Και τούτη η ηγεσία του υπουργείου Παιδείας –ο Κυριάκος Πιερρακάκης και το επιτελείο του– ετοιμάζει σχέδιο αναβάθμισης των σχολικών βιβλιοθηκών με επιλογή νέων βιβλίων, λειτουργία τους ως λεσχών ανάγνωσης και άνοιγμά τους στην πόλη. Καθόλου κακό φυσικά, αφού οι σχολικές βιβλιοθήκες είναι ουσιαστικά σε αχρησία.
Με εξαίρεση τις 500 σχολικές βιβλιοθήκες που δημιουργήθηκαν με ευρωπαϊκά κονδύλια επί υπουργίας Γεράσιμου Αρσένη, το μοντέλο των σχολικών βιβλιοθηκών, όπου υπάρχουν και στον βαθμό που εφαρμόστηκε, ήταν της «παραδοσιακής βιβλιοθήκης», που δεν είναι επιτυχημένο. Εδώ και 25 χρόνια η ελληνική εκπαίδευση «παλεύει» με την εμφύσηση της ιδέας της φιλαναγνωσίας στους μαθητές, αλλά δεν τα έχει καταφέρει. Τα συμφέροντα είναι σύνθετα, οι νοοτροπίες παγιωμένες, και οι πολιτικές που σχεδιάστηκαν και εφαρμόστηκαν απεδείχθη ότι δεν αφορούσαν τους μαθητές.
«Οπου υπάρχει σχολική βιβλιοθήκη, την χρησιμοποιούν κατά κύριο λόγο οι εκπαιδευτικοί, και πολύ λίγοι μαθητές», μου ανέφερε έμπειρο στέλεχος της εκπαιδευτικής ιεραρχίας. Σήμερα τα ράφια των σχολικών βιβλιοθηκών είναι γεμάτα από διαφόρων ειδών βιβλία – λογοτεχνία κυρίως, βιβλία τοπικών εκδοτών, ενώ έχουν εμφανιστεί και, τα σημαντικά μεν αλλά αδιάφορα για τους εφήβους, βιβλία πανεπιστημιακών εκδόσεων. Ο λόγος είναι ότι για όλα τα σχολεία επιλέγονταν βιβλία λίγα από όλους, με στόχο να μην αδικηθεί – δυσαρεστηθεί (ή να μην ευνοηθεί) κάποιος εκδότης. Ακόμη και όταν καταρτίσθηκε επιτροπή αξιολόγησης των βιβλίων που θα πήγαιναν στις σχολικές βιβλιοθήκες, λίγοι μαθητές ενδιαφέρθηκαν.
Ο σημερινός μαθητής (ιδίως στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση) είναι ο πιο σκληρά εργαζόμενος πολίτης. Ας αναλογιστούμε τα φροντιστήρια ξένων γλωσσών, τις εξωσχολικές δραστηριότητες, την εντατικοποίηση της προετοιμασίας για τις Πανελλαδικές Εξετάσεις.
Αρα, «κλειδί» για την αξιοποίηση της βιβλιοθήκης του σχολείου από έναν μαθητή είναι να του είναι χρήσιμη. Χρήσιμη στα μαθήματα. Να μάθει, δηλαδή, να αφομοιώνει τη διδακτέα ύλη όχι μόνο με απομνημόνευση αλλά και με εργασίες αξιοποιώντας εξωσχολικά – εξωδιδακτικά βιβλία με τη λογική των πηγών. Επί υπουργίας Αννας Διαμαντοπούλου η σύνταξη εργασιών εισήχθη (θεσμικά τουλάχιστον) για πρώτη φορά στην εκπαιδευτική διαδικασία, όμως και πάλι στην πράξη δύσκολα μπορεί να υπάρξει χρόνος για εργασίες σε ένα τόσο μπουκωμένο διδακτικό πρόγραμμα. Οσες περιπτώσεις φίλων γνωρίζω, εκείνοι συντάσσουν τις σχολικές εργασίες των παιδιών τους!
Ομως, οι εκπαιδευτικοί και το υπουργείο Παιδείας πρέπει να επιμείνουν, απαιτείται χρόνος για να αλλάξει η δυσκίνητη εκπαιδευτική διαδικασία. Βασικό ζητούμενο τα βιβλία στις σχολικές βιβλιοθήκες να διαφοροποιούνται με βάση και τις επιλογές των εκπαιδευτικών, που θα κληθούν να τα αξιοποιήσουν στη διδασκαλία. Παράλληλα, πρέπει να συνδεθούν με τα εργαστήρια πληροφορικής, αφού οι σημερινοί μαθητές είναι πολύ εξοικειωμένοι με τη χρήση του κινητού τηλεφώνου και του τάμπλετ. Η πορεία προς τη φιλαναγνωσία και την εξοικείωση με το βιβλίο θα είναι μακρά, αλλά προηγουμένως πρέπει η πολιτεία να επιλέξει τη σωστή κατεύθυνση.
