Από τα κτίρια που σταματούν να περιεργαστούν όσοι είναι ευαίσθητοι στην αστική ομορφιά, είναι το ερειπωμένο αρχοντικό που υψώνεται σε περίοπτη θέση στο κέντρο της Αθήνας, Ναυάρχου Νικοδήμου και Σκούφου. Βρίσκεται, δηλαδή, ανάμεσα στη Βουλής και στη Νίκης, ευθεία οδηγείσαι στη Φιλελλήνων. Αυτό το αθηναϊκό μέγαρο, χτισμένο στις αρχές του 20ού αιώνα, όταν όλη εκείνη η περιοχή, η Απόλλωνος, η Φιλελλήνων, η Σκούφου, η Βουλής είχαν αρχοντικές κατοικίες, μαραζώνει από τη δεκαετία του 1970. Θα υπάρχουν αναμφίβολα όνειρα για την αναγέννησή του, πιθανότατα, αλλά η εικόνα του διαρκώς χειροτερεύει επί μισόν αιώνα.
Το είχα φωτογραφήσει, πρώτη φορά, τον Μάιο του 1978, μαθητής σχολείου ακόμη. Ηταν το κτίριο και τότε κλειστό, αλλά χωρίς σημαντικές φθορές. Η εξώθυρα ήταν λευκή τότε και η πρόχειρη λήψη εκείνης της εποχής είχε στο ίδιο κάδρο ένα σκύλο αριστερά, μία γυναίκα με κόκκινη ομπρέλα στο κέντρο, και ένα αυτοκίνητο αρχών του ’70, στα δεξιά. Αυτό το κάδρο μου δίνει τη δυνατότητα να έχω ένα ημερολόγιο ερείπωσης αυτού του θαυμάσιου κτιρίου, του οποίου ελπίζω σταδιακά να συμπληρωθεί η βιογραφία του. Η αισθητική οργάνωση των μορφοπλαστικών στοιχείων του, που κοσμούν την πρόσοψη με την ημικυκλική γωνία, είναι υψηλής τέχνης. Τα επίκρανα είναι από μόνα τους μνημεία γλυπτικής. Ολο το κέντρο της Αθήνας, γύρω από το Σύνταγμα, όταν έως το 1920-30 διατηρούσε ακόμη πολλές κατοικίες. Ας σκεφτούμε τη γωνία Μητροπόλεως και Νίκης, Μητροπόλεως και Υπατίας, Απόλλωνος 14, Βουλής 49, και τόσα ακόμη… Πολλά νεοκλασικά αρχοντικά, οικογενειακές εστίες, σε όλους αυτούς τους δρόμους, κατεδαφίστηκαν ήδη από τη δεκαετία του 1930 και τα περισσότερα, βεβαίως, μετά το 1950-55.
Στη γωνία Ναυάρχου Νικοδήμου και Σκούφου επιζούν ως σκιές μερικές μνήμες. Από τις πιο παλιές που έχουν προσφέρει παλιοί Αθηναίοι είναι ότι εκεί ζούσε η αρμένικη οικογένεια Αγκαζίρ (δάσκαλος των γαλλικών ο πατέρας). Στο ίδιο κτίριο, από την είσοδο της οδού Σκούφου 6, είχε τη στέγη του ένας από τους πιο φημισμένους οίκους ραπτικής της Αθήνας, ο οίκος Φιλδισάκου.
«Στο κτίριο αυτό ήταν το ατελιέ Haute Couture της νονάς μου Αντωνίας Φιλδισάκου, εν συνεχεία δικηγορικό γραφείο της Ισμήνης Παπαρδέλη, μέχρι που κάηκε κατά τη δεκαετία του 1970», θυμάται η Μαριάννα Θεοδωροπούλου, με τις πολύτιμες αναμνήσεις της. Αν ένας εκδότης αποφάσιζε να οργανώσει σε ένα βιβλίο όσα έχει να μοιραστεί μαζί μας η Μαριάννα Θεοδωροπούλου θα είχε προσφέρει σημαντικό έργο υπέρ της μνήμης της αστικής Αθήνας μετά το 1950. Η μικροϊστορία δυστυχώς χάνεται, εξανεμίζεται…
Με έδρα αυτό λοιπόν το κτίριο, ο οίκος των δύο αδελφών, Ιωάννας και Αντωνίας Φιλδισάκου, διαφημίζεται στον αθηναϊκό Τύπο. Διαβάζω ότι τον Φεβρουάριο του 1931, στον καθιερωμένο χορό των Εμπορορραπτών, που θα δινόταν στο ξενοδοχείο «Ακροπόλ Παλάς», συγκεντρώθηκαν πολλά και ωραία δώρα εκ μέρους διαφόρων οίκων. Από ένα φόρεμα χορού είχαν προσφέρει οι οίκοι Φιλδισάκου, Ευαγγελίδου και Τσούχλου, τα πιο μεγάλα ονόματα της αθηναϊκής υψηλής ραπτικής.
Από την οδό Σκούφου 6, θα είχε περάσει κομψός γυναικόκοσμος. Το 1947, ο οίκος Φιλδισάκου ενημερώνει την πελατεία του ότι από τις 20 Οκτωβρίου αρχίζει η επίδειξη της νέας συλλογής χειμερινής περιόδου. Αυτό επαναλαμβάνεται κάθε χρόνο. Το 1961, καταχώριση στην «Καθημερινή» μας ενημερώνει πως ο «Οίκος Ιωάννα Φιλδισάκου παρουσιάζει την χειμερινήν κολεξιόν φορεμάτων και επανωφορίων την 21η Οκτωβρίου». Το 1964, Ιούλιο μήνα, εκποιούνται, δίνονται δηλαδή με χαμηλές τιμές, τα μοντέλα της περασμένης σεζόν. Πολλές ιστορίες θα είχαμε να καταγράψουμε… Η βιογραφία του κτιρίου θα συμπληρωθεί.
