Θέση υπέρ του εικαστικού Μιχάλη Μαδένη, ο οποίος καταδικάστηκε πρόσφατα πρωτοδίκως για υπόθεση κλοπής πνευματικής ιδιοκτησίας που συνδέεται με παλαιότερη έκθεσή του στην Εθνική Βιβλιοθήκη της Ελλάδος, έλαβαν χθες 122 προσωπικότητες των τεχνών και των γραμμάτων, με κείμενό τους που δημοσιεύθηκε στον ηλεκτρονικό Τύπο, μεταξύ αυτών και στην ιστοσελίδα της «Κ».
Το κείμενο (που υπογράφεται από τον συνταγματολόγο Νίκο Αλιβιζάτο και τους ζωγράφους Γιάννη Αδαμάκη, Αλέξη Βερούκα, Μαρία Γιαννακάκη, Στέφανο Δασκαλάκη, Γιώργο Ρόρρη, Γιάννη Ψυχοπαίδη κ.ά.) επιχειρεί να αποσαφηνίσει πτυχές της έκθεσης του κ. Μαδένη «Οι εξόριστοι», η οποία είχε παρουσιαστεί το 2022 στην ΕΒΕ και περιλάμβανε ζωγραφικά πορτρέτα τροφίμων ψυχιατρικού νοσοκομείου. Εναντίον του δημιουργού και της ΕΒΕ είχε κινηθεί τότε νομικά ο καθηγητής φωτογραφίας του ΑΠΘ, Γιώργος Κατσάγγελος, καταγγέλλοντας ότι οι πίνακες του κ. Μαδένη ήταν βασισμένοι σε δικές του φωτογραφίες, που είχαν δημοσιευθεί σε παλαιότερο λεύκωμά του με τίτλο «Σιωπή – Ψυχιατρικό Νοσοκομείο Θεσσαλονίκης».
Η στενή σχέση των έργων του κ. Μαδένη με τις φωτογραφίες του κ. Κατσάγγελου «ήταν προφανής», σημειώνεται στο κείμενο, «και δηλώθηκε ρητά και από τον επιμελητή της έκθεσης Ν.Π. Παΐσιο τόσο στον κατάλογο που εξέδωσε η ΕΒΕ, όσο και στο συνοδευτικό κείμενο στον τοίχο της έκθεσης».
Πληροφορίες της «Κ» αναφέρουν ότι η δικαστική απόφαση επέβαλε στον ζωγράφο άμεσα εκτελεστό πρόστιμο 22.000 ευρώ, όπως και στην ΕΒΕ, στην οποία ωστόσο δεν επιδόθηκε το λεγόμενο εκτελεστό απόγραφο, αλλά της ζητήθηκε να αποσύρει τον κατάλογο της έκθεσης, όπως και έγινε.
«Πιστεύουμε πως η πρωτόδικη απόφαση είναι ατυχής, εξαφανίζει την καλλιτεχνική αξία του έργου του Μιχάλη Μαδένη και εξουθενώνει τον ίδιο τον δημιουργό, ψυχικά, ηθικά και φυσικά, παραγνωρίζοντας ότι η μεταφορά σε άλλη μορφή τέχνης συνιστά νέα δημιουργία, καθώς ο τρόπος (το “πώς”) και όχι το θέμα (το “τι”) είναι αυτό που καθορίζει την αυτονομία της εκάστοτε τέχνης», αναφέρεται στο κείμενο, όπου υποστηρίζεται επίσης ότι η απόφαση ελήφθη χωρίς να γίνει «αυτοψία» σε έργα και των δύο πλευρών.
Στους υπογράφοντες περιλαμβάνονται επίσης οι ιστορικοί της τέχνης Ντένης Ζαχαρόπουλος και Αννα Καφέτση, οι λογοτέχνες Ζυράννα Ζατέλη, Διονύσης Καψάλης, Μαρία Μήτσορα, Αλέξης Πανσέληνος, ο καλλιτεχνικός διευθυντής της ΕΛΣ Γιώργος Κουμεντάκης, ο εκδότης Νίκος Γκιώνης (Πόλις) κ.ά.
«Η απόφαση στην ουσία αποκλείει την ύπαρξη στη χώρα μας κινημάτων τέχνης που ανθούν διεθνώς, όπως αυτά της τέχνης οικειοποίησης –Appropriation Art– και της αναπαραστατικής αφηγηματικής ζωγραφικής – Narrative Figuration», λέει στην «Κ» η Ειρήνη Σταματούδη, καθηγήτρια Νομικής στο Πανεπιστήμιο της Λευκωσίας. «Στις περιπτώσεις αυτές», συνεχίζει, «καλλιτέχνες χρησιμοποιούν υφιστάμενα έργα και χαρακτηριστικά αναγνωρίσιμες στερεοτυπικές φιγούρες, θέτοντάς τα σε διαφορετικά καλλιτεχνικά πλαίσια. Ο Μιχάλης Μαδένης δεν κάνει καν αυτό. Χρησιμοποιεί τις μορφές των φωτογραφιών του Γεωργίου Κατσάγγελου σε ένα τελείως διαφορετικό εικαστικό πλαίσιο και αφήγημα, σε διαφορετικές συνθέσεις, και στη βάση ενός τελείως διαφορετικού εικαστικού μέσου».
Ο ζωγράφος (και μέλος από το 2023 του διοικητικού συμβουλίου του Βυζαντινού και Χριστιανικού Μουσείου) έχει ασκήσει έφεση για την απόφαση, ενώ το ίδιο αναμένεται και από την ΕΒΕ.
