Το μουσικό δρώμενο «Γέφυρες: Ελλάδα – Ισραήλ – Παλαιστίνη», με την υπογραφή της Ευανθίας Ρεμπούτσικα στο Ρωμαϊκό Ωδείο την ερχόμενη Παρασκευή, έρχεται ως συνέχεια της ατμοσφαιρικής μουσικής παράστασης «Γυναίκες της Μεσογείου» που είχε παρουσιάσει το περυσινό φθινόπωρο στον ίδιο χώρο. Ο συμβολισμός, ωστόσο, αυτού του καλλιτεχνικού εγχειρήματος είναι σαφής. «Σε έναν κόσμο όπου οι διαιρέσεις είναι τόσο συχνές, η μουσική κτίζει γέφυρες για να μας υπενθυμίσει πως είναι περισσότερα αυτά που μας ενώνουν από αυτά που μας χωρίζουν», εξηγεί η βραβευμένη συνθέτρια αναφορικά με την έμπνευσή της. Συνεργάτιδές της στις μουσικές «γέφυρες» που θέλει να χτίσει ανάμεσα στους τρεις λαούς, η Γιασμίν Λεβί από το Ισραήλ, η Μίρα Αγουάντ από την Παλαιστίνη και η Ελληνίδα σοπράνο Χριστίνα Πουλίτση. Με την κατάσταση να δυσχεραίνει διαρκώς και την κάθε πλευρά να είναι ιδιαίτερα προσεκτική σε δημόσιες δηλώσεις, αναρωτιέμαι ποια ήταν η αντίδραση των ερμηνευτριών σε αυτό το προσκλητήριο.
«Με καρδιά ανοιχτή»
Υπήρχε φόβος, επιφυλάξεις για μια κοινή εμφάνιση; «Η απάντηση όλων ήταν γεμάτη συγκίνηση και αγάπη. Η Γιασμίν Λεβί και η Μίρα Αγουάντ γνωρίζουν από πρώτο χέρι τι σημαίνει να ζεις σε μια καθημερινότητα γεμάτη εντάσεις και διαφορές. Και όμως, ανταποκρίθηκαν με καρδιά ανοιχτή, με τη βαθιά επιθυμία να φέρουν κοντά τους ανθρώπους μέσα από την τέχνη τους», τονίζει η Ελληνίδα μουσικός.
Τόσο η Μίρα Αγουάντ όσο και η Γιασμίν Λεβί χαρακτηρίζουν την Ευανθία Ρεμπούτσικα εξαιρετική μουσικό, αυτό για εκείνες αρκούσε για να δεχθούν. Ωστόσο, η Γιασμίν προσθέτει ότι το μήνυμα που μεταφέρει μέσα από τα τραγούδια της η Ευανθία, το ότι μιλάει για αγάπη και συμπόνια είναι αυτό που, κυρίως, τη συνδέει μαζί της. «Ηθελα να έρθω και να μεταδώσω το μήνυμα της ειρήνης μέσα από την τέχνη μου», υποστηρίζει. Τη ρωτώ αν φοβάται ότι θα δεχθεί κριτική επειδή θα μοιραστεί τη σκηνή με μια Παλαιστίνια καλλιτέχνιδα. «Θα κάνω αυτό που πιστεύω, η Μίρα είναι φίλη μου, ένας υπέροχος άνθρωπος. Η τέχνη δεν πρέπει να συγχέεται με την πολιτική. Δεν μπορείς να μποϊκοτάρεις έναν μουσικό, οι καλλιτέχνες είμαστε η φωνή της λογικής, υπενθυμίζουμε ότι υπάρχει και καλή πλευρά στον άνθρωπο». Στο ίδιο πνεύμα και η Μίρα επιβεβαιώνει πως είναι σημαντικό για εκείνη να βρεθεί στην Αθήνα. «Παρά την τραγική κατάσταση που βιώνουμε, με τη δαιμονοποίηση, την πόλωση, το μίσος και τον πόλεμο, που υπάρχουν σε συντριπτικά ποσοστά γύρω μας σήμερα, υπάρχουν και άνθρωποι που αγωνίζονται να αλλάξουν αυτή την πραγματικότητα. Η ακτιβιστική μου δράση είναι γνωστή, θέλω ωστόσο να θυμίσω ότι έρχομαι ως καλλιτέχνις. Δεν είμαι πολιτικός ή διπλωμάτης. Η τέχνη είναι η ζωή μου και η γλώσσα μου».
Η Γιασμίν Λεβί από το Ισραήλ, η Μίρα Αγουάντ από την Παλαιστίνη και η Ελληνίδα σοπράνο Χριστίνα Πουλίτση ενώνουν τις φωνές τους για την ειρήνη.
Στους συμβολισμούς πίσω από τη συγκεκριμένη πρόταση στέκεται φυσικά και η Χριστίνα Πουλίτση. «Γνώρισα την Ευανθία πέρυσι στο Καλλιμάρμαρο μετά τη συναυλία όπου τραγούδησα δίπλα στους θρύλους της όπερας, Πλάθιντο Ντομίνγκο και Χοσέ Καρέρας. Θαυμάζω την τέχνη της, αλλά κυρίως με ευαισθητοποίησε ο λόγος πίσω από αυτή την πρόσκληση. Ως καλλιτέχνες οφείλουμε να δίνουμε φωνή σε όσους δεν έχουν. Ο κόσμος μέσα στον οποίο ζούμε σήμερα αιμορραγεί και η μουσική είναι θεραπεία στην ψυχή μας. Χαίρομαι που μου δίνεται η ευκαιρία να τραγουδήσω για την ομορφιά και την αξία της ανθρώπινης ύπαρξης, τη σημασία της ευγένειας και του σεβασμού».
«Αντίσταση στο μίσος»
Η συναυλία προηγείται χρονικά λίγες μόνο ημέρες πριν από τη συμπλήρωση ενός έτους από το χτύπημα της Χαμάς στο Ισραήλ (07.10) και τον επακόλουθο πόλεμο στη Γάζα. Ζύγισε η γνωστή συνθέτρια το ρίσκο που αναλαμβάνει με την καλλιτεχνική αυτή πρόταση σε μια τεταμένη στιγμή; «Πάντα υπάρχει ρίσκο όταν μιλάμε για ειρήνη σε μια εποχή που οι πληγές είναι ανοιχτές. Ισως, ακριβώς λόγω αυτής της θλιβερής επετείου, η συναυλία αυτή να είναι πιο απαραίτητη από ποτέ. Ο φόβος και η θλίψη δεν πρέπει να σιγήσουν τη φωνή της ελπίδας. Η μουσική αυτή τη στιγμή μπορεί να γίνει μια πράξη θάρρους, μια πράξη αντίστασης απέναντι στο μίσος και τη βία. Αυτή η βραδιά αποτελεί μια έκφραση πίστης ότι, παρά τις πληγές, η ειρήνη μπορεί να ανθήσει. Αν δεν τολμήσουμε να το πιστέψουμε τώρα, πότε;».
Αναζητώ στο Ιντερνετ τα βιογραφικά στοιχεία των δύο ξένων ερμηνευτριών. Παιδί μεταναστών από την Τουρκία η Γιασμίν Λεβί και κόρη ενός χριστιανού γιατρού από την Παλαιστίνη, με ισραηλινό όμως διαβατήριο, η Μίρα Αγουάντ, μου θυμίζουν ότι η πραγματικότητα είναι πιο σύνθετη από αυτό που γράφει μια ταυτότητα. Οταν σας ρωτούν από πού είστε τι απαντάτε, ρωτώ τη Μίρα. «Λέω πως είμαι Παλαιστίνια από το Ισραήλ. Καταλαβαίνω πως, ίσως, αυτή να είναι μια περίπλοκη απάντηση για μερικούς ανθρώπους, αλλά δεν είμαι διατεθειμένη να πετάξω κομμάτια της ταυτότητάς μου για να ευχαριστήσω κάποιον. Κάποιοι Ισραηλινοί θεωρούν προκλητικό να αποκαλούμαι Παλαιστίνια, αλλά είμαι υπερήφανη για την καταγωγή μου και σταθερά αποφασισμένη να διατηρήσω στη μνήμη μου όλες τις αδικίες που υπέστη ο πατέρας μου και η γενιά του τo 1948, μέχρι ο πόνος να γιατρευτεί και τα δικαιώματά τους να αναγνωριστούν. Από την άλλη, κάποιοι Παλαιστίνιοι απεχθάνονται το ότι πολλοί με συνδέουν με το Ισραήλ. Γεννήθηκα και μεγάλωσα στο Ισραήλ και μολονότι ζω στο Λονδίνο, οι γονείς μου μένουν ακόμη στο ίδιο χωριό, στη βόρεια πλευρά της χώρας. Εχω πολλούς φίλους Ισραηλινούς και ονειρεύομαι τη μέρα που θα μπορούμε όλοι να ζούμε με ισότητα και ειρήνη».
«Επιλέγω να είμαι με το μέρος των αθώων σε κάθε πλευρά»
Το 2009 η Μίρα Αγουάντ, πολιτική ακτιβίστρια, μουσικός και ηθοποιός, εκπροσώπησε το Iσραήλ στη Eurovision. Σε μια συνέντευξή της στην El Pais τον περασμένο Δεκέμβριο ανέφερε πως με αυτή τη χειρονομία αισθανόταν πως άνοιγε μια πόρτα. «Δεν ανοίγει η τέχνη πόρτες, οι άνθρωποι τις ανοίγουν. Σε όλη τη διάρκεια της Ιστορίας η λειτουργία της τέχνης είναι να προσφέρει εναλλακτικούς τρόπους σκέψης. Οι καλλιτέχνες οφείλουν να προκαλούν, να αμφισβητούν τις νόρμες και να ανοίγουν παράθυρα σε παράλληλες πραγματικότητες. Υπό αυτή την έννοια εξακολουθώ να πιστεύω στον ρόλο της τέχνης. Οταν συμμετείχα, όμως, πίστευα ότι ενθαρρύνω ανάλογες συνέργειες. Δυστυχώς, όμως, από τότε το Ισραήλ έχει μπει σε μια επικίνδυνη τροχιά και αντί να γίνει πιο φιλελεύθερο, δημοκρατικό και συμπεριληπτικό, έγινε πιο εξτρεμιστικό, φιλόθρησκο και μεροληπτικό». Αυτό που της προσάπτουν συχνά είναι ότι δεν παίρνει ξεκάθαρη θέση σε όσα συμβαίνουν. «Επιλέγω να μη διαλέγω πλευρά, είμαι με το μέρος των αθώων σε κάθε πλευρά. Αρνούμαι να πάρω θέση γιατί έτσι θα συμβάλω στον διχασμό. Δεν είναι ποδοσφαιρικός αγώνας να υποστηρίζεις μια ομάδα πίνοντας μπίρα. Είναι μια αιματοβαμμένη αρένα και διακυβεύονται ζωές. Οσο πιο πολύ ζητωκραυγάζεις τη μια πλευρά, τόσο περισσότεροι πεθαίνουν. Θέλω ελευθερία και ισότητα για τους Παλαιστινίους, αλλά επιθυμώ και ασφάλεια για τους Ισραηλινούς. Δεν μπορεί να συμβεί το ένα χωρίς το άλλο. Οι Παλαιστίνιοι δεν θα μπορέσουν να πετύχουν τους στόχους τους αν δεν συνεργαστούν με τους γείτονές τους και οι Ισραηλινοί δεν θα νιώσουν ποτέ ασφαλείς χωρίς να εξασφαλίσουν την ευημερία των Παλαιστινίων. Μοιραζόμαστε ένα μικρό κομμάτι γης, είμαστε εξαρτημένοι ο ένας από τον άλλον και πρέπει να εργαστούμε όλοι για μια δίκαιη πραγματικότητα».
Ακόμη όμως κι αν εκείνες ενώσουν τις φωνές τους για χάρη της ειρήνης, πόσο ουτοπικό είναι να συναντήσουν στις κερκίδες του Ηρωδείου συμπατριώτες τους καθισμένους δίπλα δίπλα; «Δεν πιστεύω ότι θα δούμε πολλούς και είναι λυπηρό. Είμαστε «ξαδέλφια», σε άλλες χώρες οι Εβραίοι με τους μουσουλμάνους ζουν αρμονικά. Γιατί δεν μπορεί να συμβεί και με εμάς αυτό; Γι’ αυτό είναι σημαντική αυτή η συναυλία, αισθάνομαι ότι δίνουμε ένα παράδειγμα ανοχής και αμοιβαίου σεβασμού», υποστηρίζει η Γιασμίν. «Δεν είναι ουτοπία», σχολιάζει από την πλευρά της και η Μίρα. «Παρά τις ζοφερές μέρες που διανύουμε υπάρχουν άνθρωποι και στις δύο πλευρές που ούτε μισούν ούτε σκοτώνουν. Τα μέσα ενημέρωσης προβάλλουν μόνο τη διχόνοια. Δεν θα τα δείτε, λοιπόν, αυτά τα πρόσωπα στις οθόνες σας γιατί δεν φέρνουν νούμερα, όμως υπάρχουν. Θυμηθείτε, η πραγματικότητα δεν είναι ποτέ μαύρη ή άσπρη, είναι ένα ατελείωτο φάσμα χρωμάτων και αποχρώσεων».
Στις 4 Οκτωβρίου, Ωδείο Ηρώδου Αττικού.
