Οπως ταιριάζει σε έναν χώρο με ρόλο εκπαιδευτικό, στο Σχολείον της Αθήνας – Ειρήνη Παπά, η νέα ομαδική έκθεση του Οργανισμού Πολιτισμού και Ανάπτυξης ΝΕΟΝ «Space of togetherness» πρωτίστως διηγείται ιστορίες: για τον πόλεμο, την κλιματική αλλαγή, τη μετανάστευση.
Δεν το κάνει όμως με διδακτισμό, κι αυτό είναι ευτύχημα, καθώς η τέχνη όταν είναι στρατευμένη συνήθως γίνεται τόσο προφανής που χάνει τη μεταμορφωτική δύναμή της.
Ομως εδώ, στις αίθουσες, στη βιβλιοθήκη και στην αυλή της Δραματικής Σχολής του Εθνικού Θεάτρου στην Πειραιώς 52, η τέχνη και οι ιδέες αλληλεπιδρούν σε ένα γοητευτικό αφήγημα που ρέει αβίαστα.
«Ακόμη και όταν δεν συμφωνούμε, μπορούμε να βρούμε έναν τρόπο να ακούσουμε, να κατανοήσουμε και να ζήσουμε ο ένας με τον άλλον», σχολιάζει η Ελίνα Κουντούρη, διευθύντρια του ΝΕΟΝ και επιμελήτρια της έκθεσης στην οποία συμμετέχουν 20 καλλιτέχνες και συλλογικότητες από 13 χώρες, παρουσιάζοντας διαφορετικές πρακτικές.
Ακολουθώντας την ξενάγηση της κ. Κουντούρη κινούμαστε μέσα στο Σχολείον οδηγούμενοι από τα λόγια της και τις επεξηγήσεις των καλλιτεχνών. Αλλά τον πρώτο λόγο έχει το βίωμα: Στο αριστερό κτίριο, στο κεντρικό αμφιθέατρο δεσπόζει ο λόφος από αλάτι της Πατρίσια Κέρσενχουτ από την Ολλανδία με καταγωγή από το Σουρινάμ.
Ως σύμβολο πνευματικής και σωματικής απελευθέρωσης, το «Soul of Salt» γίνεται φόρος τιμής στους σκλαβωμένους ανθρώπους. Μπροστά στον λευκό όγκο των 8 τόνων αλατιού ξετυλίγεται το τελετουργικό, πολυφωνικό τραγούδι των ερμηνευτριών και η ρυθμική κίνησή τους φέρνει στον νου μας το αλμυρό νερό του Ατλαντικού και τα δάκρυα των σκλάβων που μεταφέρονται στην Ευρώπη.
«Ακόμη και όταν δεν συμφωνούμε, μπορούμε να βρούμε έναν τρόπο να ακούσουμε, να κατανοήσουμε και να ζήσουμε ο ένας με τον άλλον», σχολιάζει η διευθύντρια του ΝΕΟΝ Ελίνα Κουντούρη.
Πίσω από τη σκηνή, το ποίημα της Πορτογαλίδας Γκράντα Κιλόμπα αντλεί υλικό από τη μετα-αποικιοκρατία σε μια γλυπτική και ηχητική εγκατάσταση με τίτλο «18 Verses». Ενα ποίημα –«Το πλοίο»– γραμμένο από την καλλιτέχνιδα «εικονοποιήθηκε» και απέκτησε ήχο όταν η καλλιτέχνις χάραξε και ζωγράφισε στο χέρι 18 κομμάτια απανθρακωμένου ξύλου.
Το καθένα είναι προσεκτικά τοποθετημένο στην αίθουσα όπως οι στίχοι στο ποίημα: «Ενα πλοίο, ένα αμπάρι/ ένα αμπάρι, ένα φορτίο/ ένα φορτίο, μία ιστορία/μία ιστορία, ένα όλον/ ένα όλον, μία ζωή […]. Στον διάδρομο ανάμεσα στα κτίρια, οι πλεκτές εγκαταστάσεις της Κύπριας Μαρίας Λοϊζίδου μάς παραπέμπουν σε συλλογικές και προσωπικές ιστορίες διασποράς. Δεξιά και αριστερά, στις δύο αίθουσες, αναπτύσσεται το συλλογικό έργο «Singing in Athens» της ομάδας Døcumatism και του Μενέλαου Καραμαγγιώλη για την αφρικανική διασπορά στην Ελλάδα.
Ανεβαίνουμε τα σκαλιά και μας περιμένει μια ακόμη εκθεσιακή ενότητα με φωτογραφικά έργα του Ενρι Τσενάι, σχέδια και εικόνες, δύο γλυπτικές εγκαταστάσεις και δύο «χαλιά» της Μόνα Χατούμ που αποδίδουν τη σκληρότητα και τα συστήματα ελέγχου μέσα σε μια κοινωνία με τη χρήση διαφορετικών υλικών.
Στο βάθος, ο δυναμικός Νοτιοαφρικανός Ιγκσχάαν Ανταμς συνδυάζει χειροποίητες υφαντές εγκαταστάσεις με περφόρμανς καταλαμβάνοντας όλη την αίθουσα, την οποία έχει «ντύσει» με φθαρμένα δάπεδα σπιτιών από λινόλεουμ. Εμείς, θεατές ενός έργου σε εξέλιξη, νιώθουμε ότι βρισκόμαστε στο ατελιέ του καλλιτέχνη στο Κέιπ Τάουν, παρακολουθώντας την ενεργοποίηση του εκθεσιακού χώρου με χορευτές από τη Νότια Αφρική και την Ελλάδα.
Ο Αντρέα Τζούροβιτς δημιουργεί ένα νέο έργο συνδυάζοντας μια ηχητική και επιτοίχια εγκατάσταση, και με έναν μαγικό τρόπο οι ηχογραφημένοι ήχοι αγώνων μπάσκετ γίνονται σιγά σιγά ένα με τη φύση και τον «μεταναστευτικό» κήπο της 90χρονης κυρίας Ολγας από τη Λεμεσό που η Μαρία Λοϊζίδου, επίσης σε νέα ανάθεση, μετέφερε στο Σχολείον παρατείνοντας τη ζωή του.
Για το τέλος επιλέγουμε να κρατήσουμε τη Γεωργία Σαγρή και το ερευνητικό έργο της που βρίσκεται σε εξέλιξη και βασίζεται στην αναπνοή και στην ανάρρωση.
«Space of togetherness», έως 20 Οκτωβρίου. Στο πλαίσιο της έκθεσης ο ΝΕΟΝ πραγματοποίησε εργασίες υποδομής στη σχολή του θεάτρου.
