«Οι περισσότεροι πόλεμοι τελειώνουν με διαπραγματεύσεις, και αμφιβάλλω αν η Ουκρανία θα αποτελέσει εξαίρεση σε αυτό», δηλώνει στην «Κ» ο λόρδος Ντέιβιντ Οουεν, πρώην υπουργός Εξωτερικών του Ηνωμένου Βασιλείου.
Δύο χρόνια από την εισβολή των ρωσικών στρατευμάτων στο ουκρανικό έδαφος στο πλαίσιο της, κατά τον Ρώσο πρόεδρο, «ειδικής στρατιωτικής επιχείρησης για την αποστρατιωτικοποίηση και αποναζιστικοποίηση της Ουκρανίας», η «Κ» συνομίλησε με τον διακεκριμένο πολιτικό, ιατρό και συγγραφέα του εγνωσμένου διπλωματικού εγχειριδίου «Ασθενείς ηγέτες στην εξουσία» (εκδ. Καστανιώτη) για το πώς η πνευματική και σωματική υγεία της πολιτικής ηγεσίας καθορίζει τις πολιτικές της.
Εμπνευστής του «συνδρόμου της ύβρεως», δηλαδή της ψυχικής διαταραχής που αποκτούν οι ηγέτες αφού αναλάβουν την εξουσία, η οποία χαρακτηρίζεται από αλαζονεία, αυθάδεια και ασέβεια προς τους νόμους, ο λόρδος Οουεν αξιολογεί στην «Κ» την προσωπικότητα του προέδρου Τραμπ και του Πούτιν, ενώ συνοψίζοντας επικεντρώνεται στις τακτικές αδυναμίες της Ουκρανίας και στην επόμενη μέρα του πολέμου.
– Πώς επηρεάζουν οι παράγοντες υγείας των πολιτικών τα παγκόσμια πολιτικά γεγονότα και ποια είναι ορισμένα παραδείγματα από το πρόσφατο παρελθόν;
– Κατ’ αρχάς, πρέπει να θυμάστε ότι οι πολιτικοί θέλουν πάντα να φαίνονται υγιείς και να έχουν τον έλεγχο των γεγονότων και, ως εκ τούτου, δεν πρόκειται ποτέ να βγουν ανοιχτά και να παραδεχτούν οποιεσδήποτε ελλείψεις στην υγεία τους, πόσο μάλλον οτιδήποτε θα μπορούσε να ερμηνευθεί ότι επηρεάζει τη νοητική τους δύναμη. Το καλύτερο παράδειγμα τα τελευταία εκατό χρόνια είναι όταν ο σερ Αντονι Ιντεν (πρ. πρωθυπουργός του Ηνωμένου Βασιλείου) αποφάσισε να συνεργαστεί με το Ισραήλ για να εισβάλει στη διώρυγα του Σουέζ, να μην το πει στους Αμερικανούς, παρόλο που ο Αϊζενχάουερ ήταν υποψήφιος για επανεκλογή, και να αφήσει τους Ισραηλινούς να επιτεθούν στους Αιγύπτιους. Αυτή ήταν μια επαίσχυντη κίνηση από την άποψη της διεθνούς πολιτικής ηθικής. Η «στρατηγική Ιντεν» βασιζόταν στην εξαπάτηση και στο να μην πούμε στους Αμερικανούς ευθέως τι ετοιμάζουμε, παρόλο που εκείνοι γνώριζαν.
– Σήμερα, ποια πολιτική ηγεσία ευρωπαϊκής χώρας θα χαρακτηρίζατε ως την περισσότερο «ασθενή» και ποια σημάδια σας οδήγησαν σε αυτό το συμπέρασμα;
– Αυτή τη στιγμή, δεν νομίζω ότι υπάρχει κάποιος στην Ευρώπη που θα χαρακτήριζα ότι έχει το σύνδρομο της «ύβρεως» ως εξέχον χαρακτηριστικό της προσέγγισής του στην πολιτική. Νομίζω ότι αυτό συμβαίνει αυτή τη στιγμή κυρίως στην Αμερική. Εκεί υπάρχουν γιατροί που θέλουν να πουν ότι ο Τραμπ είναι ψυχικά άρρωστος, παρά το γεγονός πως οι αποδείξεις προς αυτήν την κατεύθυνση είναι πολύ λίγες. Θέλω να πω, υπάρχει ένα σύνδρομο που ονομάζεται «ναρκισσιστική διαταραχή προσωπικότητας», το οποίο η Αμερική αναγνωρίζει στις ταξινομήσεις των ψυχιατρικών ασθενειών της, ενώ η Βρετανία και το μεγαλύτερο μέρος της Ευρώπης δεν το αναγνωρίζουν ως ασθένεια.
Ωστόσο πρέπει να αναφερθεί πως ο Αμερικανός επιστήμονας που πρώτος έγραψε για αυτό το σύνδρομο βαρέθηκε να βλέπει τη διάγνωσή του να παρερμηνεύεται από τους δημοσιογράφους και είπε στους New York Times πως η διάγνωσή του χρησιμοποιείται σωστά από την αμερικανική δημοσιογραφία πολύ σπάνια και προειδοποίησε τους ανθρώπους να μην τη χρησιμοποιούν χαλαρά ως μια «γενικευμένη» ασθένεια, καθώς ο ίδιος πιστεύει ότι είναι αρκετά συγκεκριμένη. Οπότε νομίζω ότι αυτή τη στιγμή υπάρχει μια ομάδα ανθρώπων που θέλουν να αποκλείσουν τον Τραμπ από υποψήφιο πρόεδρο επειδή είναι ψυχικά άρρωστος και προσπαθούν να βάλουν μια ιατρική καρτέλα-ταμπέλα σε αυτόν, όχι απλώς για να περιγράψουν τη συμπεριφορά του, η οποία μπορούμε όλοι να συμφωνήσουμε ότι έχει ένα τεράστιο στοιχείο ναρκισσισμού μέσα της. Από την άλλη, ο Τραμπ είναι αρκετά μοναδικός και είναι πολύ δύσκολο να τον εντάξουμε σε μια γενική ιατρική κατηγορία ή διάγνωση.
Ο Ζελένσκι έχει αντιμετωπίσει τις πιέσεις και το άγχος εξαιρετικά και δεν εμπίπτει στην κατηγορία της «ύβρεως».
– Ποια συγκεκριμένα γεγονότα ή συμπεριφορές πιστεύετε ότι συνέβαλαν στην πορεία που οδήγησε στην επιστροφή του Ντόναλντ Τραμπ;
– Ο Ντόναλντ Τραμπ είναι αναμφίβολα ναρκισσιστής και μάλιστα από τις πολύ σημαντικές περιπτώσεις «ναρκισσισμού». Και τον είχε όταν ήταν πρόεδρος των ΗΠΑ και τον έχει πολύ περισσότερο αυτή τη στιγμή, αλλά είναι πολύ δύσκολο να τον μετρήσεις. Ξέρετε, πρέπει να θυμόμαστε ότι ο Τραμπ ήταν πρόεδρος για τέσσερα χρόνια, ηττήθηκε από τον Μπάιντεν και τώρα βιώνει μια πολύ δύσκολη περίοδο.
– Eνας πολιτικός με λαϊκίστικες και ναρκισσιστικές τάσεις, όπως ο Τραμπ ή ο Μιλέι, έχουν στηρίξει την επιρροή τους στην εικόνα. Πώς αξιολογείτε τον ρόλο των μέσων ενημέρωσης στην ενίσχυση ή στη διαμόρφωση της αφήγησης γύρω από αντισυμβατικούς πολιτικούς;
– Με σεβασμό στο δικό σας επάγγελμα της δημοσιογραφίας, δεν είστε εντελώς απαλλαγμένοι από ναρκισσιστές στους δημοσιογραφικούς κόλπους. Οποιοσδήποτε είναι εκτεθειμένος μπροστά στο κοινό, το όνομα του οποίου αναγνωρίζεται δημόσια και τον βλέπει ο κόσμος ή γράφουν για αυτόν οι εφημερίδες, κινδυνεύει να γίνει ναρκισσιστής και να επιθυμεί να βλέπει όλο και περισσότερο τον εαυτό του, καθώς και να επιβάλλει τις δικές του απόψεις και ιδιομορφίες στους αναγνώστες του, είτε πρόκειται για εφημερίδες είτε για βιβλία.
Αυτή τη στιγμή υπάρχουν πολλά επιχειρήματα για να ανησυχήσει κανείς σχετικά με την προσωπικότητα του Ντόναλντ Τραμπ χωρίς να λάβουμε υπ’ όψιν την ιατρική διάγνωση, η οποία, κατά τη γνώμη μου, δεν στέκει. Αυτή την περίοδο, είναι περισσότερο ναρκισσιστής από ό,τι ήταν ως πρόεδρος και όταν αγωνιζόταν για την προεδρία, καθώς οι συνθήκες αυτών των εκλογών είναι πολύ πιο δύσκολες. Πρέπει να τραβήξει την προσοχή του κοινού σε μια εποχή που υπάρχουν πολλές παγκόσμιες ειδήσεις, ιδίως με ό,τι συμβαίνει στη Μέση Ανατολή, την ώρα που ο Μπάιντεν διαδραματίζει κεντρικό ρόλο, και οι άνθρωποι όπως ο Μπλίνκεν είναι αρκετά προβεβλημένοι.
Η μέθοδος του Τραμπ είναι να προσπαθήσει να τραβήξει οποιοδήποτε γεγονός μπορεί να τον φέρει στο προσκήνιο και ουσιαστικά χρησιμοποιεί τις δικαστικές υποθέσεις του ως πλατφόρμα για την εκλογή του. Και αυτό είναι εξοργιστικό! Αρκετοί δικαστές έκαναν αγενή σχόλια σχετικά με αυτό το γεγονός και προσπάθησαν να τον κάνουν να πειθαρχήσει στο πλαίσιο των κανόνων του δικαστηρίου, αλλά αυτός παραβιάζει συνεχώς αυτούς τους κανόνες στο πλαίσιο της δημοτικότητας.
Ο Πούτιν παρουσιάζει στοιχεία «ύβρεως» στον χαρακτήρα του, αλλά δεν νομίζω ότι είναι κυρίαρχα.
– Συμπληρώνονται δύο χρόνια από την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία με τις μάχες να συνεχίζονται αδιάκοπα. Πιστεύετε ότι στην πολιτική αρένα διεξάγεται ένας «πόλεμος» μεταξύ ψυχικά εύθραυστων ή αδύναμων ηγετών;
– Από τη μία έχουμε τον Πούτιν και από την άλλη τον Ζελένσκι ο οποίος πιστεύω ότι είναι ένα εξαιρετικό άτομο. Από τη μία, ο Ζελένσκι έχει αντιμετωπίσει τις πιέσεις και το άγχος εξαιρετικά και δεν εμπίπτει στην κατηγορία της «ύβρεως». Στον αντίποδα, ο Πούτιν παρουσιάζει στοιχεία «ύβρεως» στον χαρακτήρα του, αλλά δεν νομίζω ότι είναι κυρίαρχα. Οταν η τεθωρακισμένη αυτοκινητοπομπή του Πριγκόζιν κατευθυνόταν προς τη Μόσχα, φαινόταν σαν ο Πούτιν να είχε ουσιαστικά υποχωρήσει και ο Πριγκόζιν να επρόκειτο να κερδίσει. Τελικά ο Πριγκόζιν μαζί με άλλους δύο κατέληξαν νεκροί σε συντριβή αεροπλάνου, το οποίο πολλοί πιστεύουν ότι ήταν κατάρριψη από τη ρωσική κυβέρνηση, σχεδόν σίγουρα με τη σύμφωνη γνώμη του Πούτιν. Η τακτική του Πούτιν ήταν ότι περίμενε, τους άφησε να υπερβάλουν εαυτούς, κάτι που είναι συχνά ένας καλός τρόπος αντιμετώπισης της κρίσης και αντέδρασε.
Κατά τη γνώμη μου, ο Πούτιν δεν έχει επηρεαστεί έντονα από την «ύβρι», η οποία εμφανίζεται στα πρώτα χρόνια της διακυβέρνησης. Είναι αισθητό ότι τώρα υπάρχει πολύ περισσότερη μεγαλοπρέπεια γύρω του, φωτογραφίζεται ψηλός, περπατάει ανάμεσα σε τιμητικές φρουρές ή σε ανθρώπους που φοράνε παλαιές στολές, ενώ όλοι τον ακούν προσεκτικά. Ο Πούτιν πλέον είναι ένα πολύ ικανό πρόσωπο και δεν είναι ο άνθρωπος που κάποτε έκανε επίδειξη με τους μυς του. Εχει περάσει πολύς καιρός από τότε και δεν έχει καμία σχέση με τέτοιου είδους ηγέτη. Οπότε στην περίπτωσή του θα απέκλεια τον κυρίαρχο ναρκισσισμό.
Oσον αφορά το πεδίο της Ουκρανίας αυτή τη στιγμή το πρόβλημα έγκειται στο γεγονός ότι έχουν χάσει πολλούς ανθρώπους που φεύγουν από τη χώρα σε στρατιωτική ηλικία και αυτό είναι ιδιαίτερα επικίνδυνο. Ο δυτικός κόσμος μπορεί να το αντιμετωπίσει αυτό με την προμήθεια ακόμη πιο εξελιγμένων όπλων και με το να τους δώσουμε καθοδήγηση.
Τώρα, το ερώτημα που προκύπτει είναι αν η Ρωσία θα κατέχει μέρος της Ουκρανίας στο διηνεκές ως μέρος μιας συμφωνίας ή όχι. Το μόνο που μπορώ να σας πω είναι ότι οι περισσότεροι πόλεμοι τελειώνουν με διαπραγματεύσεις και αμφιβάλλω αν η Ουκρανία θα αποτελέσει εξαίρεση σε αυτό.
