Πρόκειται για μια από τις πιο εμβληματικές ιστορίες στην ελληνική λογοτεχνία και στον σύγχρονο πολιτισμό, και έχουμε ξανά την ευκαιρία να την απολαύσουμε σε μια εντυπωσιακή χορευτική προσαρμογή. Η παράσταση «Zorba the Greek», που διοργανώνει ο σύλλογος Θυάτειρα, σε χορογραφία Λόρκα Μασίν και μουσική Μίκη Θεοδωράκη, μας ξανασυστήνει τη φιλοσοφία ζωής του Αλέξη Ζορμπά μεταφέροντας με εύληπτο τρόπο το πνεύμα του δημιουργού Νίκου Καζαντζάκη στο σήμερα.
Στην προσαρμογή του Μασίν, που θα παρουσιαστεί στις 9 Οκτωβρίου στο Ηρώδειο για ευγενή σκοπό, η φιλία ανάμεσα σε έναν Αμερικανό πνευματώδη συγγραφέα και τον απερίσκεπτο και παθιασμένο Ελληνα, Αλέξη, αναδεικνύεται μέσα από τον συνδυασμό μπαλέτου με παραδοσιακούς χορούς. «Η επιστροφή του έργου στην Ελλάδα έχει έναν πολύ σημαντικό αντίκτυπο και προσφέρει χαρά. Είναι ιδιαίτερα αγαπητό στο ελληνικό έθνος. Αν και οι νέοι έχουν ξεχάσει λίγο τον Θεοδωράκη, πιστεύω ότι δεν θα χαθεί ποτέ, γιατί συνδέεται με θεμελιώδη κίνητρα μέσα στους ανθρώπους», λέει ο Λόρκα Μασίν στην «Κ».
Εκείνη, ωστόσο, που παραμένει διαχρονική είναι η οσκαρική ομώνυμη ταινία σε σκηνοθεσία Μιχάλη Κακογιάννη, που κυκλοφόρησε το 1964. Η 60ή επέτειος από την πρεμιέρα είναι η βασική αφορμή για την οποία ο θρύλος του Ζορμπά «ζωντανεύει» ξανά στην Ελλάδα. «Δεν είναι απλώς μια ταινία της δεκαετίας του ’60 με τον Αντονι Κουίν, για την οποία μιλούν όλοι. Αφορά τη μουσική και τον χορό, που είναι το πραγματικό θέμα του Ζορμπά. Δηλαδή, το έργο δεν είναι τόσο ο άνθρωπος όσο αυτό που προτείνει στη ζωή». Οπως αναφέρει, με τους πρώτους χορευτές και το μπαλέτο από το Σλοβενικό Εθνικό Θέατρο του Μάριμπορ εκλεπτύνουν την κίνηση της ζωής, και «αυτό ενισχύεται με τέτοιο τρόπο που γίνεται ακαταμάχητο».
Παράλληλα, η συμπλήρωση των 100 χρόνων το 2025 από τη γέννηση του Θεοδωράκη δίνει το έναυσμα για την παγκόσμια περιοδεία της παράστασης τα επόμενα χρόνια. Στις 35 χώρες στις οποίες έχει ταξιδέψει από την πρεμιέρα το 1988 στη Βερόνα, το μπαλέτο του «Ζορμπά» γνώρισε μεγάλη επιτυχία. «Είναι σαν μια κάθαρση. Ενας ύμνος στη ζωή. Σε όποια χώρα κι αν πας, η κατανόηση φαίνεται να πηγαίνει βαθύτερα και να αγγίζει κάτι πιο ουσιαστικό για τους θεατές, με την ανταπόκρισή τους να μην περιορίζεται μόνο σε χειροκροτήματα και ζητωκραυγές», τονίζει ο διεθνώς καταξιωμένος Αμερικανός χορογράφος –και γιος του θρυλικού χορογράφου και χορευτή Λεονίντ Μασίν–, ο οποίος διάβασε το βιβλίο σε ηλικία 14 ετών και από τότε αυτό δεν έφυγε ποτέ από τη σκέψη του. «Μετά το βιβλίο “Βίος και Πολιτεία του Αλέξη Ζορμπά”, είδα την ταινία, και με γέμισε με απέραντο θαυμασμό. Αλλά επέστρεψα στο βιβλίο, και ο Καζαντζάκης είναι ίσως ένας από τους μεγαλύτερους συγγραφείς του 20ού αιώνα».
Η ιστορία είναι, πράγματι, συναρπαστική. Ο καλλιεργημένος Τζον φτάνει από την Αμερική σε ένα ανώνυμο μέρος στην Ελλάδα, γοητευμένος από τις ελληνικές παραδόσεις. Προσπαθεί να ενσωματωθεί ως Γιάννης στην κοινότητα, αλλά οι κάτοικοι είναι εχθρικοί μαζί του. Μόνο ο Ζορμπάς τον πλησιάζει και τότε δημιουργείται μεταξύ τους ένας μοναδικός δεσμός. Ο Ζορμπάς θα γίνει δάσκαλος του Γιάννη και θα του διδάξει τη νοοτροπία του στη ζωή. Ο Αμερικανός θα ερωτευτεί τη Μαρίνα, μια νεαρή χήρα με την οποία όμως είναι ερωτευμένος και ο Μανωλιός. Η γυναίκα θα επιλέξει τον Γιάννη και ο κόσμος, ερμηνεύοντας την επιλογή της ως προδοσία, διατάσσει την καταδίκη του σε θάνατο. Ο Γιάννης δεν θα μπορέσει να αντιδράσει στον πόνο και στη συνέχεια ο Ζορμπάς θα τον προσκαλέσει σε έναν απελευθερωτικό χορό για να του δείξει ότι η ζωή συνεχίζεται.
Η ευτυχία που νιώθει ο Μασίν για την επιστροφή του έργου του στη χώρα μας, έπειτα από την παρουσίαση στο Καλλιμάρμαρο το 2014, δεν περιγράφεται. «Είναι πολύ σημαντικό το γεγονός ότι η κληρονομιά αυτού του ενθουσιασμού, που συνδέεται με τον Διόνυσο και τον Θεοδωράκη, είναι ακόμα πάρα πολύ ισχυρή», μας λέει. Και συμπληρώνει: «Το κοινό που βλέπει το έργο για πρώτη φορά είναι πιθανό να το δει και δεύτερη και τρίτη».
Οσο για τον Θεοδωράκη, ο χορογράφος θυμάται τη συνεργασία και τη φιλία τους με συγκίνηση. «Πριν από 20 χρόνια δώσαμε μια παράσταση στην Ισπανία. Στο τέλος επικράτησε απόλυτη σιωπή, χωρίς κανένα χειροκρότημα. Ο Μίκης μού ψιθύρισε στο αυτί στα γαλλικά ότι αυτό είναι απίστευτο. Και όταν άνοιξα τα χέρια μου να τον αγκαλιάσω, τότε το κοινό ξέσπασε σε χειροκροτήματα και επευφημίες», λέει ο Μασίν. «Αυτή είναι η δύναμη του Θεοδωράκη και του εξαιρετικού βιβλίου του Καζαντζάκη. Εγώ είμαι απλώς ο αγγελιαφόρος».
______________________________________________________________________________________________
Συντελεστές
Μουσική: Μίκης Θεοδωράκης
Χορογραφία: Λόρκα Μασίν
A’ Χορευτές: Joshua Legge, Eleana Andreoudi, Ilhan Durgut, Davide Buffone, Evgenija Koskina
Μπαλέτο: Slovene National Theatre Maribor
Μουσική Διεύθυνση: Λουκάς Καρυτινός
Ορχήστρα: Φιλαρμόνια Αθηνών
Xορωδία: Ακαδημαϊκή Χορωδία Νέων Αθηνών (ΑΧΝΑ)
Τραγούδι: Ειρήνη Καράγιαννη
Συμμετέχει το Λύκειον των Ελληνίδων
Φωτισμοί: Δημήτρης Κούτας
Εκτέλεση Παραγωγής: Arietta Productions
Διοργανωτής: Σύλλογος Θυάτειρα
Συνδιοργανωτής: Ambrosia Capital
Κεντρική φωτό: Massimo Radicchi
