Το αρχόμενο εκδοτικό φθινόπωρο κινείται εντατικά προς τους κλασικούς – κλασικούς κλασικούς ή σύγχρονους κλασικούς. Ο Μεσοπόλεμος, τα εκτυφλωτικά του φώτα και η πολυτελής μελαγχολία του· οι δύο πόλεμοι που δεν άφησαν ψυχή και πόλη ατσάκιστες· τα πάθη και τα θανάσιμα αμαρτήματα· η δύση της Δύσης· η επίμονη ανατολή της. Ολα αυτά διασχίζουν οι κλασικοί –εντός ή εκτός εισαγωγικών– που επιλέξαμε από τις επικείμενες εκδόσεις.
ΡΟΜΠΕΡΤ ΜΟΥΖΙΛ
Τρεις γυναίκες
μτφρ.: Μαρίνα Αγαθαγγελίδου
εκδ. Αντίποδες
Ισως φαίνεται παράδοξο. Οι «Τρεις γυναίκες» (Γκρίτζα, Πορτογαλίδα, Τόνκα) έχουν σε πρώτο πλάνο τον ψυχικό κόσμο των ανδρών, που μια γυναίκα κάθε φορά ορίζει την κατεύθυνση της ζωής τους, αλλά εξακολουθεί να τελεί υπό καταπίεση και υποτίμηση. Εκείνες φαίνεται πως, παρότι οδηγούνται στην προσωπική τους τραγωδία, εξακολουθούν κατά γυναικείαν βούλησιν να ορίζουν την καρκινοβασία των ανδρών (τους) μεταξύ κατάρρευσης και εξύψωσης. Πιο ψυχαναλυτικές από τα μουζιλικά ειωθότα, οι «Τρεις γυναίκες» σκαλίζουν αδηφάγα την έννοια της ταυτότητας, τη διαχείριση του τραύματος και της παράνοιας του πολέμου. Μέσα από το στιγμιαίο θαύμα της λαγνείας ή το διαρκές θαύμα της συνύπαρξης αρσενικού και θηλυκού, ακόμη και στις πιο τραγικές εκφάνσεις τους.
JEAN GENET
Ο καβγατζής της Βρέστης
μτφρ.: Ρίτα Κολαΐτη
εκδ. Μεταίχμιο
Δεν είναι απλώς καβγατζής ο Κερέλ. Είναι η ίδια η ομίχλη της Βρέστης που άλλοτε σε καταπνίγει, κυριολεκτικά, και άλλοτε σε οδηγεί στην πιο άβατη σεξουαλικότητα – όπου και πάλι σε πνίγει. Ο κόσμος του Ζενέ: η ματρόνα, το μπορντέλο της και ο εραστής της· ο Κερέλ –ο ναύτης, ο ζόρικος, ο κλέφτης, ο εκδιδόμενος με παν φύλο διαθέσιμο, ο δολοφόνος για μια χούφτα οργασμό, ο αντροχωρίστρας– και ο αδελφός του. Τα πάθη στον Ζενέ, ακόμη κι όταν προέρχονται από ήρωες με αυστηρή στολή, δεν είναι απλώς η έκφραση της έτσι κι αλλιώς σωματικής γραφής του· είναι μία οριακή λογοτεχνική πρόκληση από τα χέρια ενός Γάλλου που είχε αφιερωθεί στη θρησκευτικότητα του σώματος όταν εκείνο πονά ή ξεπουλιέται. Ο «Καβγατζής» ήταν το κινηματογραφικό κύκνειο –πώς αλλιώς– άσμα του Ράινερ Βέρνερ Φασμπίντερ, το 1982, με τους Φράνκο Νέρο, Ζαν Μορό και Μπραντ Ντέιβις.
KΟΣΜΑΣ ΠΟΛΙΤΗΣ
Εκάτη
πρόλ.: Αγγέλα Καστρινάκη
επιμ.-επίμ.: Ειρηάνα Ρουσογιαννάκη
εκδ. Σοκόλη
Ελληνικός Μεσοπόλεμος. Ετος 1933. Η ταχύτητα και η εμμονή να τα δοκιμάσεις όλα, η μελαγχολία της επιτυχίας, η πλήξη του νέου Δυτικού ανθρώπου που αναγεννάται μέσα από τον Μεγάλο Πόλεμο. Με αυτά τα συστατικά ο Κοσμάς Πολίτης παραδίδει τον Παύλο – τον ανικανοποίητο (με τις γυναίκες, κυρίως τη δική του, την Αννα), τον κυνηγό της αυτοπραγμάτωσης (μέσα από ένα κλασικό coup de foudre), η οποία καταλήγει σε ματαίωση. Ο συγγραφέας είχε αναθεωρήσει ιδεολογικά το κείμενο μεταπολεμικά, ωστόσο οι εκδ. Σοκόλη αποκαθιστούν το αρχικό κείμενο, ώστε, όπως λένε, να επαναφέρουν τη χαμένη του γνησιότητα.
Pier PAOLO PASOLINI
Τα αλάνια
μτφρ.: Γιώργος Κεντρωτής
εκδ. Gutenberg
Οπως δεν φοβόταν στις σεκάνς του, δεν φοβόταν ούτε στις λέξεις του. Αν κάποιος μπορούσε να αγιοποιήσει το περιθώριο, να λατρέψει το ένστικτο και να σοκάρει το κοινό, αυτός ήταν ο Πιερ Πάολο Παζολίνι. Η υπόγεια Αιώνια Πόλη, οι παράνομοι –καίτοι χυδαία γοητευτικοί à la manière de Ζαν Ζενέ– νεαροί, οι δαίμονες του κάτω κόσμου, όλοι αυτοί ανακατεύονται σε μια Ρώμη όπου ο έρωτας, από κέρματα πεταμένα στις διάφορες Φοντάνες, γίνεται πέτρα στο κεφάλι της κοιμισμένης κοινωνίας. Προκλητικός; Ναι. Πάπας που καθαγιάζει τα εγκλήματα; Ναι. Μας εκπλήσσει; Οχι.
ΚΩΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΧΑΤΖΟΠΟΥΛΟΣ
Τα διηγήματα
εισ.-επιμ.-επίμ.: Ερη Σταυροπούλου
εκδ. Σοκόλη
Ρεαλιστής με ηθολογικά μπαλώματα· κοινωνικά ανήσυχος με ψυχολογικές εξάρσεις· μάστορας των χαρακτήρων. Απαντα τα διηγήματά του, δέκα τον αριθμό. Ως –αμφίθυμος– σοσιαλιστής, ο Κωσταντίνος Χατζόπουλος δεν μπορούσε παρά να ερμηνεύει τον κόσμο με πυξίδα την απτή πραγματικότητα, πασπαλισμένη με ρομαντισμό. Χαρακτηριστικότερο παράδειγμα το εν πολλοίς θεωρούμενο opus magnum του, ο «Πύργος του Ακροποτάμου», όπου προσπαθεί να ανασυνθέσει την ελληνική κοινωνία στο γύρισμα του 19ου αιώνα. Από την άλλη, πώς να αγνοήσεις το «Φθινόπωρο», που το είχαμε χαρεί σε μια μελέτη του Δημήτρη Πολυχρονάκη για τις ΠΕΚ προ ετών; Συμβολισμός και παρακμή σε λίγες, σύντομες, σκοτεινές σελίδες.
Μπέκετ, Πολίτης και Φλάνερι Ο’ Κόνορ· Παζολίνι, Μακάρθι και Χατζόπουλος· Σελίν, Λόουρι, Ντε Μοριέ και Μούζιλ και Ζενέ.
ΣΑΜΟΥΕΛ ΜΠΕΚΕΤ
Βιβλίο 1. Τελευταία Τριλογία (Συντροφιά, Ασχημα ιδωμένο, άσχημα ειπωμένο, Ολοταχώς προς το χειρότερο), Σκιρτήματα
Βιβλίο 2. Τρεις Διάλογοι, Η εικόνα
μτφρ.-εισ.-επίμ.: Θωμάς Συμεωνίδης
εκδ. Εστία
Ο Θωμάς Συμεωνίδης επαναφέρει όλο τον μπεκετικό κόπο που έχει καταβάλει με τις επανεκδόσεις των μεταφράσεων –και των επιμέτρων του– του νομπελίστα Ιρλανδού. Τα αριστουργηματικά «Τελευταία Τριλογία» και «Τρεις διάλογοι» είναι… αποσταγμένος Μπέκετ. Η οριακή χρήση των λέξεων που δημιουργούν ατμόσφαιρα που δημιουργεί εικόνες (και πάλι από την αρχή) είναι το γνωστό μπεκετικό λεκτικό βαγόνι, που μεταφέρεται από τις αναμνήσεις στο πένθος και μετά στις σκιές («Τελευταία Τριλογία») ή από το αδιέξοδο της τέχνης στο περίφημο «όλα περασμένα, ποτέ τίποτα άλλο. Ολα δοκιμασμένα. Ολα αποτυχημένα. Χωρίς σημασία. Να προσπαθήσεις ξανά. Να αποτύχεις ξανά. Να αποτύχεις καλύτερα» («Τρεις διάλογοι»). Το λογοτεχνικό και θεωρητικό «δόγμα Μπέκετ» με τη μεγάλη θλίψη του ανικανοποίητου μοντερνισμού μετά τα πρώτα 50 χρόνια του ασυγκράτητου 20ού αιώνα.
ΛΟΥΙ ΦΕΡΝΤΙΝΑΝ ΣΕΛΙΝ
Θάνατος επί πιστώσει
μτφρ.: Αγγ. Αγγελίδης, Μ. Αγγελίδου
εκδ. Εστία
Αμετάφραστο μέχρι σήμερα, αλλά ήρθε η ώρα να δούμε το «Mort à crédit» στη γλώσσα μας. Εχει χαρακτηριστεί σίκουελ του υποβλητικού «Ταξιδιού στην άκρη της νύχτας», καθώς ο Φερντινάν Μπαρνταμί ασκεί καθήκοντα γιατρού στο Παρίσι για άπορους ασθενείς. Στο περιθώριο της γαλλικής πρωτεύουσας και πέραν του ορίου της γαλλικής γλώσσας, ο Σελίν –ως άλλος Παζολίνι μείον την αγιοποίηση του ευτελούς– επιθεωρεί τα σύνορα της ύπαρξης ως μεσοπολεμικός τραγωδός. Ο κόσμος που κατασκευάζει μπορεί να ορίζεται από την κακία, τη λαγνεία, την απληστία ή την πούρα βλακεία των ανθρώπων, ωστόσο ο μεγάλος στυλίστας δεν κάνει ούτε μια στάση σε ένα ακόμη ταξίδι στην άκρη της νύχτας – μόνο που εδώ δεν είναι ο Μεγάλος Πόλεμος· είναι ο πόλεμος των ενστίκτων να φάνε έστω μια κονσέρβα ή ένα ψέμα για τη μέλλουσα ζωή.
ΜΑΛΚΟΛΜ ΛΟΟΥΡΙ
Κάτω απ’ το ηφαίστειο
μτφρ.: Κατερίνα Σχινά
εκδ. Μεταίχμιο
Μέρα των Νεκρών στο Μεξικό· η τελευταία μέρα ενός «τυπικού» Δυτικού: πρώην προξένου, πρώην συζύγου, αλκοολικού και κατεστραμμένου. Ακούγεται απλό, αλλά δεν είναι. Ενα μυθιστόρημα που εκτείνεται σε ένα 24ωρο δεν μπορεί να είναι εύκολη υπόθεση. Αν, όμως, αναζητούσε κανείς τη μοντερνιστική βερσιόν του Γολγοθά, θα την έβρισκε κάτω απ’ το ηφαίστειο στο Κουαουναγουάκ του Μεξικού. Είναι πέραν του προφανούς περί έρωτος και αλκοόλ, όσον κι αν η πρώην σύζυγος, η Ιβόν, παρακολουθεί τις τελευταίες ώρες του Τζέφρι Φερμίν. Κι αυτό, διότι ο ήρωας πρόκειται να πεθάνει επειδή δεν κατανοεί πλέον τον κόσμο γύρω του. Ο Λόουρι του επιφύλαξε βαρύ σταυρό. Ηταν, φαίνεται, σχεδόν ασυγχώρητη η αμαρτία του, που από έρωτα εξέπεσε αγκαλιά με το μεσκάλ. Και πέθανε εντέλει για όλους τους λάθος λόγους.
ΦΛΑΝΕΡΙ Ο’ ΚΟΝΟΡ
Σπάνιο να σου τύχει καλός άνθρωπος
μτφρ.: Ρένα Χατχούτ
εκδ. Αντίποδες
Την έννοια του πνευματικού, του υπερφυσικού και του προφητικού την είχαμε συναντήσει και στο «Και βιασταί αρπάζουσιν αυτήν» (μτφρ.: Αλέξανδρος Κοτζιάς, εκδ.: Αντίποδες). Οπως επίσης την καλτ έννοια της θρησκευτικότητας – κοντολογίς, της θρησκοληψίας. Τα διηγήματα αυτά κολυμπούν στην έννοια του προπατορικού αμαρτήματος. Και των συνεπειών του: κυρίως με βίαιο και εν πολλοίς απάνθρωπο τρόπο. Η Φλάνερι Ο’ Κόνορ, μέσα από αναβαπτίσεις, δολοφονίες, απληστία και κομπίνες, επιμένει να απομειώνει τη σημασία της ύπαρξης για να υπερτονίσει την έννοια της βίας ως αφύπνισης. Ιδίως την ώρα του κατάμαυρου χιούμορ της απελπισμένης καθολικής.
ΚΟΡΜΑΚ ΜΑΚΑΡΘΙ
Ο Δρόμος
μτφρ.: Γιώργος Κυριαζής
εκδ.: Gutenberg
Ο «Δρόμος» –αυτό το σπαρακτικό κείμενο– είναι η μετάβαση ενός πατέρα και του γιου του από τα χαλάσματα στο απέραντο της θάλασσας· από τα καμένα στην αγκαλιά του νέου. Οι New York Times το είχαν χαρακτηρίσει «ένα απέριττο μυθιστόρημα, εξίσου ανθρώπινο και οδυνηρό», προτού το κατατάξουν ήδη στα καλύτερα μυθιστορήματα του 21ου αιώνα. Το Πούλιτζερ δεν ήρθε τυχαία στον μετρ της σκοτεινής Αμερικής, αφού ο «Δρόμος» έχει καταχωριστεί ως το αποκορύφωμα ενός σύγχρονου κλασικού, ο οποίος χώρεσε σε λίγες δεκάδες σελίδες όλο το angst της ανθρωπότητας να επιβιώσει από τα χαλάσματα του παλαιού κόσμου προς χάριν ενός άγνωστου, νέου και θαυμαστού.
DAPHNE DU MAURIER
Η κούκλα
εισ.-μτφρ.: Ευαγγελία Κουλιζάκη
εκδ. Στερέωμα
Μεγάλη συγγραφέας η Δάφνη ντι Μοριέ, αλλόκοτη, υποβλητική και «γκοθ», πολλοί την ανακαλύψαμε από την κινηματογραφική μεταφορά του έξοχου «Μετά τα μεσάνυχτα» (Don’t Look Now) του Νίκολας Ρεγκ, αλλά και τη «Ρεβέκκα» και τα «Πουλιά» που καταγοήτευσαν τον Χίτσκοκ. Εδώ έχουμε ένα εξαιρετικό πρώιμο διήγημά της για ένα στοιχειωμένο ερωτικό πάθος που στοιχειώνει (και) τον αναγνώστη, γυρισμένο με φροντίδα στη γλώσσα μας σε μια κομψή νέα σειρά, τους «Αστερισμούς» των εκδόσεων Στερέωμα.
