Μπαίνεις στο παραδοσιακό πέτρινο κτίσμα της Πινακοθήκης Ε. Αβέρωφ στην καρδιά του Μετσόβου, ξέρεις ότι στη μόνιμη έκθεση θα δεις Γύζη, Λύτρα, Βολανάκη, Ιακωβίδη, Μαλέα, Γαλάνη, και ξαφνικά μπροστά σου εμφανίζεται το εξώφυλλο του δίσκου «Sgt. Pepper’s Lonely Hearts Club Band» των Beatles, υπογεγραμμένο μάλιστα από τον δημιουργό του σερ Πίτερ Μπλέικ.
Kαι μόνον αυτό είναι αρκετό να σου εξάψει το ενδιαφέρον για την περιοδική έκθεση «Δημιουργικές Συναντήσεις» που φέρνει σε επαφή το έργο μιας εμβληματικής φιγούρας της βρετανικής ποπ αρτ με μία νέα δημιουργία του εικαστικού Σταύρου Κοτσιρέα, επιστέγασμα καλλιτεχνικής πορείας σαράντα χρόνων.
Το «Sgt. Pepper’s Lonely Hearts Club Band» που θεωρείται ένας από τους καλύτερους δίσκους όλων των εποχών, έχει εξίσου αξιόλογο εξώφυλλο. Το περίφημο κολάζ που συν-δημιούργησε ο Μπλέικ με την τότε σύζυγό του, εικαστικό Τζαν Χέγουορθ, αποτελεί σταθμό στην εφαρμοσμένη τέχνη του δεύτερου μισού του 20ού αιώνα κάνοντας εκατομμύρια θαυμαστές του συγκροτήματος να προσπαθήσουν να αναγνωρίσουν τα πρόσωπα που απεικονίζονται σε αυτό και να αποκρυπτογραφήσουν τη μεταξύ τους σύνδεση.
Στην πραγματικότητα, όπως μας λέει η Αννίτα Αποστολάκη, συνεπιμελήτρια της έκθεσης μαζί με την Αναστασία Μανιουδάκη, οι Beatles επέλεξαν τις εικονιζόμενες φιγούρες όταν ο Μπλέικ και η Χέγουορθ τους ζήτησαν να κάνουν μια λίστα με πρόσωπα –πραγματικά ή φανταστικά–, που θα ήθελαν να τους συνοδεύουν στο εξώφυλλο. Στη συνέχεια οι καλλιτέχνες προσέθεσαν κάποια επιπλέον ονόματα, με αποτέλεσμα στο κολάζ τα Σκαθάρια να πλαισιώνονται από προσωπικότητες σαν τον Οσκαρ Ουάιλντ, τον Τζέιμς Τζόις, τον Αλιστερ Κρόουλι, τον Μάρλον Μπράντο, τη Μαρλέν Ντίτριχ, τον Καρλ Μαρξ, τον Σίγκμουντ Φρόιντ, τον Καρλ Γιουνγκ, τον Αλμπερτ Αϊνστάιν, τον Μπομπ Ντίλαν, τον Μαχάτμα Γκάντι μεταξύ πολλών άλλων.
Η πρώτη παρουσίαση του Πίτερ Μπλέικ στην Ελλάδα από την Πινακοθήκη Α. Αβέρωφ –δυστυχώς ο ίδιος δεν θα παραστεί στα εγκαίνια, είναι πλέον 92 ετών– συγκεντρώνει έργα που δίνουν έμφαση στο μέσο που έκανε την τέχνη του ευρέως γνωστή, τα κολάζ. Από μικρός ενδιαφερόταν για τη λαϊκή κουλτούρα, από τα βαριετέ και τις πυγμαχίες έως τις ποπ και ροκ συναυλίες και το σινεμά. Οτιδήποτε είχε πρώτη θέση στην καρδιά του κόσμου αποκτούσε πρωταγωνιστικό ρόλο τόσο στους πίνακές του, ως ζωγραφική αποτύπωση μιας εικόνας που είχε δει σε εφημερίδες, περιοδικά ή κάθε είδους αντικείμενα, όσο και στα γλυπτά του, όπου επικολλούσε φωτογραφίες επάνω σε αντικείμενα», σχολιάζουν οι επιμελήτριες. «Οι εικονιστικές ζωγραφικές και γλυπτικές συνθέσεις του Μπλέικ δεν είναι απλώς ένας φόρος τιμής στα πρόσωπα που περιλαμβάνουν. Αποτελούν, επίσης, μια προσπάθεια του καλλιτέχνη να αφηγηθεί μια νέα ιστορία γύρω από αυτά και να μετατοπίσει έστω και λίγο τις στερεοτυπικές αντιλήψεις για συγκεκριμένα θέματα».
Αυτό, δηλαδή η δημιουργία ενός νέου, χειροποίητου, φανταστικού κόσμου που μας ωθεί στο να ξαναδούμε την εποχή μας, είναι το σημείο στο οποίο συναντιούνται τα έργα των Μπλέικ και Κοτσιρέα. Οπως μας λέει ο τελευταίος, κατ’ αρχάς τον συνδέει μια φιλία χρόνων με τον Μπλέικ που έδωσε το έναυσμα για τη συγκεκριμένη πρόταση εκθεσιακής συνύπαρξης. «Με εμπνέει το έργο του Πίτερ», σχολιάζει ο Σταύρος Κοτσιρέας, ο οποίος στις εικαστικές συνθέσεις του χρησιμοποιεί αντικείμενα που βρίσκει, ή κατασκευάζει.
Νέα ερμηνεία
Η πρώτη παρουσίαση της εγκατάστασης «Μεταμορφώσεις» του Ελληνα καλλιτέχνη δίπλα στα χαρακτηριστικά κολάζ του Μπλέικ δίνει νέες δυνατότητες ερμηνείας τους. Παράλληλα, προσκαλεί το κοινό να συμβάλλει στη δημιουργία ενός νέου αφηγήματος για την εποχή μας. Το έργο αφήνει τον θεατή να αποκρυπτογραφήσει τα μηνύματα που κρύβονται στα αντικείμενα που παρατίθενται πάνω σε ένα μοναστηριακού τύπου τραπέζι μήκους 10 μέτρων. Ποιες πλευρές της προσωπικότητας και του έργου του Σωκράτη, του Ομήρου, του Σαίξπηρ, του Μότσαρτ, του Κομφούκιου, του Καβάφη, της Σιμόν ντε Μποβουάρ, του Μάρτιν Λούθερ Κινγκ, του Νόαμ Τσόμσκι θα τους έκαναν ομοτράπεζους σε μια φανταστική συνάθροιση;
Δεκατέσσερις καρέκλες βρίσκονται γύρω από το τραπέζι, και μπροστά τους 14 αντικείμενα που παραπέμπουν στη ζωή τους, σύμφωνα με τον καλλιτέχνη. Η «παρέα» συμπληρώνεται από δύο επιπλέον καρέκλες. Αυτές είναι οι θέσεις του κοινού, που καλείται, αν θέλει, να γράψει και να ρίξει μέσα σε μια γυάλινη σφαίρα τις σκέψεις του για όλα αυτά, δημιουργώντας έτσι μια δεξαμενή σκέψης που ίσως, όπως μας λέει ο κ. Κοτσιρέας, ανοίξει και διαβαστεί δυνατά σε μια επόμενη έκθεση στην Αθήνα.
«Δημιουργικές συναντήσεις. Sir Peter Blake – Σταύρος Κοτσιρέας», στην Πινακοθήκη Ε. Αβέρωφ. Από 12 Οκτωβρίου έως 12 Ιανουαρίου 2025.
