ΤΑΚΗΣ ΘΕΟΔΩΡΟΠΟΥΛΟΣ
Ελεύθερος σκοπευτής
εκδ. Μεταίχμιο, σελ. 272
«Προτιμώ να διαβάζω μόνος μου». Διόλου περίεργο. Οταν διαβάζεις, δεν χρειάζεσαι συντροφιά. Ομως αυτό που λέει ο Τάκης Θεοδωρόπουλος αποκτά ιδιαίτερη σημασία αν συνδυαστεί με την κεντρική σκέψη του βιβλίου του. Το να διαβάζεις μόνος σημαίνει να διαβάζεις απερίσπαστος από ιδεολογικές νόρμες, κανονιστικές αρχές, φιλολογικές επιτάσεις, διανοουμενίστικους κομφορμισμούς, ακαδημαϊκούς κορσέδες και αξιωματικές θεωρίες. Αυτή είναι η νοοτροπία του ελεύθερου σκοπευτή, την οποία διαμόρφωσε μέσα στα χρόνια, αφότου αποφάσισε να εγκαταλείψει τις μεταπτυχιακές σπουδές στο Παρίσι, για να βρει στην ανάγνωση και στη γραφή την ελευθερία τού να κοιτάζεις απροκατάληπτα τον κόσμο. Η ανάγνωση είναι τρόπος σκέψης.
Το βιβλίο είναι γραμμένο με πολύ χιούμορ αλλά και με πάθος. Χαρακτηριστική η αναδρομή στις πρώιμες αναγνώσεις έργων της γαλλικής λογοτεχνίας, όταν μπαίνοντας στον Κάουφμαν αντίκριζε αναπεπταμένο το χάος των τίτλων. «Κοιτούσες τα εξώφυλλα και φοβόσουν μη σου κάνουν καμιά δύσκολη ερώτηση και δεν θα ξέρεις να απαντήσεις». Από αυτό το πρωταρχικό δέος εκκινεί η μετέπειτα ευθυβολία του ελεύθερου σκοπευτή. Από την ελευθερία που εκχωρεί στον εαυτό του να διαβάζει την ίδια στιγμή Ντοστογιέφσκι και Πλάτωνα. Οποιος γνωρίζει την πεζογραφία και την αρθρογραφία του Θεοδωρόπουλου δεν θα ξαφνιαστεί από την περιπαθή επιστροφή του στοχασμού του στην αρχαία γραμματεία. Στην πλατωνική σκέψη, όπως και στις αρχαίες τραγωδίες, βρίσκει το αφετηριακό πλάνεμα κάθε έργου τέχνης, τη γοητεία, τη συγκίνηση. Τον γοητεύει η περίτεχνη διερεύνηση των απώτατων ορίων της ύπαρξης. Η γοητεία αναδύεται από το κείμενο, όταν παραμεριστούν τα «γραμματοσυντακτικά φαινόμενα», αναγκαία ασφαλώς για την είσοδο σε αυτό. Από κει και πέρα, άρχει ο ρυθμός. Και η «γεύση της καθαρότητας των ελληνικών». Θέλοντας ενδεχομένως να κατευνάσει τα οξυμένα πνεύματα των φεμινιστριών του καιρού μας, ο Θεοδωρόπουλος θυμάται τον τίτλο της διπλωματικής του: «Η εισαγωγή του σώματος της γυναίκας στην πολιτική ζωή της Αθήνας μέσα από τις κωμωδίες του Αριστοφάνη». Δεν αντέχει να μην προσθέσει: «Φεμινίστριες, να σέβεστε». Γενικότερα, στο βιβλίο ο Θεοδωρόπουλος δεν εκμυστηρεύεται μόνο τις διαδρομές της βιβλιοφιλίας του, αλλά και διατυπώνει αυστηρές κρίσεις για τα σύγχρονα πολιτισμικά ήθη. Δεν μπορώ παρά να συμφωνήσω ασμένως μαζί του όταν κάνει λόγο για την «ενιαία σκέψη» και για «τον απόλυτο πολιτισμικό σχετικισμό». «Χωρίς σύστημα αναφοράς δεν υπάρχει ούτε σκέψη ούτε δημιουργία». Επίσης, έχει εξαιρετική σημασία ένας διανοητής της γενιάς του Πολυτεχνείου να παραδέχεται ότι: «δεν πιστεύω ότι υπάρχει τέχνη με πολιτικό πρόσημο – η τέχνη είναι μία, παράγει τη δική της πολιτική και επηρεάζει με τα δικά της μέσα τη συλλογική νοοτροπία».
Ανατρέχοντας στα χρόνια της Μεταπολίτευσης, ο Θεοδωρόπουλος ανακαλεί με δυσφορία την ακατάσχετη φλυαρία, τις ατέρμονες πολιτικολογίες, την ηγεμονία της Αριστεράς στη διανόηση, αλλά και τη σμίκρυνση του πνευματικού κόσμου στους χώρους του πανεπιστημίου, για το οποίο μοναδικό κριτήριο ανέλιξης στην ιεραρχία του παραμένει το «ποιος είναι δικός μας;». Κληροδοτήματα εκείνων των χρόνων, η σάχλα, η εθνική κλάψα, η αλαζονεία, το «θράσος, η αμορφωσιά, η αγραμματοσύνη».
Δεν είμαι θαυμάστρια της πεζογραφίας του Θεοδωρόπουλου, αν και υπάρχουν ασφαλώς έργα του που ξεχωρίζω. Αντιθέτως, επικροτώ την αρθρογραφία του για το ύφος και το σκεπτικό της. Το παρόν βιβλίο μοιάζει με εκτενή επιφυλλίδα, ποικιλμένη με αρκετά αυτοβιογραφικά στοιχεία. Πάνω απ’ όλα μου αρέσει ο τίτλος και οι παραδηλώσεις του μέσα στο κείμενο. Γιατί αυτό ακριβώς κάνει ο καλός αναγνώστης, δεν προεπιλέγει τον στόχο του, αλλά ψάχνοντας κάποτε τον βρίσκει και με τον καιρό μαθαίνει να σημαδεύει όλο και καλύτερα.
