– Τι κρατάς εκεί;
– Το νέο box set με τις τέσσερις συμφωνίες του Φραντς Σμιντ, ηχογραφημένες εξαιρετικά από τη Naxos και ερμηνευμένες με μαεστρία από τη Συμφωνική Ορχήστρα του Μάλμε υπό τη διεύθυνση του Βασίλι Σιναΐσκι.
– Εχεις ξαναμιλήσει εδώ γι’ αυτόν τον συνθέτη.
– Ναι, ο Σμιντ είναι ιδιαίτερη περίπτωση. Και όχι μόνο ως συνθέτης. Σκέψου το εξής: η γυναίκα του κλείνεται σε ψυχιατρείο με σοβαρή ψυχοπαθολογία, με αποτέλεσμα το 1942 να εξοντωθεί στο πλαίσιο του ναζιστικού προγράμματος ευθανασίας. Ευτυχώς ο Σμιντ δεν ζούσε πια για να το δει αυτό: είχε πεθάνει το 1939 στα 65 του, καταρρακωμένος όμως από τον πρόωρο θάνατο του παιδιού του. Αλλά είναι και κάτι άλλο: ο Σμιντ άργησε πολύ να συνθέσει μουσική. Επαιζε τσέλο στη Φιλαρμονική της Βιέννης και τον είχε περί πολλού ο Μάλερ. Ωσπου κάποιοι έβαλαν λόγια στον εύθραυστο Μάλερ ότι ο Σμιντ τον πολεμούσε διά του Τύπου. Το αποτέλεσμα ήταν να τον γυρίσουν στις πίσω θέσεις και να δέχεται προσβολές από φιλόμουσες κυρίες, του τύπου «δυστυχώς, εσείς δεν είστε επαγγελματίας καλλιτέχνης, αλλά απλώς ένας μουσικός στην ορχήστρα της όπερας».
– Δεν το έβαλε κάτω όμως.
– Οχι· κάποτε παράτησε την ορχήστρα και το ’ριξε στη σύνθεση. Δεν πρόλαβε να γράψει πολλά, διότι άρχισε αργά, αλλά πέρα από τις τέσσερις συμφωνίες πρόλαβε να γράψει ένα εκπληκτικό ορατόριο εμπνευσμένο από την Αποκάλυψη του Ιωάννη, «Το Βιβλίο με τις Επτά Σφραγίδες». Ολοκλήρωσε την Πρώτη του Συμφωνία το 1899, παράλληλα με την όπερα «Η Παναγία των Παρισίων». Παρά τα όσα είχε ακούσει, η συμφωνία ήταν επιτυχία στον καιρό του. Είχε αφομοιώσει δημιουργικά τα διδάγματα του Μπραμς, του Μπρούκνερ (είχε θητεύσει στην τάξη αρμονίας του Μπρούκνερ) και λίγο του Βάγκνερ.
Δεχόταν προσβολές από φιλόμουσες κυρίες, του τύπου «δυστυχώς, εσείς δεν είστε επαγγελματίας καλλιτέχνης, αλλά απλώς ένας μουσικός στην ορχήστρα της όπερας».
– Νόμιζα ότι ο Μπραμς και ο Βάγκνερ είναι δύο πράγματα που δεν μπορούν να συνδυαστούν. Ο Μπραμς δεν αντιπαθούσε τον Βάγκνερ;
– Δεν συνδυάζονται, αλλά ο Σμιντ κάνει τα δικά του μαγικά εδώ. Το 1914, δημοσιεύει τη Δεύτερη Συμφωνία του, λίγο πριν από το ξέσπασμα του Μεγάλου Πολέμου.
– Και πρόλαβε να γράψει άλλες δύο.
– Ναι, την Τρίτη Συμφωνία του τη δουλεύει το 1927-28 – την αφιέρωσε μάλιστα στη Φιλαρμονική Ορχήστρα της Βιέννης, η οποία ερμήνευσε το έργο στην παγκόσμια πρώτη του. Ολοκλήρωσε και την Τέταρτη Συμφωνία του το 1933. Να σου πω την αλήθεια, όταν άνοιξα το κουτί, ξεκίνησα ανάποδα: ακούγοντας την Τέταρτη. Και θαύμασα τον Σιναΐσκι και τη Συμφωνική του Μάλμε. Είναι ένας ωκεανός ήχων οι συμφωνίες του Σμιντ· ένας στοχαστικός οίστρος που σε γαληνεύει, αλλά την ίδια στιγμή μπορεί να σε ξεσηκώσει. Ο Σμιντ περιμένει ακόμα τους άξιους ακροατές του.
