Toν Οκτώβριο του 1939 η «Καθημερινή» αρχίζει να δημοσιεύει σε συνέχειες το μυθιστόρημα του Σόμερσετ Μομ «Ο κατάσκοπος», όπως είχε μεταφραστεί τότε το βιβλίο «Ασεντεν ή ο Βρετανός πράκτορας», που κυκλοφόρησε πρόσφατα από τις εκδόσεις Πατάκη (μετάφραση: Μαρία Λαϊνά, Μάνια Μεζίτη). Η εμφάνιση και πάλι του Σόμερσετ Μομ (1874-1965) στα ελληνικά βιβλιοπωλεία, με έναν τίτλο όχι πολυδιαβασμένο αλλά ιδιαίτερα χαρακτηριστικό, μας θυμίζει τις εποχές που το όνομα του Βρετανού συγγραφέα ήταν ανάμεσα στα δημοφιλέστερα.
Ο «Ασεντεν» είχε κυκλοφορήσει για πρώτη φορά στην Αγγλία το 1927, όταν ήταν ακόμη νωπές τρόπον τινά οι μνήμες του Μεγάλου Πολέμου. Ο ίδιος ο Μομ είχε εργαστεί στη Βρετανική Μυστική Υπηρεσία και οι διάφορες ιστορίες που απαρτίζουν τον «Ασεντεν» (υπάρχει και Ελληνας πράκτορας) αντλούν από τις δικές του εμπειρίες. Ο «Ασεντεν» είχε κυκλοφορήσει στα ελληνικά και σε αυτόνομη έκδοση το 1961 από τις εκδόσεις Αργώ σε μετάφραση Γιώργου Ασπροποταμίτη (οι δημοσιεύσεις στην «Καθημερινή» την περίοδο 1939-40 δεν εμφανίζουν όνομα μεταφραστή, όπως άλλωστε συνηθιζόταν τότε).
Ο «Ασεντεν» είχε προκαλέσει αίσθηση όταν κυκλοφόρησε. Η μόδα των κατασκοπευτικών μυθιστορημάτων είχε αρχίσει τη δεκαετία του 1890, με τον ανταγωνισμό ανάμεσα στις αυτοκρατορίες των Βρετανών και των Γερμανών, αλλά και με την υπόθεση Ντρέιφους στη Γαλλία. Ηταν όμως μετά τον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο που καλλιεργήθηκε εντατικά ως είδος (και αργότερα με τον Β΄ Παγκόσμιο και τον Ψυχρό Πόλεμο). Ο Σόμερσετ Μομ ήταν ήδη διάσημος όταν βγήκε ο «Ασεντεν». Είχε ήδη επιτυχία ως θεατρικός συγγραφέας, αλλά μέσω της λογοτεχνίας απευθυνόταν στο μεγάλο κοινό. Το 1915 είχε κάνει θραύση με την «Ανθρώπινη δουλεία», όπου αξιοποίησε τις γνώσεις του περί ιατρικής, όπως είχε κάνει στον «Ασεντεν» αργότερα, όπου ενσωμάτωσε τις εμπειρίες του από τον κόσμο των μυστικών πρακτόρων. To 1939 ο Ερικ Αμπλερ («Η μάσκα του Δημητρίου») και ο Γκράχαμ Γκριν («Ο μυστικός πράκτορας») ανανεώνουν την κατασκοπευτική λογοτεχνία.
Ο Ρέιμοντ Τσάντλερ, όμως, είχε πει πως ο «Ασεντεν» είναι το μόνο βιβλίο κατασκοπείας που πρέπει να διαβάσει κανείς. Είναι ενδιαφέρον επίσης πως το 1963, όταν ο Τζον Λε Καρέ κάνει πάταγο με τον «Κατάσκοπο που γύρισε από το κρύο», ο διεθνής Τύπος θυμάται και την προπολεμική επιτυχία του «Ασεντεν». Ο Σόμερσετ Μομ στο τέλος της ζωής του είναι πλέον αποτραβηγμένος στο σπίτι του κοντά στη Νίκαια, στη νότια Γαλλία και δημοσιεύματα της εποχής αναφέρονται ξανά στον «Ασεντεν», παρότι πολλά άλλα βιβλία του (όπως η «Κόψη του ξυραφιού») είχαν μεγαλύτερη επιτυχία.
Στην ιστορία του βιβλίου εμπλέκεται και ο ηθοποιός Τζον Γκίλγκουντ, που τον Απρίλιο του 1960 είχε έρθει στην Αθήνα για ρεσιτάλ απαγγελίας. Η «Καθημερινή» αναφέρεται επί τη ευκαιρία σε μία συνέντευξη που είχε δώσει στη Ρώμη. Ενας δημοσιογράφος τον ρωτάει για τον κινηματογραφικό του ρόλο στη μεταφορά του «Ασεντεν» στη μεγάλη οθόνη από τον Αλφρεντ Χίτσκοκ. «Δεν είναι δυνατόν να θυμόσαστε…», είχε πει ο Γκίλγκουντ. «Φυσικά και θυμάμαι», ήταν η απάντηση του δημοσιογράφου. «Με συμπρωταγωνίστρια τη Μαντλέν Καρόλ. Φορούσατε ένα άσπρο αδιάβροχο και είχατε τότε ξανθά μαλλιά». Ο Χίτσκοκ είχε μεταφέρει στο σινεμά μια ιστορία από τον «Ασεντεν» του Μομ και η ταινία είχε βγει στις αίθουσες το 1936 με τον τίτλο «Μυστικός πράκτωρ» (Secret Agent).
