Η γοητευτική ιστορία της οικογενείας Κριεζώτη, από τον οπλαρχηγό Νικόλαο Κριεζώτη (1785-1853) έως τον εγγονό του, πολιτικό και κτηματία Σπυρίδωνος Κριεζώτη (1873-1948) και τις νεότερες γενιές, συμπυκνώνεται σε ένα από τα ωραιότερα πυργόσπιτα της Εύβοιας.
Το αρχοντικό της οικογενείας Κριεζώτη βρίσκεται σε ένα καταπράσινο περιβάλλον, στην Τριάδα (23 χλμ. ΒΑ της Χαλκίδας), που ανήκει στον Δήμο Διρφύων – Μεσσαπίων. Το μοναδικό αυτό κτίσμα που έχτισε γύρω στο 1894 ο Σπυρίδων Κριεζώτης (σε θέση που είχε επιλέξει ο οπλαρχηγός παππούς του) αποκαταστάθηκε το 2015 (ενταγμένο στο ΕΣΠΑ) και έκτοτε είναι επισκέψιμο ως νεότερο μνημείο της Εύβοιας.
Δυστυχώς όμως, παρότι οι επισκέπτες πληροφορούνται για την ιστορία της οικογενείας και για την Επανάσταση του 1821 στην περιοχή, δεν υπάρχουν κειμήλια στο εσωτερικό. Υπάρχει όμως η φιλοδοξία και ο στόχος μετατροπής του αρχοντικού Κριεζώτη σε μουσείο και για τον σκοπό αυτό έχει υπογραφεί προγραμματική σύμβαση για την εκπόνηση μουσειολογικής μελέτης με συμβαλλόμενους φορείς το ΥΠΠΟ και την Περιφέρεια Στερεάς Ελλάδας (ως φορείς εποπτείας), τον Δήμο Διρφύων – Μεσσαπίων ως κύριο του έργου και φορέα χρηματοδότησης και το Πολεμικό Μουσείο ως φορέα υλοποίησης.
«Υπάρχουν πολλά κειμήλια της οικογενείας που έχουν διασωθεί από την ίδια την οικογένεια σε σπίτια στο χωριό της Τριάδας, αλλά ακόμη και σε μουσεία των Αθηνών (Εθνική Πινακοθήκη, Εθνικό Ιστορικό Μουσείο κ.ά.)», λέει ο ιστορικός και αρχαιολόγος Νικόλαος Καρατζάς, που επί 15 και πλέον χρόνια εκπονεί έρευνα με σκοπό να δημιουργήσει το μεγάλο αρχείο της οικογενείας Κριεζώτη, με αρχή τον Νικόλαο Κριεζώτη έως τους τελευταίους απογόνους με την οικογένεια Πνευματικού. Ο Σπυρίδων Κριεζώτης ήταν επίσης εγγονός του Κίτσου Τζαβέλλα από την πλευρά της μητέρας του.
Ο κ. Καρατζάς, που είναι επιπλέον και μέλος της Επιτροπής Πολιτισμού και Τουρισμού του Δήμου Διρφύων – Μεσσαπίων, αναζητεί διαρκώς αρχεία και χαρτώο υλικό που έχουν σχέση με το κτίσμα ή τη δράση της οικογενείας Κριεζώτη. Ο ίδιος επισημαίνει τη λειτουργία αυτού του θαυμάσιου κτιρίου εν μέσω ενός αγροκτήματος.
«Τα υλικά δόμησης είναι πολύ καλής ποιότητας», λέει ο αρχαιολόγος. «Το κτίσμα είναι διώροφο, με άνετους μεγάλους χώρους, υπόγειο για βοηθητικές λειτουργίες. Στην είσοδο του κτιρίου υπάρχουν δύο εντοιχισμένοι κίονες και ένα επιστύλιο, όπου είναι εγχάρακτη η λέξη “Κριεζώτειον”, ενώ αριστερά και δεξιά της λέξης υπάρχει ανάγλυφο το σύμβολο της Τριάδας: στάχυ, πέλεκυς, γκλίτσα».
Εχει επίσης ενδιαφέρον το γεγονός ότι ο Δήμος Διρφύων – Μεσσαπίων επιθυμεί τη δημιουργία ενός πρότυπου κέντρου αγροτικής ανάπτυξης, καινοτομίας και αποτελεσματικότητας στον περιβάλλοντα χώρο του αρχοντικού.
Η πρόταση είχε κατατεθεί στο Τμήμα Αγροτικής Ανάπτυξης, Αγροδιατροφής και Διαχείρισης Φυσικών Πόρων του Εθνικού Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών, το οποίο έχει έδρα τα Ψαχνά (σε απόσταση 6 χλμ. από την Τριάδα). Οπως μας πληροφορεί ο κ. Καρατζάς, αναμένεται η ολοκλήρωση της μελέτης από το οικείο τμήμα του πανεπιστημίου.
