Μια γυναίκα ποζάρει στην κορυφή μιας τούρτας που τη βάση της κρατούν δυο άνδρες. Στο κεφάλι μιας καρυάτιδας, που σκουπίζει με το ένα της χέρι, υπάρχει μια στοίβα από εφημερίδες και ένα ποτήρι καφές. Ενα κορίτσι στην εφηβεία κάθεται σκυμμένο την ώρα που επτά δάχτυλα δείχνουν προς το μέρος του.
Αυτές είναι μόνο μερικές από τις εικόνες που σχεδίασε ο Θεσσαλονικιός γραφίστας και art director Σάκης Στριτσίδης για τις παραστάσεις του Εθνικού Θεάτρου την περίοδο 2024-2025. «Η συνεργασία μου με το Εθνικό Θέατρο είναι μια σχέση που μετρά σχεδόν δύο δεκαετίες, είναι μια σχέση δημιουργική με πολλά κεφάλαια», λέει ο κ. Στριτσίδης στην «Κ». Η οπτική ταυτότητα της φετινής θεατρικής σεζόν έρχεται σε συνέχεια των δύο προηγούμενων περιόδων, οι αφίσες των οποίων είχαν διαφορετικό σχεδιασμό, δηλαδή είναι τέσσερις σεζόν με τρεις διαφορετικές ταυτότητες. «Είμαι ευγνώμων στους Γιάννη Μόσχο και Ερι Κύργια για την εμπιστοσύνη και την άψογη συνεργασία». Αλλά και αρκετά παλαιότερα, ο γραφίστας έχει συνεργαστεί με το Εθνικό Θέατρο, πρώτα υπό την καλλιτεχνική διεύθυνση του Γιάννη Χουβαρδά και κατόπιν αυτή του Στάθη Λιβαθινού.
Τα έργα του βραβευμένου γραφίστα, που εργάζεται στον χώρο του πολιτισμού από το 1999 διατηρώντας δικό του στούντιο (Front) στην Αθήνα από το 2004, συνδυάζουν τη φαντασία και τα όνειρα ενώ ταυτόχρονα περιλαμβάνουν σύγχρονα στοιχεία όπως οι γεωμετρικές γραμμές και τα έντονα χρώματα. «Οι ιδέες για το εικαστικό της κάθε παράστασης (key visual), που πρέπει να υπηρετούν και το γενικότερο σχεδιαστικό concept της χρονιάς, προκύπτουν από μια πολύ συγκεκριμένη διαδικασία που ακολουθούμε», εξηγεί. Και συμπληρώνει: «Αυτή συνίσταται τόσο την ανάγνωση εκ μέρους μου του θεατρικού κειμένου, όσο και στη διεξοδική συζήτηση που συνήθως προηγείται με τον σκηνοθέτη, ή ακόμα και με τον συγγραφέα αν είναι εφικτό ή και σκηνογράφο / δραματολόγο, για τη δική του προσέγγιση και ματιά».
Για τον ίδιο, οι ιδέες μπορεί να προκύψουν ακόμα και κατά τη διάρκεια της συνάντησης με τον δημιουργό του κάθε πρότζεκτ ή στη διαδικασία του σχεδιασμού. Μια διαδικασία που «συχνά έχει πολλά μπρος-πίσω και καταλήγει στις απαραίτητες εγκρίσεις που πρέπει να παρθούν».
Ο κ. Στριτσίδης είχε δημιουργική τάση από μικρό παιδί, μια τάση που διατηρήθηκε μεγαλώνοντας. Τα καλλιτεχνικά ερεθίσματα υπήρχαν στην οικογένεια, στις φιλίες, στην ενασχόλησή του με τη μουσική, την DIY κουλτούρα, την έρευνα και την εκπαίδευση που συνεχίζεται ακόμα και σήμερα. «Κάπου στα μέσα της δεκαετίας του 1990 ήταν το σημείο όπου πήρα μια πολύ δύσκολη αλλά κομβική απόφαση: να αφήσω τις σπουδές στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης και να σπουδάσω αυτό που πραγματικά ήθελα να κάνω τότε», λέει ο καλλιτέχνης. Οπως αναφέρει, τα υπόλοιπα προέκυψαν είτε από επιλογή, είτε τυχαία, το ένα έφερε το άλλο και όχι πάντα εύκολα. «Αυτό που αγαπώ περισσότερο στο επάγγελμα και με “κρατάει” είναι αφενός μεν η ίδια η δημιουργική διαδικασία, αλλά και η συνδιαλλαγή με πολύ διαφορετικούς και αξιόλογους ανθρώπους, έργα, κείμενα και ιδέες. Μαθαίνεις μέσα από όλα αυτά (όχι χωρίς το τίμημα βέβαια) να γίνεσαι πιο ευέλικτος και πιο ανοιχτός, να συνεργάζεσαι με τον άλλον και να τον σέβεσαι».
Από τα τέλη της δεκαετίας του 1990 που εργάζεται για έντυπες εκδόσεις, ο γραφίστας έχει μια σημαντική πορεία στον χώρο του πολιτισμού. Μερικοί από τους συνεργάτες του είναι το Ιδρυμα Ωνάση, η Μπιενάλε της Αθήνας, το Εθνικό Θέατρο, το Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης, το Διεθνές Φεστιβάλ Κινηματογράφου Αθηνών και η ActionAid Ελλάς. Τον ρωτάω για τη μετάβαση από το χαρτί, στα ψηφιακά Μέσα. «Είναι δυο διαφορετικές χρονικές περίοδοι με εντελώς διαφορετικά χαρακτηριστικά. Οθόνες παντού. Οι περισσότεροι πλέον στην τσέπη μας δεν έχουμε ένα απλό τηλέφωνο αλλά έναν πολύ ισχυρό και πολύ μικρό υπολογιστή, που επίσης είναι και συνεχώς συνδεδεμένος», απαντά. «Η τεχνητή νοημοσύνη είναι ήδη εδώ καλπάζουσα, και φαίνεται πως οι εξελίξεις είναι πλέον ασταμάτητες. Αυτά που στα τέλη του 1990 ακούγονταν λίγο – πολύ σαν σενάρια επιστημονικής φαντασίας είναι με τον ένα ή τον άλλον τρόπο πραγματικότητα. Και έχω την εντύπωση πως ο άνθρωπος έτσι χάνει σιγά-σιγά την ανθρωπιά του, “από-ανθρωποποιείται”».
Οι εποχές έχουν αλλάξει, ζούμε μέσα σε έναν καταιγισμό εικόνων και πληροφοριών, οι ρυθμοί είναι ραγδαίοι και αυξάνονται όλο περισσότερο. «Ολοι και όλα γύρω μας με κάποιο τρόπο επιζητούν την προσοχή μας. Σκοπός μου κάθε φορά που σχεδιάζω ένα εικαστικό ή ένα εξώφυλλο, είναι να τραβήξω τη ματιά, να κρατήσω το ενδιαφέρον του πιθανού θεατή ή αναγνώστη και να επικοινωνήσω το εκάστοτε “μήνυμα” στα περίπου 2-3 δευτερόλεπτα που έχω στη διάθεση μου. Αν δεν το καταφέρω αυτό σε αυτόν τον χρόνο, το βλέμμα του και η προσοχή του, εκ των πραγμάτων, θα πάει κάπου άλλου», λέει ο κ. Στριτσίδης.
Η συζήτηση κατευθύνεται στον ευρύτερο εγχώριο πολιτισμό. Ο ίδιος τονίζει ότι μετά την πανδημία, όλα δείχνουν επιστροφή στην «όποια φυσικότητα των πραγμάτων». «Η ψυχική εξουθένωση και το συλλογικό τραύμα από την πανδημία και τη δυστοπία που ζούμε, φαίνεται πως είναι δύσκολο να επουλωθεί. Στη συνθήκη αυτή οι τέχνες φαντάζουν – για ακόμα μια φορά – σαν βάλσαμο, ειδικά οι ζωντανές που εμπεριέχουν και το “μαζί”».
Οσον αφορά τα επόμενα επαγγελματικά του βήματα, ο καλλιτέχνης πιστεύει σε μια φράση που αποδίδεται πιο συχνά στον Τζον Λένον: «”Ζωή είναι αυτό που σου συμβαίνει, ενώ εσύ κάνεις άλλα σχέδια”. Και τότε απλά αυτοσχεδιάζεις, για να πας παρακάτω».
Κεντρική φωτογραφία: Οι αφίσες της Πειραματικής Σκηνής Νέων Δημιουργών της περιόδου 2024 25 για το Εθνικό Θέατρο. Από αριστερά προς τα δεξιά: «Πανδώρα», Σύλληψη-Σκηνοθεσία: Ουίτσι, «Μα Γκράν’μα», Σύλληψη-Σκηνοθεσία: Δημήτρης Χαραλαμπόπουλος, «Εχθρός του Λαού», βασισμένο στο έργο του Χένρικ Ίψεν, Διασκεύη-Σκηνοθεσία: Κωνσταντίνος Βασιλακόπουλος, «Η Λυγερή» του Ανδρέα Καρκαβίτσα, Διασκευή: Ειρήνη Μουντράκη, Σκηνοθεσία: Ειρήνη Λαμπρινοπούλου.
