Ενα μεγάλο τμήμα του –λ.χ. η βορινή πλευρά των κιόνων– δεν έχει σωθεί, με αποτέλεσμα, αν κάποιος τον πρωτοδεί από συγκεκριμένη γωνία, να μην αντιληφθεί αμέσως τον όγκο του. Διαθέτει πολλά σημεία θέασης, από στεριά και θάλασσα, ορισμένα από τα οποία τον παρουσίαζαν μέχρι πρότινος «θαμπό» τη νύχτα. Το τοπικό μάρμαρο Αγριλέζας από το οποίο οικοδομήθηκε (περίπου στο 444-440 π.Χ.) δεν έχει τη «φωτογένεια» του πεντελικού μαρμάρου. Και αυτές είναι μερικές μόνο από τις προκλήσεις που αντιμετώπισε η διεθνώς βραβευμένη σχεδιάστρια φωτισμού Ελευθερία Ντεκώ, όταν ανέλαβε να φωτίσει εκ νέου τον Ναό του Ποσειδώνα στο Σούνιο, του οποίου η καινούργια βραδινή όψη εγκαινιάστηκε χθες από τον πρωθυπουργό Κυριάκο Μητσοτάκη. «Επρεπε να βρούμε μια χρυσή τομή, ώστε το μνημείο να μη μοιάζει δισδιάστατο από ορισμένα σημεία, ούτε να έχει θάμβωση από κάποια άλλα», λέει στην «Κ» η σχεδιάστρια. «Επρεπε να φαίνεται ο όγκος του, η γεωμετρία και η αναγλυφότητά του».
Συνολικά 38 νέα φωτιστικά σώματα τεχνολογίας LED τοποθετήθηκαν βόρεια και νότια του ναού, αλλά και κατά μήκος του περιβόλου του Ιερού και της εσωτερικής όψης του τείχους που το ορίζει. Αν και περισσότερα από τα 12 που είχαν τοποθετηθεί ενόψει των Ολυμπιακών Αγώνων της Αθήνας το 2004 (και τα οποία υπέστησαν τη φθορά του χρόνου), τα νέα σώματα μειώνουν τη φωτορρύπανση και την κατανάλωση ενέργειας. Ενώ όμως τέτοια χαρακτηριστικά είναι πλέον αυτονόητα, δεν ισχύει ίσως το ίδιο με τον τρόπο που αξιοποιήθηκε η «θερμοκρασία» του φωτός. «Στην εξωτερική πλευρά των κιόνων χρησιμοποιήθηκε ψυχρότερη απόχρωση του λευκού και θερμότερη στην εσωτερική, καθώς και μια πιο ουδέτερη στη βάση του ναού, ώστε με τη διαφοροποίηση να επιτυγχάνεται καλύτερη ανάγνωση του όγκου και του αναγλύφου», εξηγεί η Ελευθερία Ντεκώ. Ο ίδιος στόχος αφορούσε και τη θέαση από απόσταση, π.χ. από τους οδηγούς που αντικρίζουν τον ναό φωτισμένο το βράδυ. «Μελετήσαμε το αποτέλεσμα από διάφορα σημεία», σημειώνει η σχεδιάστρια. «Το ζητούμενο ήταν να μπορεί κανείς να αναγνωρίσει τον ναό, όχι να βλέπει μια μουντζούρα στο σκοτάδι».
«Επρεπε να βρούμε μια χρυσή τομή, ώστε το μνημείο να μη μοιάζει δισδιάστατο από ορισμένα σημεία, ούτε να έχει θάμβωση από κάποια άλλα».
Τα εγκαίνια πραγματοποιήθηκαν παρουσία της υπουργού Πολιτισμού Λίνας Μενδώνη, του προέδρου της Metlen Energy & Metals Ευάγγελου Μυτιληναίου (που χρηματοδότησε τη μελέτη και την υλοποίηση του έργου), αλλά και καλεσμένων από το εξωτερικό, με την όλη εκδήλωση, που έκλεισε με συναυλία του Σταύρου Ξαρχάκου, να προβάλλεται διαδικτυακά, καθώς διάφορα ιδρύματα εξέφρασαν ενδιαφέρον για το γεγονός. Οι ομιλητές μνημόνευσαν και τη βραβευμένη δουλειά της Ελευθερίας Ντεκώ και των συνεργατών της στον φωτισμό της Ακρόπολης, ένα ερώτημα επομένως έχει να κάνει με τις διαφορές των δύο εγχειρημάτων. «Ο φωτισμός του Παρθενώνα προβλέπει δύο φωτιστικά σώματα ανά κίονα», διευκρινίζει η κ. Ντεκώ, «ενώ στον Ναό του Ποσειδώνα έχουμε ένα σώμα ανά τρεις κίονες, σε μια λογική “less is more”. Είναι διαφορετική η μορφολογία του βράχου της Ακρόπολης από εκείνη του Σουνίου. Και έπρεπε να προσέξουμε ώστε οι προβολείς να μην προκαλούν όχληση στο τοπίο και στους πρωινούς επισκέπτες».
Η πρώτη φάση του έργου περιλάμβανε τον φωτισμό του Ιερού του Ποσειδώνα και του άμεσου περιβάλλοντός του, ενώ η δεύτερη θα αφορά τα λείψανα του γύρω αρχαίου οικισμού και τα τείχη της βόρειας και ανατολικής πλευράς του. Η Ελευθερία Ντεκώ και οι συνεργάτες της έχουν επίσης σχεδιάσει τον φωτισμό στην Ακροκόρινθο, στον Ναό του Ηφαίστου και στο Μνημείο του Φιλοπάππου, στην Ηετιώνεια Πύλη κ.ά. «Με γοητεύουν τα μνημεία, στη μορφή που έχουν τώρα, σαν άνθρωποι που έχουν γεράσει, αλλά έχουν διατηρήσει την προσωπικότητα, την αρχοντιά και την εσωτερική τους λάμψη», λέει η σχεδιάστρια. «Με έναν τρόπο, λοιπόν, όταν σχεδιάζω τον φωτισμό τους φωτίζομαι εγώ από αυτά, καθώς μαθαίνω σε βάθος στοιχεία του ανυπέρβλητου πολιτισμού τους».
Εχει άραγε κάποια κοινή λογική όταν τα προσεγγίζει; «Η φιλοσοφία μας είναι να μην κάνουμε το ίδιο, να μην κάνουμε αυτό που ξέρουμε ότι έχουμε κάνει καλά, αλλά να ξεκινάμε από το μηδέν», καταλήγει η Ελευθερία Ντεκώ. «Ο Ναός του Ποσειδώνα μπορεί να έχει κοινές αναφορές με τον Παρθενώνα, όμως το τοπίο είναι διαφορετικό. Αφήνουμε λοιπόν το ίδιο το μέρος, το μνημείο, το αρχιτεκτόνημα να μας μιλήσει, να μας πει τι έχει ανάγκη για να φωτιστεί. Εχουμε τις βασικές μας αρχές, όπως όμως συμβαίνει με τις επτά νότες στο πιάνο, με τις οποίες μπορούν να γραφτούν άπειρα τραγούδια, αναζητούμε τι είναι καλύτερο κάθε φορά».
