Χρειάστηκε να περάσει από χίλια κύματα, αλλά το αποτέλεσμα είναι εντυπωσιακό. Ο μαίανδρος, που εμφανίζεται στη δημοφιλή σειρά του Netflix «Kaos» και συγκεκριμένα αναδύεται από ένα συντριβάνι στον κήπο του θεού Δία, διαδραματίζει κομβικό ρόλο όσον αφορά την εξέλιξη της ιστορίας. Δημιουργός του μαιάνδρου είναι ο βραβευμένος Ελληνας καλλιτέχνης οπτικών εφέ, Γιώργος Παπαϊωάννου.
«Δούλεψα σε αυτό, ακριβώς έναν χρόνο. Για ένα στοιχείο, έκανα 10-12 πλάνα. Είναι η πιο μεγάλη και επιτυχημένη παραγωγή στην οποία έχω δουλέψει», λέει στην «Κ» ο δημιουργός που ειδικεύεται στα FX (προσομοίωση φυσικών φαινομένων όπως καπνός, φωτιά, νερό κ.ά.). Μέρος του «Kaos» ανέλαβε μεγάλο βρετανικό στούντιο με το οποίο ο Παπαϊωάννου ήδη συνεργαζόταν και κάπως έτσι ήρθε και αυτό το πρότζεκτ στα χέρια του.
Η επιτυχία της μαύρης κωμωδίας, με επίκεντρο τη διχόνοια που επικρατεί στον Ολυμπο και τους τρεις θνητούς που προορίζονται να αναδιαμορφώσουν το μέλλον της ανθρωπότητας, ήρθε μέσα σε λίγες μόνο ημέρες από την κυκλοφορία της στη streaming πλατφόρμα.
Τα πρώτα βήματα
Ο Παπαϊωάννου έχει μια σημαντική πορεία στον κλάδο των οπτικών εφέ, η οποία χτίστηκε σταδιακά. Από μικρό παιδί αγαπούσε τους υπολογιστές αγοράζοντας τον πρώτο του σε ηλικία 12 χρονών. «Παράλληλα με το σχολείο, με ενδιέφερε η επεξεργασία ήχου-εικόνας… κάτι πολύ πρωτόγνωρο για την εποχή», θυμάται ο ίδιος. «Η οικογένειά μου απέκτησε την πρώτη της κάμερα το 1994, ήταν μια παλιά αναλογική. Αρχισα να γράφω, να κόβω, να μοντάρω. Αυτό εξελίχθηκε στα φοιτητικά μου χρόνια».
Στα τέλη της δεκαετίας του 1990, ο καλλιτέχνης πέρασε στη σχολή Πολιτικών Μηχανικών του Πολυτεχνείου στη Θεσσαλονίκη. Σε διάστημα δέκα ετών, απέκτησε πτυχίο και διδακτορικό στην Υπολογιστική Μηχανική. «Εκανα προγραμματισμό, 3D μοντέλα και ανάλυση κατασκευών. Στη συνέχεια, δοκίμασα να φτιάξω οπτικά εφέ», εξηγεί. Το 2002 άρχισε να ψηφιοποιεί βίντεο. «Με τους φίλους μου δημιουργήσαμε μια κινηματογραφική ομάδα, την OTiNaNAi Productions. Ξετρελαμένοι με τους Μόντι Πάιθον και την κωμωδία, κάναμε σκετσάκια και δημιουργούσαμε αστεία βιντεάκια», λέει.
Παράλληλα με το σχολείο, με ενδιέφερε η επεξεργασία ήχου-εικόνας… πρωτόγνωρο για την εποχή. Η οικογένειά μου απέκτησε την πρώτη της κάμερα το 1994, ήταν μια παλιά αναλογική. Αρχισα να γράφω, να κόβω, να μοντάρω.
Με την εμφάνιση του YouTube το 2006 και της ιστοσελίδας Video Copilot που παρουσίαζε οδηγίες χρήσης του λογισμικού γραφικών κίνησης After Effects, η ομάδα πήγε το χόμπι της ένα βήμα παρακάτω δημιουργώντας την ταινία «Σούπερ Δημήτριος» (2011). «Δοκιμάσαμε να τη στείλουμε στο 52ο Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης. Ηταν ερασιτεχνικό το φιλμ, ουσιαστικά μια σάτιρα που αφορούσε τη Θεσσαλονίκη. Πήγε πολύ καλά, η ανταπόκριση του κοινού ήταν θετική – όχι μόνο για την ίδια την ταινία αλλά και για τα μέσα που χρησιμοποιήσαμε», τονίζει ο Παπαϊωάννου. Στο τέλος της διοργάνωσης, η ομάδα παρέλαβε το βραβείο κοινού.
Στο Λος Αντζελες
Ομως πριν από το βραβείο, ο Παπαϊωάννου θα είχε μια πρόταση που θα άλλαζε τη ζωή του. «Στο τρένο για το φεστιβάλ, η τότε σύντροφος και σήμερα σύζυγός μου Σοφία, είχε μια εντελώς τυχαία συνάντηση με εργαζόμενη στο Ιδρυμα Fulbright. Της μίλησε για μένα και τη δουλειά μου, και αυτή μου σύστησε να αποταθώ σε ένα πρόγραμμα του ιδρύματος». Αφού τον ρώτησαν με τι ήθελε να ασχοληθεί, του πρότειναν να πάει για μισό χρόνο στην Αμερική με υποτροφία για να γίνει καλύτερος στον τομέα του. «Για δυο χρόνια, δεν θα μπορούσα να επιστρέψω στην Αμερική, καθώς σύμφωνα με το πρόγραμμα θα έπρεπε να μεταλαμπαδεύσω τις γνώσεις που έμαθα εκεί, στη χώρα μου», εξηγεί.
Η σχολή στο Λος Αντζελες ήταν φανταστική. Είχα την ευκαιρία να δω από κοντά πώς δουλεύουν σε μεγάλες παραγωγές όπως το “Game of Thrones“. Αλλά διδάχτηκα και διαφήμιση που με γοήτευε.
Επειτα από έρευνα, αποφάσισε να αποκτήσει εξειδίκευση στα οπτικά εφέ. Βρήκε τη σχολή Gnomon στο Λος Αντζελες και έστειλε γράμμα ζητώντας να παρακολουθήσει μαθήματα για έξι μήνες. Εφυγα τον Σεπτέμβριο του 2012 και επέστρεψα στην Ελλάδα τον Απρίλιο του 2013. Η σχολή ήταν φανταστική όπως και οι παρέες που διαμορφώθηκαν. Εμαθα πολλά και είχα την ευκαιρία να δω από κοντά πώς δουλεύουν σε μεγάλες παραγωγές όπως το “Game of Thrones“. Αλλά διδάχτηκα και διαφήμιση που με γοήτευε».
Οταν επέστρεψε, άρχισε να κάνει δουλειές από την Ελλάδα για την Ελλάδα. Μέχρι που το 2014, διάβασε σε αγγελία ότι η βουλγαρική εταιρεία οπτικών εφέ Worldwide FX, της οποίας πολλές παραγωγές δράσης έχουν γυριστεί στη Θεσσαλονίκη, έψαχνε συνεργάτες για το φιλμ «Οι αναλώσιμοι 3». Η δουλειά για την ταινία άρχισε όταν ο καλλιτέχνης πήγε στη Σόφια.
Ο Παπαϊωάννου θεωρεί ότι η καριέρα του στον χώρο των visual effects άρχισε επίσημα όταν του προτάθηκε να εργαστεί στα στούντιο της Framestore, στο Λονδίνο. «Αρχικά έκανα κάποια CG κινούμενα σχέδια για διαφημίσεις και αργότερα επέστρεψα για ένα χριστουγεννιάτικο διαφημιστικό. Τότε ξεκίνησε το σερί».
Από «Το Στέμμα»… στο «Kaos»
Την τελευταία τριετία, ασχολείται κυρίως με τη διαφήμιση για τη βρετανική εταιρεία Glassworks. Αλλά στο ενδιάμεσο, ανέλαβε δουλειές σε γνωστές τηλεοπτικές και κινηματογραφικές παραγωγές. Για παράδειγμα, μαζί με άλλους δούλεψε σε τρία πλάνα της πρώτης σεζόν της βραβευμένης σειράς «Το Στέμμα». «Στη συνέχεια δούλεψα για τη σειρά “The Alienist“. Με έναν φίλο μου κάναμε μια σεκάνς όπου εμφανίζεται ένα ποταμόπλοιο. Φτάνει ο χαρακτήρας της ηθοποιού Ντακότα Φάνινγκ σε μια προβλήτα και πίσω φαίνεται το 3D ποταμόπλοιο. Το νερό είναι επίσης δική μας δημιουργία. Μικρή συμμετοχή είχα και στη σειρά της Amazon, “The Rig“», λέει ο Παπαϊωάννου. Λίγο μετά, έφτασε στα χέρια του το «Κaos». «Πριν από εμένα, υπήρχε κάποιος άλλος καλλιτέχνης που ξεκίνησε να κάνει τα πρώτα τεστ για το πώς θέλει η παραγωγή να είναι το εφέ του μαιάνδρου. Στην ουσία, πήρα μια πρώτη σειρά από εκδοχές και συνέχισα». Οσο για τον κινηματογράφο, ο δημιουργός τονίζει ότι πέρα από την ταινία του Χριστόφορου Παπακαλιάτη «Ενας άλλος κόσμος» (2015) στην οποία συμμετείχε, δεν είναι σίγουρος ότι θα ήθελε να εργαστεί σε κάποια μεγάλη κινηματογραφική παραγωγή.
Στο εξωτερικό προσλαμβάνουν έναν καλλιτέχνη για να δημιουργήσει μόνο ένα πλάνο από τα δέκα. Στην Ελλάδα θα προσλάβουν δύο ανθρώπους για να κάνουν ένα ολόκληρο διαφημιστικό…
Η δουλειά ενός ανθρώπου που εργάζεται στον κλάδο των οπτικών εφέ είναι σίγουρα απαιτητική και στρεσογόνα. «Το πιο σημαντικό, όμως, είναι να καταφέρει κανείς να κατανοήσει την αρχική ιδέα, να συμφωνήσει με το δημιουργικό τμήμα. Αλλη πρόκληση είναι να κάνεις τη δουλειά σου όσο καλύτερα μπορείς, στον χρόνο που σου δίνεται», σημειώνει ο καλλιτέχνης.
Η συζήτηση πηγαίνει στις διαφορές που υπάρχουν στον τομέα αυτό, σε Ελλάδα και εξωτερικό. Η βασική είναι ο χρόνος. «Στην Ελλάδα ο χρόνος αυτός είναι συγκριτικά πολύ μικρότερος σε σχέση με το εξωτερικό. Επίσης, μπορεί για μια δουλειά στο εξωτερικό να προσλάβουν κάποιον καλλιτέχνη μόνο για να δημιουργήσει ένα πλάνο από τα δέκα. Στην Ελλάδα θα προσλάβουν δύο ανθρώπους για να κάνουν ένα ολόκληρο διαφημιστικό. Η διαφορά, επομένως, αφορά τα μεγέθη του απαιτούμενου χρόνου ολοκλήρωσης και του προϋπολογισμού».
Το gaming και η AI
Το μέλλον της τέχνης των εφέ βρίσκεται στο gaming (ηλεκτρονικά παιχνίδια). «Ειδικά μετά την κυκλοφορία του Mandalorian. Για κάποιον που κάνει τώρα τα πρώτα βήματά του στον χώρο, έχουν βοηθήσει πολύ η τεχνολογία, οι κάρτες γραφικών και οι επεξεργαστές με αποτέλεσμα πολλοί να δουλεύουν στο πρόγραμμα Unreal Engine. Είναι ένα περιβάλλον όπου φτιάχνεις 3D και μπορείς σε πραγματικό (real time) χρόνο να έχεις την ποιότητα ρέντερ», λέει ο Παπαϊωάννου τονίζοντας ότι από τη βιομηχανία του gaming ξεκίνησε και η δημιουργία του 3D φωτορεαλισμού και στη συνέχεια πέρασε στην κινηματογραφική εικονική πραγματικότητα.
Φωτ. Ο μαίανδρος που δημιούργησε ο Γιώργος Παπαϊωάννου/KAOS/Netflix, Επεξεργασία: Michael Kirki
Και αν η τεχνητή νοημοσύνη στην εποχή μας απειλεί επαγγέλματα στους χώρους της τηλεόρασης και του κινηματογράφου, σε αυτόν των εφέ… βοηθάει. «Στον δικό μας τομέα, δεν έχει εμφανιστεί ακόμα αλλά και να έρθει, δεν πιστεύω ότι θα αντικαταστήσει πλήρως τη δουλειά στο κομμάτι μου».
Δείτε το τρέιλερ της σειράς Kaos.
