Κατηφορίζοντας από τη Σκωτία, ο κύριος Γκρι έκανε ένα πέρασμα από τη Βιέννη – εν μέσω καύσωνα! Είχε αφήσει την πόλη με χιόνια τον Φεβρουάριο του 2023 για να τη βρει λουσμένη σε ένα αδυσώπητο φως, διάσπαρτη με μικρούς σταθμούς με ψύκτες αλλά και με ειδικές υποδοχές ψεκασμού των περαστικών με κρύο νερό, κάτω από την επιγραφή «Trink Wasser!» (Πιείτε νερό).
Στη μεγάλη, πράσινη πλατεία Rathausplatz, μπροστά από το δημαρχιακό μέγαρο, διοργανωνόταν το Κινηματογραφικό Φεστιβάλ της πόλης, με στημένη μια γιγαντοοθόνη στον υπαίθριο χώρο. Εκεί, τη νύχτα της 31ης Αυγούστου, ο κύριος Γκρι είχε μια μικρή αποκάλυψη: προβλήθηκε μια όπερα γραμμένη το 1787, η παγκόσμια πρεμιέρα της οποία όμως έγινε 237 χρόνια μετά(!). Ηταν ο «Κουμπλάι Χαν» του Αντόνιο Σαλιέρι, μεγαλοπρεπής ιταλική όπερα από έναν πρωτοπόρο του είδους. Το έργο δεν παίχτηκε τότε, εξαιτίας πολιτικών συγκυριών της εποχής. Η Ορχήστρα Les Talens Lyriques και η Χορωδία Arnold Schoenberg Chor, σε σκηνοθεσία Κριστόφ Ρουσέ και μουσική διεύθυνση του Μάρτιν Μπέργκερ, την ανέσυραν από τη λήθη. Και ευτυχώς.
Πόσο αδικημένος ο Σαλιέρι, σκέφτηκε ο κύριος Γκρι, σαγηνευμένος από τον εξαιρετικό ήχο που άκουγε: σολίστ που συνδυάζονταν περίτεχνα σαν φωνητικά σύνολα (τεχνική που εξέλιξε αλματωδώς ο Μότσαρτ αλλά και αργότερα ο Ροσίνι) και επιβλητικά χορωδιακά συνέθεταν ένα οπερατικό θέαμα σπάνιας δύναμης και ομορφιάς.
Ο Σαλιέρι προσπάθησε να αυτοκτονήσει το 1823. Κλείστηκε εξαιτίας αυτού σε άσυλο φρενοβλαβών της εποχής. Λένε πως οδηγήθηκε εκεί επειδή είχε κατηγορηθεί πως δηλητηρίασε τον Μότσαρτ (ή επειδή και ο ίδιος το πίστευε…). Ωραία ιδέα σαν θεατρικό ή όπερα ή ταινία (βλέπε: Πούσκιν, Ρίμσκι-Κόρσακοφ, Σάφερ, Φόρμαν), αστήρικτη όμως, και άδικη, κατηγορία. Πέθανε πικραμένος το 1825.
Ο Σαλιέρι όμως δεν ήταν μονάχα αθώος. Ηταν και σπουδαίος συνθέτης που τώρα ανακαλύπτουμε εκ νέου. Εντάξει· ο τομέας του είναι η όπερα και με διαφορά. Ομως, ο Σαλιέρι έγραψε και ένα –δυσεύρετο δισκογραφικά– Ρέκβιεμ. Μπορεί όποιος ενδιαφέρεται να το βρει σχετικά εύκολα στο άλμπουμ, ειδική έκδοση του ιδρύματος Chateau de Versailles. Σε αυτό, συνυπάρχουν (ευφυώς) δύο Ρέκβιεμ: του Μότσαρτ και του Σαλιέρι.
Ο Σαλιέρι προσπάθησε να αυτοκτονήσει το 1823. Κλείστηκε εξαιτίας αυτού σε άσυλο φρενοβλαβών της εποχής.
Για το πρώτο ο κύριος Γκρι έχει εκφραστεί με το απαραίτητο δέος και ρίγος. Το δεύτερο (σε ντο ελάσσονα) είναι άγνωστο, ξεχασμένο. Κι όμως είναι σπουδαίο έργο, ερμηνευμένο εξαιρετικά από την Le Concert Spirituel υπό τη διεύθυνση του Herve Niquet.
Ο κύριος Γκρι λέει πως το Ρέκβιεμ του Μότσαρτ είναι ένας ημιτελής Παρθενώνας. Ομως τώρα που ακούει και το έργο του Σαλιέρι, τι νιώθει; Οτι η δυναμική του έργου υπερβαίνει την «κλασική» εποχή του και καταδεικνύει τη μεγαλοσύνη ενός συνθέτη που είχε τη δική του φωνή. Σκέφτεται τον Σαλιέρι, στα 51 του, να είναι ένας από τους ελάχιστους που βρέθηκαν στην κηδεία του 35χρονου Μότσαρτ στη χιονισμένη Βιέννη της 5ης Δεκεμβρίου του 1791. Τρία χρόνια μετά έγραψε το δικό του έργο. Ισως κάτι να θυμόταν από εκείνη τη μαύρη μέρα…
