Ο Κάφκα δεν υπήρξε ποτέ. Ισως μονάχα μέσα στο κεφάλι μας. Είναι σαν ήρωας μυθιστορήματος ή διηγήματος – μια επινόηση, με άλλα λόγια. Δεν υπήρξε ποτέ στ’ αλήθεια, σε αντίθεση με τους χαρακτήρες των ιστοριών του, μυθιστορημάτων και διηγημάτων, που παραμένουν έως σήμερα αφόρητα υπαρκτοί.
Τον Κάφκα τον επινόησε ο φίλος του Μαξ Μπροντ. Τον έκανε άγιο, αλλά ευτυχώς η τεχνητή αυτή αγιοσύνη δεν μόλυνε τα γραπτά του. Τον Κάφκα τον επινόησε ο Ορσον Ουέλς, όταν τον έντυσε με τη μορφή του Αντονι Πέρκινς και τον έβαλε να τρεκλίζει μέσα από κλειστοφοβικά γραφεία, που του φέρνουν ζάλη και ναυτία. Ενα χρόνο μετά το «Ψυχώ», λοιπόν, ο Πέρκινς ξυπνάει στο κρεβάτι του το πρωί και συλλαμβάνεται για ένα λόγο που δεν κατονομάζεται ποτέ. Ο Γιόζεφ Κ. δεν ρωτάει ποτέ γιατί είναι ένοχος. Είναι ήδη ένοχος. Γεννήθηκε ένοχος.
Τον Κάφκα τον επινόησε και ο Στίβεν Μπέρκοφ, ντύνοντάς τον αυτός με τη μορφή του Τιμ Ροθ επάνω στη σκηνή του θεάτρου – ένας νεότατος, ευκίνητος Τιμ Ροθ, προτού τον «τσιμπήσουν» ο Γκρίναγουεϊ και ο Ταραντίνο, ένας Τιμ Ροθ που επιδίδεται σε ακροβατικά σπαρακτικής απόγνωσης, υποδυόμενος έναν άνθρωπο που ξυπνάει στο κρεβάτι του μεταμορφωμένος σε ένα τεράστιο μαμούνι. Γκρέγκορ Σάμσα, βρήκες τον ιδανικό σου σωσία.
«Δεν είμαι παρά ένας μελαγχολικός τύπος που του αρέσει να γελάει· ακριβώς όπως όλοι οι μελαγχολικοί τύποι».
Ενας άλλος Ροθ επινόησε τον δικό του Κάφκα. Ο Φίλιπ, αυτή τη φορά, φαντάστηκε κάποτε ότι ο Κάφκα δεν πέθανε ποτέ πρόωρα το 1924, εκατό χρόνια πριν, και δεν αφανίστηκε, όπως οι αδελφές του, στο Αουσβιτς, αλλά διέφυγε έγκαιρα στην Αμερική. Ο «Δρ Κάφκα», λοιπόν, διδάσκει γίντις στον πιτσιρικά Φίλιπ Ροθ, στο Νιούαρκ της δεκαετίας του ’40, και είναι ένας περιζήτητος εργένης. Τόσο που ο πληθωρικός πατήρ Ροθ να τον προξενέψει στην ανύπαντρη κουνιάδα του.
Και, ω του θαύματος, στην αρχή το ειδύλλιο είναι γεμάτο υποσχέσεις. Ομως, πολύ γρήγορα, ο Δρ Κάφκα αποφεύγει να τη βλέπει· προτιμά να της στέλνει άπειρες επιστολές – η σχέση είναι μια μη σχέση, όπως ήταν σχεδόν όλες οι σχέσεις του Κάφκα με τις γυναίκες. Ο Κάφκα αυτή τη φορά εμφανίζεται σαν ήρωας κωμωδίας αμερικανοεβραϊκής.
Στο γκράφικ νόβελ που πρόκειται να κυκλοφορήσει εντός των ημερών από τις εκδόσεις Οξύ –οι ενδιαφερόμενοι ας ανατρέξουν στο δισέλιδο 14-15 του σημερινού ενθέτου και θα καταλάβουν τι εννοεί ο κύριος Γκρι–, ο Κάφκα είναι πλέον και κάτι σαν ήρωας «κόμικς».
Το έξοχο αυτό γκράφικ νόβελ επιβεβαιώνει με πολλούς τρόπους στον κύριο Γκρι την αγαπημένη του ατάκα από τον Κάφκα, όπως τη διέσωσε ο Γκούσταβ Γιάνουχ στις περίφημες «Συζητήσεις με τον Κάφκα». Ιδού, για πολλοστή μάλλον φορά, η αποστροφή του φανταστικού αυτού τύπου – του Κάφκα ντε: «Δεν είμαι παρά ένας μελαγχολικός τύπος που του αρέσει να γελάει· ακριβώς όπως όλοι οι μελαγχολικοί τύποι».
