Ογδόντα χρόνια έχουν περάσει από το «Ολοκαύτωμα του Χορτιάτη» αλλά για τους κατοίκους είναι σαν να μη πέρασε μια μέρα. Κι ας φεύγουν από τη ζωή όσοι έγιναν μάρτυρες του μαρτυρικού θανάτου 149 συγχωριανών τους. Η μνήμη παραμένει άσβεστη μέσα από τις προσωπικές μαρτυρίες των παιδιών που γλίτωσαν και εξιστόρησαν ένα από τα ειδεχθέστερα ναζιστικά εγκλήματα. Πάνω σε αυτές τις μαρτυρίες πατούν η Ροδή Στεφανίδου και η Ελευθερία Τέτουλα που υπογράφουν η πρώτη το κείμενο και η δεύτερη τη σκηνοθεσία για να φωτίσουν επί σκηνής μια από τις πιο τραγικές ιστορικές στιγμές της Θεσσαλονίκης.
Η θεατρική παράσταση «Μετράει μέσα μου η ζωή» του Κρατικού Θεάτρου Βορείου Ελλάδος που έκανε πρεμιέρα στο Μαρτυρικό Χωριό αποτελεί, όπως επισημαίνουν, «έναν στοχασμό για το πώς η διαμεσολαβημένη μαρτυρία μπορεί μέσω του θεάτρου να αφυπνίσει τη μνήμη, να ευαισθητοποιήσει συνειδήσεις».
Ενας ολιγομελής θίασος –υπό τους ήχους ζωντανής μουσικής από τον ακορντεονίστα Παναγιώτη Ανδρέογλου- ξεδιπλώνει τα τραγικά γεγονότα εκείνης της ημέρας. Ηταν Σάββατο 2 Σεπτεμβρίου του 1944 λίγο πριν την υποχώρηση κατακτητή απ την Ελλάδα όταν οι γερμανικές δυνάμεις και άνδρες του Αποσπάσματος Καταδίωξης Ανταρτών του Φριτς Σούμπερτ περικύκλωσαν το χωριό κι άρχισαν να λεηλατούν και να πυρπολούν τα σπίτια ως αντίποινα στο μπλόκο που έστησαν άντρες μιας διμοιρίας του ΕΛΑΣ σε δυο αυτοκίνητα, ένα της ΕΥΑΘ και ένα γερμανικό. Συγκέντρωσαν τους κάτοικους στην κεντρική πλατεία. Ορισμένους του οδήγησαν στο σπίτι του Ευάγγελου Νταμπούδη κι άλλους τους έκλεισαν στον φούρνο του Στέφανου Γκουραμάνη.
Οσοι δεν πέθαναν από τους πυροβολισμούς καήκαν ζωντανοί από τη φωτιά που άναψαν στα δυο κτίρια. Συνολικά 149 κάτοικοι του Χορτιάτη βρήκαν μαρτυρικό θάνατο εκείνη την ημέρα. Μεταξύ αυτών αβάπτιστα βρέφη , 109 γυναίκες και κορίτσια. Ανάμεσα σε αυτούς που κατάφεραν να γλιτώσουν, η Ελένη Νανακούδα, η πιο γνωστή επιζήσασα, είχε κάνει σκοπό της ζωής της να διατηρήσει ζωντανή τη μνήμη του ολοκαυτώματος. Στην παράσταση είναι μια από τις κεντρικές ηρωίδες. Ηταν μόλις 10 χρονών όταν την ημέρα της σφαγής, μαζί με δεκάδες γυναικόπαιδα βρέθηκε εγκλωβισμένη στο φούρνο Γκουραμάνη. «Ξάπλωσα πάνω στα πτώματα και έκανα τη σκοτωμένη. Ετσι γλίτωσα» έλεγε στη συγκλονιστική μαρτυρία της». «Συγχωρώ αλλά δεν ξεχνώ, τα νεκρά βλέμματα της μάνας μου και της αδελφής μου, το διάτρητο από σφαίρες βρέφος στην αγκαλιά της μάνας του Σοφίας».
Η μεταφορά της ιστορίας πήρε θεατρική μορφή έπειτα από εκτενή έρευνα και συλλογική δουλειά. Πηγές μας, εξηγεί η σκηνοθέτης, ήταν ντοκιμαντέρ με μαρτυρίες επιζώντων, υλικό που συγκέντρωσε η επιτροπή του Χορτιάτη για τη διατήρηση της ιστορικής μνήμης, κείμενα ιστορικών κ.α. Ζητούμενο για όλους μας, επισημαίνει ήταν «να συναισθανθούμε τι σημαίνει να είσαι μάρτυρας, να θέσουμε κι εμείς το ερώτημα, «γιατί ο άνθρωπος φτάνει σε τέτοια παραφροσύνη;», που βασάνιζαν για χρόνια όσους σώθηκαν και τους απογόνους τους. Ταυτόχρονα να αναδείξουμε το ολοκαύτωμα του Χορτιάτη ως μια πανανθρώπινη καταγγελία για τη βία και τον πόλεμο».
Η αφήγηση ακολουθεί τη ροή της ιστορίας και των γεγονότων που διαδραματίστηκαν εκείνη τη νύχτα στον Χορτιάτη, διευκρινίζει η συγγραφέας. «Δεν υπάρχουν φανταστικοί ήρωες. Σε μια πράξη βίας και μάλιστα στην πιο άγρια μορφή της, δεν χωρούν μυθοπλαστικά στοιχεία παρά ελάχιστα που να εξυπηρετούν τη θεατρική ροή και να οδηγούν τον θεατή στα δικά του συμπεράσματα. Ας μη ξεχνάμε ότι για μας είναι μια παράσταση. Για τους κατοίκους όμως του μαρτυρικού χωριού είναι μια αναπαράσταση. Ενα τραγικό γεγονός που αφηγούνται συνεχώς. Μόνο με περίσκεψη και σεβασμό μπορείς να αντιμετωπίσεις μια τόσο αιματηρή ιστορία».
«Μετράει μέσα μου η ζωή», απόψε στις 9 μ.μ. στον χώρο πολιτισμού Ισλαχανέ (Ελένης Ζωγράφου 2. Είσοδος ελεύθερη.
Η παράσταση είναι ακατάλληλη για τα παιδιά κάτω των 15 ετών, λόγω σκληρής γλώσσας.
