Προ ημερών ο Τάκης Σπετσιώτης βρέθηκε για μια υπόθεσή του στον ΕΦΚΑ. Οταν ο υπάλληλος στο Πρωτόκολλο είδε το όνομά του, ρώτησε «ο σκηνοθέτης είστε;» και ακούγοντας «ναι», είπε στη συνάδελφό του: «Ο κύριος Σπετσιώτης έχει κάνει μια από τις ωραιότερες ταινίες του ελληνικού κινηματογράφου, το “Μετέωρο και σκιά”». Ο σκηνοθέτης σχεδόν τα ‘χασε. «Δεν μπορείτε να φανταστείτε, ξαφνικά, τι χαρά ένιωσα», λέει σήμερα, λίγο προτού εκείνο το φιλμ του προβληθεί στο 1ο Φεστιβάλ Queer Con, στην Ελληνοαμερικανική Ενωση. «Τολμώ να πω πιο πολύ κι απ’ αυτήν που πήρα από όλες τις καλές κριτικές που έχουν γραφτεί για την ταινία».
Θέμα της, η ζωή του ποιητή Ναπολέοντα Λαπαθιώτη (1888-1944). Κυκλοφόρησε το 1985 και στο Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης απέσπασε τέσσερα βραβεία (όπως το Α΄ ανδρικού ρόλου, για την πρωταγωνιστική ερμηνεία του Τάκη Μόσχου), ενώ έλαβε την αντίστοιχη διάκριση (και εκείνη της καλύτερης ταινίας, μεταξύ άλλων) στα Κρατικά Βραβεία Ποιότητας. Οπως βέβαια συμβαίνει ενίοτε, το «Μετέωρο και σκιά» άρχισε να κυοφορείται χρόνια πριν. Οταν ο Σπετσιώτης ήταν 16χρονος μαθητής, το 1970, σε μια επαρχία που σήμαινε «μονοτονία, λιγοστές γνωριμίες, απαγορεύσεις, περιορισμούς, μελαγχολικά κυριακάτικα απογεύματα». Στα χέρια του έπεσε τότε μια έκδοση με τα Ποιήματα του Λαπαθιώτη, που συνοδευόταν από εκτενή μελέτη του Αρη Δικταίου. «Τη ρούφηξα την εισαγωγή, αρχικά θα έλεγα πιο πολύ από τα ποιήματα. Υπήρξε τέτοιο πρόσωπο στην Ελλάδα;» είχε αναρωτηθεί ο σκηνοθέτης.
Οπως αναφέρει, είδε στον ποιητή ένα πλουσιόπαιδο της παλιάς εποχής που περιφρόνησε τις αστικές ευγένειες κι άρχισε να κυκλοφορεί τη νύχτα, κάνοντας παρέα με λαχαναγορίτες, ρεμπέτες, Μικρασιάτες πρόσφυγες, νυχτόβιους ομοφυλόφιλους του Ζαππείου. Που έμαθε καλιαρντά, αλλά και αρβανίτικα, που δεν φοβήθηκε τα πάθη του, αλλά τους δόθηκε μέχρι να γίνει ερείπια η ζωή του, στα μετέπειτα δύσκολα χρόνια της Κατοχής, όταν, ναρκομανής και πένης, αυτοκτόνησε. «Βρήκα στο πρόσωπο του Λαπαθιώτη έναν τέλειο μυθιστορηματικό ήρωα και στον κοινωνικό περίγυρό του έναν ολόκληρο κόσμο, μιαν αθέατη όψη του ελληνικού Μεσοπολέμου», λέει ο Τάκης Σπετσιώτης και εξηγεί: «Ομοφυλόφιλος, ναρκομανής και κομμουνιστής ο ήρωας, ένα τρικέφαλο τέρας για την Αθήνα του Μεσοπολέμου, έκανε ένα φυσικό θέμα για ταινία».
«Βρήκα στο πρόσωπο του ποιητή έναν τέλειο μυθιστορηματικό ήρωα», λέει ο σκηνοθέτης για την ταινία «Μετέωρο και σκιά», που θα προβληθεί στο 1ο Φεστιβάλ Queer Con.
Η επιλογή του Τάκη Μόσχου ως πρωταγωνιστή δεν έγινε ομόφωνα δεκτή από τον κύκλο του σκηνοθέτη. «Τρελός είσαι; Αυτά τα παιδιά μιλάνε σαν να έχουν γλυκό του κουταλιού στο στόμα, χωρίς άρθρωση, και είναι για να καβαλάνε μοτοσικλέτες στο σινεμά, όχι για να παίζουν ποιητές», του έλεγαν κάποιοι φίλοι του για τον ηθοποιό της «Γλυκιάς συμμορίας» του Νικολαΐδη. «Αλλά όταν συνάντησα τον Τάκη, είδα την αβρότητα που διέθετε πίσω από το προσωπείο του», θυμάται ο Σπετσιώτης. «Ηρθε στο ραντεβού με μια μικρή καθυστέρηση, γιατί τον είχαν πάει μ’ ένα φίλο του στο τμήμα – τους είχαν πιάσει με μια μικρή ποσότητα χασίς. Μου εκμυστηρεύτηκε ότι ο πατέρας του ήταν αστυνομικός. “Ωπα! Νάτο το λαβράκι”, σκέφτηκα, χωρίς να πω τίποτα. Χασίς και ένστολος πατέρας, ιδού οι εκλεκτικές συγγένειες με τον Λαπαθιώτη, χασισοπότη γιο στρατιωτικού».
Ο Θόδωρος Αγγελόπουλος θα σχολίαζε αργότερα: «Ωραία τον έστησες αυτόν τον πρωταγωνιστή σου». Ο Παύλος Ζάννας, πρόεδρος τότε του Κέντρου Κινηματογράφου, είχε ήδη πει στον Σπετσιώτη ότι «μας ενδιαφέρει η ζωή ενός εκκεντρικού σε σχέση με τα κοινωνικά και ιστορικά γεγονότα της εποχής του». Εκείνα τα χρόνια, βέβαια, οι παραγωγοί της ταινίας φοβούνταν ότι η κοινωνία θα την αντιμετώπιζε με επιφύλαξη. Τελικά το «Μετέωρο και σκιά» έκοψε 20.000 εισιτήρια σε δύο αίθουσες, πήγε σε αρκετά ξένα φεστιβάλ, προβλήθηκε από την ΕΡΤ, ενώ το 2000 κυκλοφόρησε σε DVD από τον διανομέα των ταινιών του Παζολίνι στην Αμερική.
Θα προβληθεί αύριο παρουσία του σκηνοθέτη στο 1ο Queer Con (queer-con.gr), ένα φεστιβάλ για την queer τέχνη. «Τότε δεν γνώριζα ότι κάνω μια queer ταινία, δεν χρησιμοποιείτο αυτή η λέξη, ούτε ο όρος “ΛΟΑΤΚΙ κοινότητα”», λέει ο Τάκης Σπετσιώτης, προσθέτοντας ότι ο Λαπαθιώτης είχε και άλλες ιδιότητες. «Η queer τέχνη έχει για εμένα σημασία», καταλήγει, «όταν καταπιάνεται με θέματα που θεωρήθηκαν εξοβελιστέα και περιφρονήθηκαν από το κατεστημένο, από την κρατούσα ηθική και αισθητική. Η ανάδειξη αυτού του “παρακατιανού” στην κοινωνία ή στην επίσημη κουλτούρα –που συχνά μόνο παρακατιανό δεν είναι– έχει πολύ μεγάλη αξία και αποβαίνει διδακτική».
