Μια νέα μόνιμη βάση στήριξης, που θα της εξασφαλίζει καλύτερη σταθερότητα και θα «ελευθερώνει» την όψη της, ετοιμάζεται να αποκτήσει η περίφημη αρχαϊκή «Κόρη της Θήρας», προτού παρουσιαστεί στην έκθεση «Κυκλαδίτισσες: Αγνωστες ιστορίες γυναικών των Κυκλάδων», που διοργανώνουν η Εφορεία Αρχαιοτήτων Κυκλάδων και το Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης στο Μέγαρο Σταθάτου από τις 11 Δεκεμβρίου 2024 έως τις 4 Μαΐου 2025.
Μιλώντας στην «Κ», ο διευθυντής της ΕΦΑ Κυκλάδων, Δημήτρης Αθανασούλης, εξηγεί ότι το υπερφυσικού μεγέθους άγαλμα του 7ου αιώνα π.Χ. (που πέρυσι είχε παρουσιαστεί και στην έκθεση «Η στιγμή και η αιωνιότητα» στη Ρώμη) θα ταξιδέψει από το Αρχαιολογικό Μουσείο Θήρας στην Αθήνα, ώστε να διαμορφωθεί γύρω του η νέα βάση, η οποία θα πρέπει προηγουμένως να εγκριθεί από το Κεντρικό Αρχαιολογικό Συμβούλιο. «Η κατασκευή που στηρίζει σήμερα την “Κόρη” δεν είναι ικανοποιητική», λέει ο κ. Αθανασούλης. «Διαθέτει αντηρίδες και ένα “δαχτυλίδι” στήριξης, που κρύβουν το άγαλμα. Με τη νέα βάση που θα δημιουργηθεί, θα είναι πιο ελεύθερο».
Οπως εξηγεί, ιδιαίτερη προσοχή απαιτεί και μία ακόμη αρχαιότητα από τη Σαντορίνη που θα παρουσιαστεί στην έκθεση. Ο λόγος για την προϊστορική τοιχογραφία από το Ακρωτήρι που απεικονίζει λατρεύτριες και η οποία το 2019-2020 είχε ταξιδέψει και αυτή σε έκθεση στη Ρώμη. «Λόγω της ευαισθησίας και του μεγέθους της», λέει ο κ. Αθανασούλης, «η “Τοιχογραφία με τις λατρεύτριες” διαθέτει ένα ειδικής κατασκευής κιβώτιο που της επιτρέπει να ταξιδεύει με ασφάλεια. Πρόκειται για μια ειδικά μελετημένη θήκη, η οποία έχει αναρτήσεις ώστε η τοιχογραφία να μην καταπονείται».
Ευαίσθητα όμως θεωρούνται και δύο πήλινα αγαλμάτια από την Αγία Ειρήνη της Κέας, που χρονολογούνται στον 15ο αιώνα π.Χ. και θα βρεθούν από τον Δεκέμβριο στο Μέγαρο Σταθάτου. Στο παρελθόν, το ένα αγαλμάτιο έχει μετακινηθεί για να παρουσιαστεί στη Δανία, ωστόσο η ευαισθησία των δύο συγκεκριμένων αρχαιοτήτων, όπως άλλωστε και της «Κόρης της Θήρας» και της «Τοιχογραφίας με τις λατρεύτριες», έκανε την αρμόδια διεύθυνση του υπουργείου Πολιτισμού να εκφράσει στη σχετική χθεσινή συνεδρίαση του ΚΑΣ κάποιες επιφυλάξεις για τον δανεισμό και τη μεταφορά τους. Τελικά, η έκθεση «Κυκλαδίτισσες» πήρε την ομόφωνη θετική γνωμοδότηση του Συμβουλίου, υπό τον όρο μεταξύ άλλων να υπάρξει ειδική μέριμνα για την προσεκτική μετακίνηση των παραπάνω έργων.
«Το άγαλμα διαθέτει αντηρίδες και ένα “δαχτυλίδι” στήριξης, που το κρύβουν. Με τη νέα βάση, θα είναι πιο ελεύθερο», λέει ο διευθυντής της ΕΦΑ Κυκλάδων, Δημήτρης Αθανασούλης.
Η έκθεση (η πρώτη δράση του μνημονίου συνεργασίας που υπογράφηκε τον περασμένο Μάιο μεταξύ του ΥΠΠΟ και του Μουσείου Κυκλαδικής Τέχνης) θα παρουσιάζει την Κυκλαδίτισσα γυναίκα στην κοινωνική, πολιτική, θρησκευτική και οικογενειακή ζωή. Θα διαρθρώνεται σε δώδεκα ενότητες, που θα ανιχνεύουν τους γυναικείους ρόλους της θεότητας και της μητέρας, τη σχέση των γυναικών με τη μαγεία, τον ερωτισμό, τον θάνατο και τον θρήνο, τη συμμετοχή τους σε θρησκευτικά δρώμενα και διονυσιακές εορτές, τη βία και τους περιορισμούς που τους επέβαλε η κοινότητα, την ιδιότητα της «μετανάστριας» που είχαν ενίοτε λόγω της «αλλοεθνούς» καταγωγής τους κ.ά. Επιμελητές της έκθεσης είναι ο δρ Δημήτρης Αθανασούλης και οι επιστημονικοί διευθυντές του Μουσείου Κυκλαδικής Τέχνης δρ Παναγιώτης Ιωσήφ και δρ Ιωάννης Φάππας.
Για πρώτη φορά
Θα παρουσιαστούν συνολικά 179 έργα, χρονολογούμενα από την προϊστορία μέχρι τον 17ο αιώνα μ.Χ., με κάποια να βγαίνουν για πρώτη φορά από τις Κυκλάδες (όπως το ελληνιστικό άγαλμα της Ελαφηβόλου Αρτέμιδος από τη Δήλο) και ορισμένα άλλα (όπως μια μελανόμορφη κύλικα με ερωτική σκηνή από τη Θήρα) να παρουσιάζονται για πρώτη φορά στο κοινό.
Στα εκθέματα περιλαμβάνονται ακόμη ένα χαρακτηριστικό πήλινο ειδώλιο γυναικείας μορφής από το Δεσποτικό, χρυσά κοσμήματα από τη Σίκινο, μια μεταβυζαντινή εικόνα από τη Μονή Χοζοβιώτισσας Αμοργού που απεικονίζει την Παναγία πάνω από φουρτουνιασμένη θάλασσα κ.ά. Τα 135 εκθέματα προέρχονται από τις συλλογές της ΕΦΑ Κυκλάδων, ενώ τα υπόλοιπα από το Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης (όπως ένα μαρμάρινο άγαλμα γυναικείας μορφής του 2700 – 2400/2300 π.Χ.), το Μουσείο Κανελλοπούλου, το Επιγραφικό Μουσείο κ.λπ. Η έκθεση θα παρουσιαστεί και στο Αρχαιολογικό Μουσείο Θήρας, από τον Ιούλιο ώς τον Οκτώβριο του 2025.
