Ερχεσαι από την Oμόνοια, περπατάς στην Αθηνάς, κατευθύνεσαι προς το Μοναστηράκι ή και αντίστροφα, αλλά πάντως διασχίζεις την πλατεία Κοτζιά. Περιφερειακά, βρίσκονται το δημαρχιακό μέγαρο των Αθηνών και το κεντρικό κτίριο της Εθνικής Τράπεζας της Ελλάδας.
Δεν είναι τυχαίο το σημείο –η καρδιά του ιστορικού κέντρου– όπου ο εικαστικός Γιώργος Δρίβας και ο καθηγητής Κοινωνιολογίας στο ΕΚΠΑ Νίκος Παναγιωτόπουλος επέλεξαν να εγκαταστήσουν το έργο «Moodboard» (Πίνακας διαθέσεων). Η συγκεκριμένη διαδραστική φωτιστική εγκατάσταση «σηματοδοτείται μέσω του χώρου και συνομιλεί με τα δημόσια κτίρια που την περιβάλλουν», σχολιάζει ο κ. Παναγιωτόπουλος. Σε αυτήν την εικαστική μεταφορά μιας ψηφιακής Εκκλησίας του Δήμου, δύο διανοούμενοι από τον χώρο της τέχνης και της επιστήμης, όπως λένε οι ίδιοι, συνεργάζονται και παρεμβαίνουν ο καθένας με τα μέσα του, με εικόνα και λόγο, στη δημόσια ζωή.
Εξι σύντομες ερωτήσεις θέτουν οι χειριστές του έργου στους περαστικούς της πλατείας που επιθυμούν να αλληλεπιδράσουν με τη φωτιστική εγκατάσταση: Πώς αισθάνεστε με τις προσπάθειες των πολιτικών (όλων των κυβερνήσεων των τελευταίων ετών μέχρι και σήμερα) να λαμβάνουν συστηματικά υπόψη στις αποφάσεις τους τα πραγματικά προβλήματα της ζωής των πολιτών, να αναλαμβάνουν την πολιτική ευθύνη των αποτυχημένων πολιτικών τους αποφάσεων, να είμαστε όλοι ίσοι απέναντι στον Νόμο, να μειωθεί η διαφθορά, να μειωθούν οι οικονομικές και κοινωνικές ανισότητες; Το ερωτηματολόγιο καταλήγει: Αισθάνεστε ότι θα βελτιωθούν όλα αυτά προς όφελος των πολιτών;
Οι απαντήσεις τις οποίες οι συμμετέχοντες και συμμετέχουσες επιλέγουν σε μια οθόνη αφής διαβαθμίζονται σε μια κλίμακα ψυχικής κατάστασης (πολύ – λίγο ικανοποιημένος, δυσαρεστημένος – πολύ δυσαρεστημένος). Κάθε ψυχική κατάσταση αντιστοιχεί σε μια χρωματική παλέτα διαθέσεων: Κίτρινο και γαλανόλευκο για τους πολύ ή λίγο ικανοποιημένους, πορτοκαλί και μοβ για τους λίγο ή πολύ δυσαρεστημένους και λευκό για όσους υποστηρίζουν ότι δεν ξέρουν ή δεν απαντούν σε μια ερώτηση.
«Είναι ένα έργο τέχνης, μολονότι κάποιοι το περιέγραψαν ως κιόσκι για πολιτική δημοσκόπηση», εξηγεί ο εικαστικός Γιώργος Δρίβας.
«Ο “Πίνακας διαθέσεων” είναι ένα έργο τέχνης, μολονότι κάποιοι το περιέγραψαν ως κιόσκι για πολιτική δημοσκόπηση. Η συγκεκριμένη εικαστική δράση βασίζεται στη συμμετοχή των πολιτών “καταγράφοντας” κατά κάποιον τρόπο τη σχέση τους με τους φορείς εκπροσώπησής τους», εξηγεί ο κ. Δρίβας. Παράλληλα, όμως, αυτό το μυστηριώδες πολύεδρο, που αντλεί την έμπνευσή του από το διάσημο χαρακτικό «Melencolia I» του Αλμπρεχτ Ντύρερ, «δίνει μορφή και εν προκειμένω χρώμα στη δήλωση των πολιτών ότι “είμαστε εδώ και ζητάμε κάτι από την πολιτεία”», προσθέτει ο καλλιτέχνης.
Μέχρι τις 27 Οκτωβρίου, οι χειριστές του έργου συναντούν καθημερινά από το πρωί έως το βράδυ τους πολίτες στην πλατεία Κοτζιά και τους ζητούν να «συνομιλήσουν» άμεσα με την εξουσία. Ολες οι απαντήσεις δημιουργούν συνεχώς ένα χρωματικό σύνολο που τροφοδοτεί φωτιστικές LED ταινίες, οι οποίες είναι γραμμικά τοποθετημένες στον σκελετό του έργου. Ετσι, ο κάθε χρήστης μπορεί να βλέπει το φως/χρώμα να αλλάζει ζωντανά μπροστά στα μάτια του ανάλογα με τις απαντήσεις του, ενώ αμέσως μετά το χρωματικό σύνολο των απαντήσεών του προστίθεται στο γενικό σύνολο, επηρεάζοντας αναλόγως τον φωτισμό του έργου. Στο τέλος της ημέρας, αποτυπώνεται ένα χρώμα από τον μέσο όρο των απαντήσεων των συμμετεχόντων που παραμένει για ολόκληρη τη νύχτα. Με αυτόν τον τρόπο βλέπουμε τον «απόηχο» της στάσης των πολιτών που καταγράφεται την κάθε ημέρα. Την επόμενη ημέρα, η διαδικασία συνεχίζεται από το χρωματικό χαρακτηριστικό της προηγούμενης.
Μέχρι χθες, είχαν αλληλεπιδράσει με το «Moodboard» περίπου 500 πολίτες, αλλά ο πίνακας παραμένει στο χρωματικό φάσμα από το μοβ έως τη ματζέντα. Μόνον απογοήτευση, λοιπόν, από τη συμμετοχή των πολιτών στη διακυβέρνηση της χώρας; «Οι τέχνες είναι καθρέφτες της πραγματικότητας, όχι με την έννοια της πιστής αναπαραγωγής τού είναι, αλλά, αντιθέτως, με την έννοια της συνειδητής “αναμόρφωσης” εκείνου που συνήθως γίνεται αντιληπτό ως “πραγματικό”», υπογραμμίζει ο κ. Παναγιωτόπουλος.
Ας λάβουμε υπόψη μας ότι η συνεργασία των δύο συντελεστών είχε ως αφετηρία το βιβλίο του με τίτλο «Οι πολίτες μιλούν για την Ελλάδα». Μεταξύ των άλλων πορισμάτων της έρευνας αναδείχθηκε το γεγονός ότι σήμερα όλο και περισσότεροι πολίτες έχουν την αίσθηση πως οι οδύνες τους δεν έχουν πλέον χώρο για να εκφραστούν στον δημόσιο λόγο.
