφους και μαθητές. Αναρωτιέμαι εάν ένας δάσκαλος μπορεί να είναι αποτελεσματικός και παράλληλα να δίνει στους μαθητές την ελευθερία που χρειάζονται για να δημιουργήσουν παραμένοντας ο εαυτός τους.
«Δεν πιστεύω σε μια οικουμενική αισθητική, επομένως κάθε συνθέτης πρέπει να βρει τις απαντήσεις που ταιριάζουν στη δική του φωνή και να τολμήσει να προχωρήσει ακολουθώντας την», σχολιάζει. «Ενας δάσκαλος μπορεί να βοηθήσει στην αρχή καλλιεργώντας αυτή την αυτοπεποίθηση, αλλά και δίνοντας εργαλεία για αυτοκριτική που δεν θα αποβούν καταστροφικά για τη δημιουργικότητα του συνθέτη».
«Εντέλει συνθέτης γεννιέσαι ή γίνεσαι;» ρωτάμε. «Δεν νομίζω ότι κάποιος γεννιέται συνθέτης. Αλλά ποιος ξέρει γιατί μερικά παιδιά ερωτεύονται τη μουσική… Είναι πιθανώς συνδυασμός προσωπικότητας, ευαισθησίας, οικογενειακών καταβολών και κοινωνικών συνθηκών. Για μένα ήταν καθοριστικό το ότι άκουσα κλασική μουσική στα επτά μου χρόνια. Κάτι συνέβη τότε που με συνάρπασε».
Το Πιλοτικό Εργαστήριο Σύγχρονης Μουσικής στις Σπέτσες ολοκληρώνεται με δύο συναυλίες της ΚΟΑ, στις 2 και 4 Σεπτεμβρίου.
