Βρέθηκε, σύμφωνα με τη μαρτυρία ενός αρχαιοπώλη, στο Καρπενήσι. Η συλλέκτρια Ελένη Σταθάτου που τον απέκτησε, δώρισε το 1957 το μεγαλύτερο μέρος του στο Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο (35 αντικείμενα) και ένα μικρότερο στο Μουσείο Μπενάκη (τα υπόλοιπα 9).
Το 1966 η Eλενα Ναθαναήλ φόρεσε κάποια από αυτά, στο πλαίσιο μιας –αδιανόητης σήμερα– φωτογράφισης για το περιοδικό Paris Match, η οποία προωθούσε τον ελληνικό πολιτισμό. Oποια όμως και αν είναι η αρχική προέλευση και κατοπινή εξέλιξή του, ο λεγόμενος «Θησαυρός του Καρπενησίου», ένα σύνολο 44 αριστουργημάτων της ελληνιστικής χρυσοχοΐας, πρόκειται να εκτεθεί στο σύνολό του για πρώτη φορά.
Αιτία είναι η έκθεση του Μουσείου Μπενάκη Ελληνικού Πολιτισμού «Τέχνη σε χρυσό. Το κόσμημα στους ελληνιστικούς χρόνους», που θα παρουσιαστεί από τις 12 Νοεμβρίου 2024 έως τις 27 Απριλίου 2025 στο νεοκλασικό της οδού Κουμπάρη.
Σκοπός της έκθεσης είναι η ανάδειξη της κοσμηματοτεχνίας της ελληνιστικής περιόδου, δίνοντας έμφαση όχι μόνο στην πολυτέλειά της, αλλά και στην εξέλιξη της τεχνογνωσίας που απαιτούσε. Στην έκθεση θα παρουσιαστούν περίπου 500 εκθέματα, προερχόμενα τα 318 από Εφορείες Αρχαιοτήτων και μουσεία της επικράτειας, τα 84 από το ίδιο το Μπενάκη και τα 103 από μουσεία του εξωτερικού, όπως το Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο Altamura, η Κρατική Συλλογή Αρχαιοτήτων και Γλυπτοθήκη Μονάχου, το Μουσείο Pelizaeus στο Χιλντενσάιμ και το Εθνικό Μουσείο Βοσνίας και Ερζεγοβίνης. Χθες, το Κεντρικό Αρχαιολογικό Συμβούλιο γνωμοδότησε ομοφώνως θετικά για τον δανεισμό των αντικειμένων.
Εκτός λοιπόν από τον «Θησαυρό του Καρπενησίου», οι επισκέπτες θα μπορούν να θαυμάσουν ένα χρυσό επιστήθιο κόσμημα με σχήμα «Χ» από το Αρχαιολογικό Μουσείο Πατρών και ένα χρυσό στεφάνι ανθισμένης μυρτιάς από το Αρχαιολογικό Μουσείο Θεσσαλονίκης· ένα χρυσό διάλιθο περίαπτο σε σχήμα ασπίδας από το Αρχαιολογικό Μουσείο Δήλου και έναν χρυσό σφηκωτήρα από το Αρχαιολογικό Μουσείο Χανίων· ένα ζευγάρι χρυσών ενωτίων με εξάρτημα μορφής κύκνου από το Αρχαιολογικό Μουσείο του Τάραντα, ένα χρυσό μετάλλιο περιάμματος με Γοργόνειο από την Κρατική Συλλογή Αρχαιοτήτων Βερολίνου, αλλά και εργαλεία χρυσοχοΐας, ειδώλια και αγγεία με μορφές που φέρουν στολίδια κ.ά.
Οι εννιά ενότητες –για το κόσμημα σαν σύμβολο κοινωνικής ταυτότητας, σαν μέσο αποθησαύρισης και σαν μέσο πολιτικής προπαγάνδας, για τις τεχνικές κατασκευής του, για την κόσμηση των άωρων νεκρών κ.λπ.– δείχνουν το εύρος του εγχειρήματος.
Κάποια από τα αντικείμενα που αιτήθηκε το Μπενάκη δεν θα παρουσιαστούν, λόγω της δυσκολίας μετακίνησής τους, της ευαισθησίας τους κ.ά., ενώ η ΕΦΑ Καβάλας θα λάβει δεκαπέντε αρχαία κοσμήματα από το ίδρυμα, ως αντιδάνειο για εκείνα που θα του δανείσει το Αρχαιολογικό Μουσείο Φιλίππων.
Η έκθεση, σε μουσειογραφικό σχεδιασμό του αρχιτέκτονα Σπύρου Νάσαινα, θα συμπληρώνεται επίσης από ένα βίντεο που δημιούργησε η επιμελήτριά της, αρχαιολόγος Ειρήνη Παπαγεωργίου, σε συνεργασία με τον δημιουργό κοσμημάτων και ερευνητή αρχαιοελληνικών τεχνικών μεταλλοτεχνίας Aκη Γκούμα, από έργα σύγχρονων δημιουργών, από εκθέματα προορισμένα για απτική εμπειρία, εργαστήρια κατασκευής ελληνιστικών κοσμημάτων, διαλέξεις κ.ά.
