Joker: Τρέλα για δύο ★★½
ΜΙΟΥΖΙΚΑΛ (2024), 138΄
Σκηνοθεσία: Τοντ Φίλιπς
Ερμηνείες: Χοακίν Φίνιξ, Lady Gaga
Ενα μήνα μετά την πρεμιέρα του στο Φεστιβάλ Βενετίας, το πολυαναμενόμενο σίκουελ στην ταινία «Joker» του Τοντ Φίλιπς και του Χοακίν Φίνιξ έρχεται στις αίθουσες για να μας παρασύρει στη… μουσική του. Ο Αμερικανός ηθοποιός επιστρέφει στον ρόλο του Αρθουρ Φλεκ, ο οποίος βρίσκεται πλέον στην ψυχιατρική φυλακή Αρκαμ, κρατούμενος εν αναμονή της δίκης του για τα εγκλήματα που διέπραξε ως Τζόκερ στο πρώτο φιλμ. Οσο βρίσκεται εκεί, ωστόσο, θα γνωρίσει τον έρωτα στο πρόσωπο της Λι Κουινζέλ (Lady Gaga), μιας αινιγματικής γυναίκας, η οποία θα τον παρασύρει σε μια «τρέλα για δύο, βοηθώντας τον παράλληλα να απελευθερώσει έναν διαφορετικό εαυτό που κρύβει μέσα του».
Η προφανής πρωτοτυπία εδώ είναι ότι έχουμε να κάνουμε με μιούζικαλ – ίσως όχι με την πλέον αμιγή έννοια του όρου, σίγουρα όμως αρκετά ευδιάκριτo, με δεκάδες τραγούδια και χορό να καλύπτουν μεγάλο μέρος της διάρκειας. Το κλίμα φυσικά δεν είναι ακριβώς εορταστικό· η σκοτεινή ατμόσφαιρα της πρώτης ταινίας διαποτίζει και εδώ την αφήγηση, η οποία πάντως κινείται με αρκετά αργούς ρυθμούς, ενώ σε επίπεδο πλοκής ελάχιστα μοιάζουν να συμβαίνουν στη δίωρη και πλέον διάρκεια. Αντιθέτως, ο θεατής παρασύρεται σε μια δίνη μουσικών σεκάνς –κάποιες ομολογουμένως υπέροχες με τη συνδρομή και της Lady Gaga–, οι περισσότερες από τις οποίες σκιαγραφούν την εσωτερική σύγκρουση του ήρωα, ο οποίος διχάζεται ανάμεσα στον καταπιεσμένο, τρυφερό Αρθουρ, και τον παρανοϊκό, εκδικητικό Τζόκερ. Για να απολαύσει κανείς αυτή την καινούργια ταινία πρέπει μάλλον να αφεθεί περισσότερο στην αισθητική και στην προσωπικότητα των χαρακτήρων της, αφήνοντας κατά μέρος τις κλασικές κινηματογραφικές νόρμες. Αυτό το τελευταίο, ωστόσο, ειδικά σε ένα φιλμ τέτοιου βεληνεκούς (και προϊστορίας), δεν είναι εύκολο ζητούμενο.
Από τον Τζακ Νίκολσον στον Χιθ Λέτζερ
Μπορεί ο «Joker» του Τοντ Φίλιπς να ήταν η ταινία που έδωσε στον «χάρτινο» αντιήρωα της DC την πρώτη του κινηματογραφική παρουσία ως απόλυτου πρωταγωνιστή, ωστόσο, ο συγκεκριμένος χαρακτήρας είχε εμφανιστεί στη μεγάλη οθόνη πολύ νωρίτερα. Ο δολοφονικός γελωτοποιός, που αποτελεί έναν από τους βασικούς εχθρούς του Μπάτμαν, έχει μάλιστα διαφορετικό υπόβαθρο στις ποικίλες ιστορίες, ενώ αποκτά και ξεχωριστή υπόσταση ανάλογα με τον ηθοποιό που τον ερμηνεύει – για κάποιους από αυτούς, μάλιστα, ο ρόλος του Τζόκερ έχει εκτιμηθεί ως ένας από τους πιο εμβληματικούς της καριέρας τους.
Η αρχή έγινε φυσικά το 1989 με τον «Batman» του Τιμ Μπάρτον. Εκεί ο άνθρωπος-νυχτερίδα μάχεται το έγκλημα σε μια βυθισμένη στην παρανομία Γκόθαμ Σίτι, όπου κουμάντο κάνει ο αρχιμαφιόζος Καρλ Γκρίσομ. Δεξί χέρι του τελευταίου είναι ο Τζακ Νέιπιερ, ένας διαταραγμένος αγροίκος, ο οποίος θα κάνει μια (φαινομενικά) θανάσιμη βουτιά σε μια δεξαμενή χημικών. Από το τοξικό μπάνιο ωστόσο θα αναδυθεί ο Τζόκερ, ο οποίος θα αρχίσει να τρομοκρατεί την Γκόθαμ. Ο μεγάλος Τζακ Νίκολσον, με τη συνδρομή και της αισθητικής ιδιοφυΐας του Μπάρτον, θα δημιουργήσει έναν αξέχαστο «κακό», βασισμένο στην απόλυτη παράνοια και την τάση καταστροφής για την… καταστροφή. Κυρίως ο Τζόκερ του Νίκολσον μοιάζει να το διασκεδάζει φοβερά, με το βροντερό, σαδιστικό γέλιο του ηθοποιού να στοιχειώνει μέχρι τέλους τον θεατή.
To 2008, ο «Σκοτεινός ιππότης» του Κρίστοφερ Νόλαν φτάνει στις αίθουσες, διαδεχόμενος το πρώτο, μάλλον «χλιαρό» μέρος της τριλογίας και οι πάντες ενθουσιάζονται. Ο Νόλαν καταφέρνει να συνδυάσει την καθαρή δράση με μια συναρπαστική πλοκή και κατασκότεινη ατμόσφαιρα, καθοριστικό μέρος της οποίας είναι (ξανά) ο χαρακτήρας του Τζόκερ. Ο Χιθ Λέτζερ ερμηνεύει ιδανικά τον Τζόκερ, ο οποίος αυτή τη φορά παρουσιάζεται ως διαστρεβλωμένος κοινωνικός επαναστάτης, ο οποίος όμως έλκεται περισσότερο από το ίδιο το χάος παρά από τα (όποια) οράματα κοινωνικής δικαιοσύνης. Αξίζει, πάντως, να σημειωθεί ότι στον συγκεκριμένο Τζόκερ υπάρχουν τα πρώτα ψήγματα ανθρωπιάς, αλλά και της διά-θεσης να εξερευνηθεί περισσότερο το παρελθόν του ήρωα, κάτι το οποίο θα πραγματοποιηθεί μία δεκαετία αργότερα από τον Τοντ Φίλιπς. Φυσικά, αξέχαστη και η τελετή των Οσκαρ του 2009, με την οικογένεια του εκλιπόντος Λέτζερ να παραλαμβάνει το βραβείο σε μία από τις πιο συγκινητικές στιγμές στην ιστορία του θεσμού.
Ο Τζόκερ βέβαια, εκτός από τις περιπέτειες του Μπάτμαν, εμφανίζεται επίσης ως κεντρικός χαρακτήρας στα κόμικς της Suicide Squad, μιας ομάδας διάσημων «κακών», τους οποίους η κυβέρνηση χρησιμοποιεί προκειμένου να τα βάλουν με τους ακόμη πιο… κακούς που υπάρχουν εκεί έξω. Το ομώνυμο φιλμ ανέλαβε να δημιουργήσει ο Ντέιβιντ Αγερ, με το κοστούμι του Τζόκερ να περνάει στον Τζάρεντ Λέτο, έχοντας στο πλευρό του και τη Μάργκο Ρόμπι ως Χάρλεϊ Κουίν. Η αλήθεια είναι ότι το συγκεκριμένο δίδυμο δημιούργησε μεγάλες προσδοκίες στους φαν, οι οποίες όμως σε μεγάλο βαθμό διαψεύστηκαν, ειδικότερα όσον αφορά τον Τζόκερ. Λίγο η παράξενη μεταλλική μασέλα και τα τατουάζ στο πρόσωπο, λίγο το κάπως υπερβολικό παίξιμο του Λέτο, η συγκεκριμένη εκδοχή του χαρακτήρα πέρασε «στα ψιλά», σε ένα ούτως ή άλλως μέτριο σύνολο που ελάχιστοι θυμούνται.
Και φτάνουμε στο 2019. Στον φαρδύ δρόμο μπροστά από το Palazzo del Cinema, στο Λίντο της Βενετίας, δεσπόζει ένα πελώριο μπάνερ, το οποίο απεικονίζει τον Τζόκερ να χορεύει στην κορυφή μιας σκάλας. Οι πάντες έχουν περιέργεια να δουν αυτή την καινούργια βερσιόν και να συγκρίνουν τον Χοακίν Φίνιξ με τους υπόλοιπους οσκαρικούς προκατόχους του – μετά την προβολή το κάνουν με ενθουσιασμό, απονέμοντας προκαταβολικά οι περισσότεροι κάθε πιθανό βραβείο σε αυτή τη λιγότερο κομίστικη, βουτηγμένη στον ανθρώπινο πόνο, ερμηνεία. Τελικά η ταινία κερδίζει τον Χρυσό Λέοντα, ο οποίος απονέμεται από κοινού σε Φίλιπς και Φίνιξ, αναγνωρίζοντας έτσι την αξία του πρωταγωνιστή. Ακολουθεί και το Οσκαρ πρώτου ανδρικού ρόλου, παγιώνοντας έτσι τον Τζόκερ σαν έναν από τους πιο «περιζήτητους» και πολυβραβευμένους χαρακτήρες στη σύγχρονη ιστορία του σινεμά.
