Με τις διαπραγματεύσεις για το μέλλον της Λωρίδας της Γάζας στο προσκήνιο, η «Κ» επικοινώνησε με τον βραβευμένο Παλαιστίνιο διανοούμενο και συνήγορο ανθρωπίνων δικαιωμάτων Ράτζα Σεχαντέχ. Στο πρόσφατο έργο του «Τι φοβάται το Ισραήλ από την Παλαιστίνη;» (εκδ. Μεταίχμιο), ο δικηγόρος και ακτιβιστής Σεχαντέχ καταγράφει ότι η επίθεση της 7ης Οκτωβρίου αποτέλεσε νόμιμη πράξη αντίστασης των Παλαιστινίων, τονίζοντας, όμως, ότι η δολοφονία των Ισραηλινών αμάχων αποτελεί «έγκλημα πολέμου».
Με πάνω από 40.000 νεκρούς στη Γάζα, ο Σεχαντέχ εξηγεί στην «Κ» ότι «η αναγνώριση του δικαιώματος των δύο πλευρών στην αυτοδιάθεση δεν αποτελεί παραχώρηση αλλά προϋπόθεση για την ειρήνη μεταξύ τους».
– Το πρόσφατο βιβλίο σας αποτυπώνει την παλαιστινιακή εκδοχή της κρίσης και της αντιπαλότητας των δύο εθνών. Μήπως η 7η Οκτωβρίου λειτούργησε ως εφαλτήριο για την αναζωπύρωση του μίσους;
– Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι επί του παρόντος το κυρίαρχο συναίσθημα μεταξύ μιας μεγάλης μερίδας κινείται μεταξύ του μίσους και της βαθιάς δυσπιστίας. Ωστόσο, δεν υπάρχει κανένας λόγος να θεωρήσουμε ότι αυτό είναι ένα γεγονός που θα ισχύει για πάντα.
Oπως περιγράφω στο βιβλίο μου, των γεγονότων της 7ης Οκτωβρίου είχαν προηγηθεί αρκετοί καταστροφικοί πόλεμοι που διεξήγαγε το Ισραήλ στη Γάζα το 2008, το 2012, το 2014 και το 2023, καθώς και 16 χρόνια αποκλεισμού της Λωρίδας της Γάζας, την οποία ο Ντέιβιντ Κάμερον περιέγραψε ως «τη μεγαλύτερη υπαίθρια φυλακή του κόσμου».
Πράγματι, πριν από μισό αιώνα, σε ομιλία του στη Γενική Συνέλευση των Ηνωμένων Εθνών, ο πρώην πρέσβης του Ισραήλ στον ΟΗΕ Aμπα Eμπαν εξηγώντας τη βάση για την επίθεση του Ισραήλ στην Αίγυπτο αποκάλεσε τον αποκλεισμό «πράξη πολέμου». Επιπλέον, το διεθνές δίκαιο θεωρεί τον αποκλεισμό μιας περιοχής, όταν οι στόχοι είναι άμαχοι, ως πράξη πολέμου.
Με τη διάρρηξη του τείχους στις 7 Οκτωβρίου η ενέργεια της Χαμάς αποτελούσε νόμιμη πράξη αντίστασης κατά του Ισραήλ, αλλά αυτό που ακολούθησε, δηλαδή η δολοφονία αμάχων, ήταν έγκλημα πολέμου. Αυτό με τη σειρά του προκάλεσε μίσος στους Ισραηλινούς και ακολούθησε ο πόλεμος εκδίκησης του Ισραήλ κατά της Χαμάς και του άμαχου πληθυσμού της Γάζας. Ο τρόπος με τον οποίο το Ισραήλ διεξήγε και διεξάγει αυτόν τον πόλεμο λειτουργεί σίγουρα ως εφαλτήριο για την αναζωπύρωση του μίσους σε μεγάλη κλίμακα και απομακρύνει περισσότερο από ποτέ την προοπτική ειρήνης μεταξύ των δύο εθνών.
– Σε άρθρο σας στον Guardian με τίτλο «Υστερα από έξι μήνες πολέμου φοβάμαι ότι μπορεί να χάσουμε τελείως την Παλαιστίνη», αναφέρετε ότι η Χαμάς έχει υποβάλει τον λαό της Γάζας σε μια «απεριόριστη εκδικητική επίθεση». Με πάνω από δύο εκατομμύρια πληθυσμό, γιατί η Χαμάς συνεχίζει να ηγεμονεύει τη Λωρίδα της Γάζας και γιατί οι κάτοικοι της περιοχής δεν επιλέγουν μία πιο μετριοπαθή ηγεσία όπως της Δυτικής Οχθης;
– Πιστεύω ότι η Χαμάς απέτυχε να προβλέψει τη μαζική ισραηλινή αντίδραση που ακολούθησε των γεγονότων της 7ης Οκτωβρίου. Ο πόλεμος έδωσε την αφορμή σε δεξιές παρατάξεις στο Ισραήλ να ζητούν την προσάρτηση της Λωρίδας της Γάζας στο Ισραήλ και την εγκατάσταση Ισραηλινών Εβραίων. Η σημερινή ισραηλινή κυβέρνηση, μέσω της οικονομικής και στρατιωτικής πολιτικής της στη Δυτική Οχθη και της αποτυχίας της να περιορίσει τη βία των εποίκων, κάνει ό,τι μπορεί, όχι μόνο για να αποδυναμώσει αλλά και για να καταργήσει την Παλαιστινιακή Αρχή, προκειμένου να επιτρέψει τελικά την προσάρτηση ολόκληρης της περιοχής στο Ισραήλ.
Επίσης, η αποτυχία του Ισραήλ να αναγνωρίσει τη μετριοπάθεια της Παλαιστινιακής Αρχής στη Δυτική Οχθη, η οποία ζητάει σταθερά τον τερματισμό της κατοχής μέσω της αντίστασης των πολιτών και τη λύση των δύο κρατών, καθώς και η αποτυχία του Ισραήλ να συνεχίσει τις διαπραγματεύσεις με τους Παλαιστινίους για τον τερματισμό της σύγκρουσης, οδήγησε σε απόγνωση τους Παλαιστινίους. Αυτός ήταν ο κύριος λόγος για τον οποίο πολλοί συσπειρώθηκαν πίσω από την έκκληση της Χαμάς για ένοπλη αντίσταση ως τον μόνο τρόπο να τερματιστεί η ισραηλινή κατοχή.
Συνεπώς, εάν το Ισραήλ παρουσιάσει στους Παλαιστινίους μια δίκαιη λύση για την επίλυση της σύγκρουσης, δεν υπάρχει αμφιβολία ότι οι Παλαιστίνιοι θα υποστηρίξουν μια πιο μετριοπαθή ηγεσία που θα καταστήσει δυνατή την ειρήνη με το Ισραήλ.
Η αναγνώριση του δικαιώματος των δύο πλευρών στην αυτοδιάθεση δεν αποτελεί παραχώρηση, αλλά προϋπόθεση για την ειρήνη μεταξύ τους.
– Στο βιβλίο σας αναγνωρίζετε ότι τα δύο έθνη μπορούν να συνυπάρξουν. Κρίνοντας από τις διαφορετικές ηγεσίες στα παλαιστινιακά εδάφη, με τη Χαμάς να μην αναγνωρίζει το Ισραήλ, πόσο εφικτή είναι η συνύπαρξη και, επίσης, είναι ο παλαιστινιακός λαός έτοιμος για μια ενιαία ηγεσία;
– Οι τελευταίες γενικές παλαιστινιακές εκλογές έγιναν το 2006. Από τη λήξη της θητείας του νομοθετικού συμβουλίου που είχε εκλεγεί τότε, ο παλαιστινιακός λαός ζητεί εκλογές προκειμένου να εκλεγεί μία ενιαία ηγεσία. Η κυβέρνηση Νετανιάχου επιτρέπει εδώ και πολλά χρόνια την είσοδο εκατομμυρίων δολαρίων από το Κατάρ στη Γάζα, κυρίως στην ηγεσία της Χαμάς στη Γάζα, προκειμένου να διατηρηθεί η διαίρεση μεταξύ της ηγεσίας της Δυτικής Οχθης και της Γάζας και να μπορέσει το Ισραήλ να ισχυριστεί ότι δεν υπάρχει ενιαία ηγεσία για τους Παλαιστινίους με την οποία να διαπραγματεύεται.
Η αμοιβαία αναγνώριση του δικαιώματος αυτοδιάθεσης του ισραηλινού και του παλαιστινιακού έθνους είναι απαραίτητη προϋπόθεση για την ειρήνη. Και όμως, οι σημερινές συνθήκες ενεργού πολέμου κατά της Γάζας, ο φρικτός θάνατος των αμάχων και η μετατροπή της Γάζας σε παιδικό νεκροταφείο, καθώς και η βία των Ισραηλινών εποίκων κατά των Παλαιστινίων στη Δυτική Οχθη, βάζουν ακόμη περισσότερα εμπόδια ανάμεσα στις δύο πλευρές.
– Πολλές συζητήσεις σχετικά με τη λύση των δύο κρατών δεν έχουν αποβεί καρποφόρες. Θεωρείτε αποτελεσματική τη λύση του ενός ή των δύο κρατών και ποιες αμοιβαίες παραχωρήσεις θα πρέπει να αποδεχθούν οι δύο πλευρές;
– Eνα ενιαίο κράτος με ισότητα για όλους τους πολίτες του είναι ένα όνειρο που αξίζει να επιδιωχθεί. Και όμως, για να φτάσουμε εκεί πρέπει να προηγηθεί η δημιουργία, στα κατεχόμενα από το 1967 εδάφη, ενός κυρίαρχου παλαιστινιακού κράτους πλάι στο ισραηλινό κράτος, μαζί με μία δίκαιη επίλυση του προσφυγικού προβλήματος. Η αναγνώριση του δικαιώματος των δύο πλευρών στην αυτοδιάθεση δεν αποτελεί παραχώρηση, αλλά προϋπόθεση για την ειρήνη μεταξύ τους.
– Ο πόλεμος στη Γάζα έχει αναδείξει το παλαιστινιακό ζήτημα σε όλο τον κόσμο, με χιλιάδες φοιτητές να διαδηλώνουν για την υποστήριξη του παλαιστινιακού λαού. Τι παρακινεί τους ανθρώπους να διαδηλώνουν και, κατά την άποψη σας, θα μπορούσε ο πόλεμος να αποτελέσει προοίμιο για μια τελική και μόνιμη συμφωνία;
– Το «ξεσκέπασμα» του Ισραήλ είναι σίγουρα ένας παράγοντας, καθώς και το τέλος της εποχής της ισραηλινής ατιμωρησίας. Η αναγνώριση όσο ποτέ άλλοτε της «Νάκμπα», της παλαιστινιακής καταστροφής που εξόρισε πάνω από 700.000 Παλαιστινίους, την οποία προκάλεσε το Ισραήλ το 1948, άνοιξε τα μάτια πολλών νέων ανθρώπων σε όλο τον κόσμο για τη βάση της σύγκρουσης στη Μέση Ανατολή.
Οπως έγραψα στο τέλος του βιβλίου μου, «κοιτάζοντας πίσω στην Ιστορία της περιοχής, μόνο ύστερα από μεγάλες αναταραχές ακολουθούν ελπιδοφόρες συνέπειες».
Πλέον, πολλοί συνειδητοποιούν ότι αυτά που τους είχαν πει για το Ισραήλ και τους Παλαιστινίους είχαν αμαυρωθεί από προκατάληψη. Είναι εξοργισμένοι από τις γενοκτονικές δραστηριότητες του Ισραήλ εναντίον των αμάχων στη Γάζα, οι οποίοι αναγκάζονται να πληρώσουν το υψηλότερο τίμημα για τα γεγονότα της 7ης Οκτωβρίου, στα οποία δεν συμμετείχαν. Η αντίδραση των κυβερνήσεών τους και των αρχών επιβολής του νόμου στην αντίδρασή τους στον πόλεμο στη Γάζα τούς ανοίγει το μυαλό για την καταστολή της ελευθερίας του λόγου που επιβάλλεται όταν πρόκειται για αντίσταση στις ισραηλινές ενέργειες και για το πώς αυτό επηρεάζει τη δική τους ελευθερία και τα δικαιώματά τους.
Οπως έγραψα στο τέλος του βιβλίου μου, «κοιτάζοντας πίσω στην Ιστορία της περιοχής, μόνο ύστερα από μεγάλες αναταραχές ακολουθούν ελπιδοφόρες συνέπειες». Ισως μια παρόμοια ελπίδα μπορεί να υλοποιηθεί έπειτα από αυτόν τον τελευταίο καταστροφικό πόλεμο.
