«Ηθελα να πω τίμια την ιστορία της Σπυριδούλας. Δεν μπορούσα να τη μιμηθώ», μας λέει η πρωταγωνίστρια της παράστασης «Σπυριδούλες», Αργυρώ Θεοδωράκη. Το έργο της Νεφέλης Μαϊστράλη, που εμπνέεται από την πραγματική ιστορία αυτού του κοριτσιού, εδώ και λίγες μέρες έχει επιστρέψει στη σκηνή, μετά τη μεγάλη επιτυχία που γνώρισε πέρυσι στο Φεστιβάλ Αθηνών.
Οση ώρα μιλάμε με την κ. Θεοδωράκη, μπερδεύομαι και επανειλημμένως την αποκαλώ Σπυριδούλα. Η 29χρονη ταλαντούχος ηθοποιός που υποδύεται τη 12χρονη ψυχοκόρη, η οποία βασανίστηκε από τα αφεντικά της τη δεκαετία του 1950, καταφέρνει να μας μεταφέρει στον τόπο του εγκλήματος μέσα από τη σπαρακτική ερμηνεία της. «Φέτος έχω μπει πραγματικά μέσα στην ιστορία. Δηλαδή τη φαντάζομαι περισσότερο, πλάθοντας με το μυαλό μου όλη της τη ζωή», λέει στην «Κ».
Μαζί με τη θεατρική ομάδα 4Frontal αφηγούνται την ιστορία της Σπυριδούλας Ράπτη, του μικρότερου παιδιού μιας φτωχής αγροτικής οικογένειας, με άλλα επτά αδέλφια. Στη διασκευή της κ. Μαϊστράλη, ο πατέρας της την αναγκάζει να εργαστεί ως υπηρέτρια στο σπίτι ενός πλούσιου ζευγαριού στον Πειραιά και να φύγει από την επαρχία όπου διέμεναν.
Με τη συνοδεία της πρωτότυπης παραδοσιακής μουσικής των Θραξ Πανκς, μεταφερόμαστε σε μια μεταπολεμική Ελλάδα, όπου σε κάποια σπίτια ευκατάστατων οικογενειών υπήρχε και από ένα ανήλικο κορίτσι, μια ψυχοκόρη, που δούλευε ως οικιακή βοηθός για μια πενιχρή έως και ανύπαρκτη ανταμοιβή. «Το έργο θέλει να θίξει το ζήτημα της κακοποίησης μέσα από το νεαρό αυτό πλάσμα. Στην ουσία πρόκειται για την ιστορία πολλών γυναικών, μικρότερων και μεγαλύτερων, που πάλευαν για την αυτοδιάθεσή τους. Ενας από τους στόχους μας είναι να ακουστούν όλες αυτές οι φωνές. Και αυτές που μίλησαν και αυτές που δεν τα κατάφεραν», τονίζει η πρωταγωνίστρια.
Η ιστορία κυλάει με τις διηγήσεις των άλλων τεσσάρων ηθοποιών που υποδύονται τις ψυχοκόρες, οι οποίες μέσα από τραγούδια ειδικά γραμμένα για την παράσταση μας ταξιδεύουν με τη μελωδική φωνή τους, κάνοντάς μας όμως να προσγειωθούμε απότομα, μιλώντας για τα δεινά που πέρασαν ή περνούν ως υπηρετικό προσωπικό στο έργο. Η κορύφωση έρχεται όταν η κυρία του σπιτιού κατηγορεί τη Σπυριδούλα για κλοπή, πιέζοντάς την να ομολογήσει κάτι το οποίο δεν είχε διαπράξει. Από τη στιγμή που το νεαρό κορίτσι δεν παραδεχόταν κάτι τέτοιο, εκείνη την έδεσε στη μεγάλη τραπεζαρία και την κατέκαψε με ένα πυρακτωμένο σίδερο σε όλο της το σώμα. Συνεργός στο έγκλημα ήταν και ο σύζυγός της, ο οποίος όταν γύρισε σπίτι και αντίκρισε το αποτρόπαιο θέαμα όχι μόνο δεν έσπευσε να βοηθήσει, αλλά συνέχισε ό,τι είχε αρχίσει η γυναίκα του. «Οσο μελετούσα δημοσιεύματα της εποχής που μιλούσαν για το ότι η Αντιγόνη και ο Γιώργος Βεϊζαδέ κυριολεκτικά σιδέρωσαν τη Σπυριδούλα, ζορίστηκα πάρα πολύ. Το πιο σοκαριστικό όμως ήταν μια συνέντευξη της ίδιας, περίπου τριάντα χρόνια αργότερα, στον Φρέντυ Γερμανό, όπου δήλωνε ότι έτρεφε αισθήματα συμπάθειας για τον έναν από τους δύο βασανιστές της, τον Γιώργο, ο οποίος μερικές φορές τής έκανε παρέα», λέει η κ. Θεοδωράκη, ενώ μας εξηγεί ότι πρόκειται για ένα τόσο βασανισμένο ψυχικά και σωματικά κορίτσι, που ακόμη και η λίγη τρυφερότητα που της έδειχνε εκείνος, κάποιες στιγμές, ήταν μια σανίδα σωτηρίας.
Αν και σε κάποιο σημείο της παράστασης κλαίω, με βάση τις οδηγίες των σκηνοθετών, εμένα μου έρχονται πραγματικά δάκρυα στην τελευταία σκηνή.
Η πραγματική λύτρωση για εκείνη ήρθε όταν νοσηλεύθηκε σε νοσοκομείο στον Πειραιά. Ενώ στην αρχή αρνιόνταν κατηγορηματικά ότι τα εγκαύματα προκλήθηκαν από κάποιον, επαναλαμβάνοντας αυτό που την ανάγκασαν να λέει, ότι δηλαδή έπεσε πάνω της καυτό νερό, στη συνέχεια ομολόγησε τι συνέβη σε μια νοσοκόμα, που ενημέρωσε λίγο αργότερα τις Αρχές. Οπως συμπληρώνει η πρωταγωνίστρια, στην πραγματική ιστορία η ποινή φυλάκισης των δύο δραστών ήταν περίπου τέσσερα με πέντε χρόνια, ενώ προσθέτει: «Αν και σε κάποιο σημείο της παράστασης κλαίω με βάση τις οδηγίες των σκηνοθετών, εμένα μου έρχονται πραγματικά δάκρυα στην τελευταία σκηνή, όπου οι αγγελιαφόροι ανακοινώνουν την ομολογία της και βλέπω όλα τα παιδιά να βάφουν στον τοίχο το “ούτε δούλα ούτε κυρά” και να λένε όλοι μαζί με μια φωνή “δες με”».
«Ψυχοκόρες» τού σήμερα
Υπάρχουν σήμερα ψυχοκόρες; θα αναρωτηθεί κάποιος. Μπορεί ο όρος να εξαφανίστηκε με τα χρόνια, όμως οι γυναίκες αυτές όχι. Η ομάδα πήρε συνεντεύξεις από σύγχρονες Σπυριδούλες, από όλο τον κόσμο, που εργάζονται σε ελληνικά σπίτια σήμερα και αναφέρονται προς το τέλος της παράστασης. «Ναι, δεν είναι όλες αυτές οι ιστορίες κακές. Καμία όμως δεν θα έπρεπε να είναι», αναφέρει η Αργυρώ Θεοδωράκη. Μια νέα προσθήκη στη φετινή παράσταση είναι η ερμηνεία της Αριστέας Σταφυλαράκη, μέλους των 4Frontal, που εμφανίζεται ντυμένη με σημερινή στολή οικιακής βοηθού, δίπλα στις ψυχοκόρες του 1950, απευθυνόμενη σε όλους εμάς που παρακολουθήσαμε την παράσταση.
Η παράσταση οι «Σπυριδούλες» της Νεφέλης Μαϊστράλη σε σκηνοθεσία των Θανάση Ζερίτη και Χάρη Κρεμμύδα, ανεβαίνει κάθε Σάββατο στις 6 μ.μ. και Κυριακή στις 7 μ.μ. στο θέατρο «Τζένη Καρέζη».
